De kunst van het nietsdoen


Niets doen is vaak het beste wat je kan doen. Nochtans bestaat daar in onze actiecultuur enige argwaan over. Mensen die niets doen, zijn lui. Mensen die doen alsof ze iets doen, zijn ondernemend. Daarom bezondigen we ons te vaak aan actie om de actie zonder de effectiviteit van onze daden in overweging te nemen. Wat we dus vaak vergeten, is dat inactie ook een optie is.


Ik zeg dat niet, een artikel in The Journal of Economic Psychology beweert dat. Een paar onderzoekers van de Ben Gurion Universiteit vonden een origineel onderzoeksveld om hun these over onze vooringenomenheid te testen: het voetbalveld. De onderzoekers gingen niet over één nacht ijs en verzamelden meer dan 300 eerste-klassestrafschoppen uit de hele wereld. Op basis van die gegevens berekenden ze de waarschijnlijkheid waarmee een doelman een strafschop kon tegenhouden op basis van een aantal beslissingen die hij kan nemen. Zo kan hij blijven staan in het midden van zijn doel, naar links springen of zich naar de rechterkant van zijn hok begeven. Het resultaat? Links springen stopt 14% van de strafschoppen, rechts uithalen 13%. Niets doen -en dus in het midden blijven staan- houdt 33% van de ballen tegen. Een doelman die naam waardig zou dat dus intuïtief moeten weten. Maar vreemd genoeg blijkt uit hetzelfde onderzoek dat een doelverdediger in slechts 6% van de strafschoppen in het midden van zijn doel staat. Dat komt doordat doelmannen zich achteraf veel slechter voelen wanneer de bal binnengaat en zij in het midden van hun goal zijn blijven staan. Een gevoel dat minder erg is wanneer ze voor een kant kiezen en de strafschop binnenlaten. Dat heet dan de action bias. En het is waarschijnlijk gerelateerd aan de hoeveelheid vitriool die keepers over zich heen krijgen wanneer ze ogenschijnlijk niets deden en de tegenpartij hebben laten scoren.

Het is niet anders in de zakenwereld. Zakendoen staat immers gelijk met doortastend ingrijpen, snel reageren en de wereld in beweging zetten. Een vluchtige blik op de managementliteratuur bevestigt die stelling. Tom Peters' bestseller In Search of Excellence begint met het adagium dat een goed manager action bias tentoonspreidt. Titels van andere managementboeken zoals Strategisch Management in Actie en De Actiekit voor de Moderne Manager laten weinig aan de verbeelding over. Bedrijfsresultaten slecht? Onmiddellijk actie ondernemen of de beurs straft je af. Hoewel niets doen soms tot betere resultaten leidt.

Carly Fiorina, ooit de grote baas van HP, kan daarvan meespreken. In 2005 kampte ze met tegenvallende resultaten en Wall Street schreeuwde om actie, en vond zelfs dat niets minder dan een opdeling van het bedrijf op zijn plaats was. Maar Fiorina hield vast aan haar strategie. Het bedrijf liet haar echter los. Het aandeel steeg van 20 naar bijna 50dollar, want het bedrijf had uiteindelijk iets gedaan. Dat haar opvolger zegt enkel de visie van zijn voorgangster uit te voeren, lijkt niemand te deren. Het bedrijf was daadkrachtig want het had zijn ceo op straat gezet.

Politici die ons economisch beleid uitstippelen, lijden aan dezelfde onweerstaanbare drang tot actie. Wordt het probleem van de stijgende energiekosten voor sommige bevolkingsgroepen breed uitgesmeerd in de krantenkolommen, dan moet een beetje politicus onmiddellijk -liefst wetgevende- actie ondernemen. Terwijl het soms beter is even niets te doen en wat langer na te denken. Dan zouden de stookoliecheques misschien wél terechtgekomen zijn bij de mensen die ze het meest nodig hadden. Maar dan loop je in onze samenleving het risico als weinig daadkrachtig te worden afgeschilderd.

Van nietsdoen komt niet altijd niets. Dat beseffen op momenten dat de roep om iets te doen het grootst is, is een kunst. Want soms bereik je meer door (even) niets te doen.

Lorin Parys is voorzitter van Flanders DC, de Vlaamse organisatie voor ondernemingscreativiteit. Hij schrijft deze column in eigen naam.


DS, 06-03-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB