Schengen-grens schuift op naar het oosten


Vannacht treden negen nieuwe EU-landen toe tot Schengen, het verdrag dat de onderlinge grenscontrole opheft. Daarmee komt het aantal landen op dertig. De grensposten tussen de oude en de nieuwe EU-lidstaten verdwijnen. De Poolse oostgrens is op en top voorbereid. Maar grenswachters vertikken het om te verhuizen. Ook Duitse douaniers klagen.


„Let nu eens op”, zegt de dienstdoende paspoortdeskundige op de Poolse grens met Wit-Rusland. Hij laat de gescande foto van een Nederlands paspoort zien, toebehorend aan een stevig gebouwde man op middelbare leeftijd. Niets mis mee. Maar één keer doorgelicht, komt een foto van een jonge vrouw tevoorschijn. „In Duitsland hebben ze dit soort apparatuur alleen in forensische laboratoria”, zegt hij niet zonder trots.

„Vervalste paspoorten waren in de jaren negentig aan de orde van de dag”, zegt kolonel Jerzy Karpienko. „Tegenwoordig hebben we nog maar een paar gevallen per jaar.” De goedlachse Karpienko is een oudgediende, die alle veranderingen heeft meegemaakt: het verdwijnen van de Sovjet-Unie en de wilde jaren die daarop volgden. Het is sindsdien veel rustiger geworden aan de grens met Wit-Rusland. En het wordt nog rustiger, verwacht hij: „Na invoering van Schengen zal het grensverkeer aanvankelijk afnemen. Visa voor weekendtoerisme die nu nog 5 of 6 dollar kosten, kosten straks 65 euro.”

West-Europa hoeft zich volgens hem geen zorgen te maken over zijn nieuwe buitengrens. Technisch is alles puik in orde: „We hebben ons jarenlang voorbereid op Schengen. We voelen de verantwoordelijkheid voor de bescherming van de buitengrens van de EU.” Er is slechts één probleem: personeel. „Een risico-analyse heeft uitgewezen dat wij meer mensen nodig hebben.” Hij zou graag zien dat grenswachters uit West-Polen naar de oostgrens verhuizen, maar de kans daarop is klein. „Wij hebben mensen nodig. En ik heb natuurlijk liever mensen die het vak al kennen, dan jongeren die nog moeten worden ingewerkt.”

Maar de jeugd in de grensstreek loopt sinds twee jaar niet meer warm voor een beginsalaris van 400 euro bruto. „Toen ik tien jaar geleden begon was het een geweldige baan”, zegt Anna Wójcik, woordvoerster van de grenspost. „Ik verdiende direct meer dan mijn ouders, die beiden leraar waren. Bovendien kon ik direct in de officiersopleiding.”

Binnenkort wordt ze waarschijnlijk majoor en over vier jaar kan ze – als ze genoegen neemt met veel minder inkomsten – met pensioen. „Als ik nu opnieuw zou moeten beslissen... Ik weet het niet. Ik begrijp die jonge mensen die nu naar het Westen gaan heel goed.”

Voor de Poolse staat zit er maar één ding op: hogere lonen. „We hebben supermoderne apparatuur. Om die te bedienen heb je hoogopgeleide mensen nodig. Maar die kunnen goed tellen, dus zoeken ze werk dat beter betaald wordt”, zegt Wojciech Lichanski van de vakbond voor grenswachters.

De spoeling is dun. De politie heeft 6000 vacatures. En ook het leger is de afgelopen maanden de markt opgegaan, want Polen wil op termijn – naar voorbeeld van West-Europa – de dienstplicht afschaffen en een beroepsleger hebben. Lichanski: „De lonen moeten stijgen om het vertrek van jonge mensen te voorkomen.”


Trouw, 20-12-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB