Succesvolle Unie bedreigend voor leiders in Kremlin


Onder Poetin is Rusland na een kortstondige flirt met democratie onder zijn voorganger Jeltsin teruggevallen tot een autocratie volgens oude Russische tradities. Voor de Europese Unie betekent dat weinig goeds.


Al eeuwen laten Russische leiders zich leiden door angst voor de boze buitenwereld. Dat heeft geleid tot een omsingelingscomplex dat Russische leiders ertoe bracht een bufferzone van ’bevriende’ landen in te richten of buurlanden te verzwakken. Die bufferzone zijn de Russen met het overlopen van de voormalige bondgenoten naar Navo en Europese Unie kwijt.

Waarom is Europa voor Poetin zo bedreigend? Toegegeven, de Russen hebben met Napoleon en Hitler slechte ervaringen opgedaan. Maar Russische leiders zullen achter de Kremlinmuren niet rillend van angst voor naderend onheil uit het Westen schuilen. Zeker niet als ze bedenken dat die Europeanen niet eens een paar duizend man extra naar Afghanistan kunnen sturen.

Toch gedraagt Poetin zich soms of de derde wereldoorlog nabij is. De harde reacties op plaatsing van onderdelen van het Amerikaanse rakettenschild in Tsjechië en Polen en het Amerikaanse besluit om het aantal troepen in Europa te bevriezen op 40.000 in plaats van 24.000 spreken voor zich. Dit, en de uitbreiding van Navo en Europese Unie tot aan de grenzen van het huidige Rusland ziet Poetin als pogingen om Rusland in een westerse wurggreep te krijgen.

Onlangs hield hij zijn generaals voor dat de Navo vlak bij de Russische grens hun troepen opbouwen en dat de Russische kernmacht klaar moet zijn om met elke agressor af te rekenen. Vervolgens tekende hij een wet die het mogelijk maakt het akkoord inzake de beperking van de conventionele strijdkrachten in Europa op te zeggen. Dit soort acties doen het goed bij leger en publiek.

Militair kan Rusland weinig klaar maken. En het einde van het verval van Poetins krijgsmacht is niet in zicht. Nu de bufferstaten zijn verdwenen heeft Rusland geen andere keuze dan olie en gas als drukmiddel te gebruiken en Europese landen te verzwakken door ze tegen elkaar uit te spelen.

Al jaren tracht hij handelsakkoorden van de Europese Unie te ondermijnen door Polen en de Baltische Staten op te zetten tegen Frankrijk of Duitsland. Op energiegebied doet hij zaken met afzonderlijke lidstaten in plaats van met de hele Unie. De recente Nederlandse gasdeal past in een strategie om de Unie als geheel te verzwakken.

Ook obstructie inzake de kwestie Kosovo past in een strategie de Unie successen te ontzeggen. In deze kwestie beschuldigde de Russische minister van buitenlandse zaken, Sergei Lavrov, de Unie zelfs van kolonialisme.

Poetins relatie met de Unie grenst aan haat. Die haat is verklaarbaar omdat politiek en filosofisch de Unie steeds verder van Rusland af komt te staan. Rusland vervalt van een prille democratie tot een pre-moderne autocratie, terwijl de Unie zich tot een postmodern ’iets’ ontwikkelt met vergaande opvattingen over democratie, vrijheid, sociale markteconomie, het vrijwillig overdragen van soevereiniteit naar Brussel en een sterk normatief getint buitenlands beleid.

Onder leiding van Merkel wordt Poetin steeds de maat genomen als het om mensenrechten en de recente verkiezingen gaat. Dit maakt een succesvolle Unie uiterst bedreigend voor de leiders in het Kremlin. Omgekeerd is een falende Unie niet langer aantrekkelijk voor morrende Russen.

Europa onderschat zijn eigen kracht. Europa als concept of idee dwingt overal ter wereld bewondering af. De aantrekkingskracht van de Unie kan tot revolutie leiden als Russen op hun autocratische leiders zijn uitgekeken en op zoek gaan naar een alternatief. Dat dit Poetins beleid ten opzichte van Europa bepaalt, dringt binnen de Unie nog niet echt door.


Trouw, 07-12-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB