Snelweg naar de verlichting - Tibetaans Instituut van Hoei


HOEI - Elk jaar bezoeken tienduizenden geïnteresseerden het Tibetaans Instituut in Hoei, op zoek naar spirituele inspiratie. Verlichting vind je enkel in jezelf en in je mededogende relaties met de anderen, zelfs met je vijanden, ontdekte onze verslaggever.


HET is altijd een beetje vakantie als je het Tibetaans Instituut aan de rand van Hoei binnenrijdt. Je draait de lommerrijke dreef naar het kasteel in en meteen dwaalt de blik weg over het zacht glooiende grasland, een zonbeschenen oase te midden van dichte bossen en steile hellingen. Halverwege de zandweg duikt uit dat gras plots een vrolijke witte toren op, acht meter hoog, een vierkante onderbouw met een goudkleurige pilaar erop. Dit is de stoepa, geen kapel maar toch een soort bezinningsplek, waar de mensen rust en troost zoeken. Sommigen wandelen rond de stoepa, telkens opnieuw, een vorm van meditatie, de hoeksteen van het boeddhisme.

Dit is al mijn derde bezoek aan het Instituut en ik herken inmiddels sommige gezichten, en zeker de levensvreugde die ze met elkaar gemeen hebben. Of zijn het misschien de inzichten die de bezoekers hier dit weekend weer verworven hebben? Overnachten in het huis van de Boeddha trekt me voorlopig nog niet aan, al was het maar omdat ik nooit op tijd kan gaan slapen en dus ook niet fris op het appèl kan zijn voor de ochtendlijke meditatie, laat staan voor de lezingen. Maar ik besef dat de anderen daardoor nu wel een onoverbrugbare voorsprong hebben op mij. Zij hebben zich al twee dagen laten onderdompelen in de boeddhistische wijsheden en tradities, onder het thema ,,Training van de geest''.

Hun leraar is Lama Karta, een van de drie ,,juwelen'' van Yeunten Ling, zoals het Instituut in het Tibetaans heet, naast Lama Zeupa en Lama Tashi Nyima. De drie boeddhistische monniken wonen in het kasteel en nemen het grootste deel van de lezingen, meditaties en retraites in het centrum om beurten voor hun rekening

De ochtendsessie begint om halfelf. Het merendeel van de deelnemers brengt bij het binnenkomen het rituele eerbetoon aan Boeddha, drie keer groetend knielen en weer opstaan, neemt een rond plat kussentje en zet zich klaar in de typische lotushouding.

Enkelen hebben een klein houten vouwtafeltje meegebracht, speciaal bestemd voor de tekstpakjes die bij deze lezing horen. Ik ga achteraan in het kleurrijk versierde zaaltje op een stoel zitten. Vandaag gaat het mij om de geest, dat fysieke aspect komt later misschien wel. En ja, ik weet dat beide eigenlijk onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, ook volgens de boeddhisten. Mens sana in corpore sano. Ik word op mijn wenken bediend. Vandaag zal Lama Karta het hebben over ,,de training van de geest met het oog op goede gedragingen''. Ethiek, zeg maar, naar westerse normen onmiskenbaar het kernthema van het Tibetaanse boeddhisme, met als kernwoord ,,mededogen''. Lama Karta doet zijn verhaal in het Tibetaans, Frans Goetghebeur, de voorzitter van de Unie van Boeddhistische Verenigingen, vertaalt. De vertaling gebeurt eerst in het Frans, dan in het Nederlands, zo getrouw mogelijk aan de oorspronkelijke teksten. Geen vanzelfsprekende opgave als je weet dat Lama Karta begrippen in de mond neemt als ,,authentiek welzijn'', ,,storende emoties'' en het ultieme inzicht dat alle problemen die zich aandienen in het leven opgelost kunnen worden. Ook al zijn de leringen op zich van een onthutsende eenvoud. Je luistert naar Goetghebeur, en je denkt: die man heeft gelijk. Dát is waar het om draait in het leven.

Lama Karta hoeft daarvoor niet eens een beroep te doen op de autoriteit van de Boeddha, of van eender welke andere godheid. Het leven van de Boeddha dient de boeddhisten enkel tot voorbeeld. Er wordt van hen geen enkele onderwerping aan een oppergod (islam) of aan een hiërarchie (christendom) verwacht. Verlichting vind je enkel in jezelf en in je mededogende relaties met de anderen, zelfs met je vijanden.

Je kunt weliswaar ,,je toevlucht'' nemen bij een spirituele meester, een bescheiden ritueel waarbij je erkent dat de boeddhistische levenswijze vanaf nu je vaste referentiepunt zal zijn en dat je de complete methodiek en dialectiek van je denken geheel in het teken stelt van vrede en geweldloosheid, van een onvoorwaardelijk (en dus niet noodzakelijk wederzijds) altruïsme. Een andere lama heeft het ons een paar maanden geleden haarfijn uitgelegd en ik begin stilaan te begrijpen waarom steeds meer mensen letterlijk hun toevlucht zoeken in deze religie. Niet dat ik zelf zo'n initiatie zou overwegen, maar het is net die combinatie van vrijblijvende verbondenheid (je kunt als boeddhist gewoon naar de kerk of de moskee blijven gaan), spirituele verdieping en de immer aansprekende solidariteitsgedachte die het boeddhisme in het westen zo veel aanhang bezorgt.

Anderhalf uur vliegt voorbij als je geboeid zit te luisteren, hoewel de lotushouding sommige mensen vrij zwaar lijkt te vallen. Men heeft me verteld dat je de pijn en het ongemak moet kunnen overwinnen, dat je net daardoor verlichting kunt bereiken. Voor mij volstaan op dit moment de verlichte leringen van Lama Karta.

NA het gezamenlijke middagmaal in de refter, witte of volle rijst met een groenteschotel, lekker en voedzaam, ontvangt Lama Karta mij voor een persoonlijk gesprek. Ik heb begrepen dat tal van bezoekers dit een ongelooflijk voorrecht zouden vinden, maar de man gedraagt zich heel gewoon, als een vriendelijke, wijze nonkel, af en toe vrolijk spottend maar heel geboeid door de vragen die hem voorgelegd worden.

In Vanzelfsprekend, een boekje een boekje waarin Lama Karta verbazend openhartig de meest uiteenlopende vragen beantwoordt van een Belgische boeddhist, verzucht hij op een bepaald moment dat westerlingen de neiging hebben om altijd maar te blijven doorvragen. Maar hij beantwoordt al die vragen steevast welwillend.

Lama Karta is zelf geboren in Bhutan, het enige echt boeddhistische land in de wereld, waar staat en kerk niet gescheiden zijn. De hoogste politieke prioriteit is er niet het bruto nationaal product maar het bruto nationaal geluk, en precies in dat streven vindt Lama Karta een rechtvaardiging voor het religieus geïnspireerde bewind. ,,De dharma (boeddhistische leer, red.) bestaat uit raadgevingen die je in staat stellen om een bepaalde levenskunst te ontwikkelen. De politiek kan die middelen gebruiken en institutionaliseren om de samenleving harmonieuzer en de mensen gelukkiger te maken. Als die spirituele inspiratie ontbreekt, is het heel lastig om een maatschappij vorm te geven. Voor ons bestaat er dus geen enkele tegenspraak tussen politiek en religie. Zolang de politieke of spirituele leiders maar de juiste intenties hebben."

Je kunt je afvragen waarom wij, stervelingen, nog spirituele leiders nodig hebben. Legt het boeddhisme niet voortdurend de nadruk op de ontwikkeling van de eigen geest? Kunnen we niet volstaan met een aandachtige lezing van de boeddhistische geschriften? ,,De teksten met raadgevingen van de Boeddha vormen samen de grote snelweg naar de verlichting", zegt Lama Karta. ,,Daar moet je je gedrag telkens weer aan toetsen. Maar soms ben je de weg kwijt of weet je niet welke afrit je moet nemen, en dan is het handig als je aan iemand kunt vragen of je wel goed zit. Maar dan moet je dat wel vragen aan iemand die de weg kent, en niet aan een toevallige bezoeker uit een ver land."

Na de middag gaat Lama Karta nog dieper in op de essentie van ,,innerlijk welbehagen'' en een ,,positieve attitude'' tegenover de medemens. De sessie wordt beëindigd met een paar vragen uit het publiek (,,Hoe kan ik goed zijn voor de anderen in een commerciële omgeving?'') en het reciteren van enkele toepasselijke mantra's, een paar minuten maar, niets dwingends of obligaat. Zoals er ook in mijn notities amper religieuze verwijzingen staan. Eerder nog doen ze denken aan een cursus filosofie of moraal.


10/06/2005 Karel Michiels

©Copyright De Standaard

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB