Twistappels bij de koffietafel


TIELT - Een helder testament is een grote gunst die je je nabestaanden kunt verlenen. Want erfenissen worden snel vergiftigde geschenken en kunnen een overlijden nog zoveel lastiger om dragen maken.


'Ik heb het hier nog voor mijn ogen zien gebeuren: hoe de ene broer de andere rond de tafel achterna zat en ermee dreigde hem de kop in te slaan. Dat waren letterlijk zijn woorden.'

Notaris Anthony Wittesaele, woordvoerder van de Koninklijke Federatie van Belgische Notarissen, schudt meewarig het hoofd. 'Maar dat zijn uitzonderingen, hoor. Meestal komen erfgenamen uiteindelijk toch tot een oplossing. In minder dan tien procent van de gevallen ontaardt een erfeniskwestie in een bitse strijd die tot in de rechtszaal gevoerd wordt.'

Veelal heeft de overledene zelf - bewust of onbewust - de kiem gelegd voor de onenigheid, zegt notaris Wittesaele. 'Zo stapte een tijd geleden een vrouw mijn kantoor binnen. Haar man was veel te jong gestorven, maar had wel zijn testament opgemaakt. Keurig had hij alles op de computer uitgetikt, daar een print van gemaakt en er zijn handtekening ondergezet. Nu kan je perfect eigenhandig, zonder hulp van een notaris, je testament opstellen, maar dat moet wel aan drie strikte voorwaarden voldoen. Er moet een datum boven staan, je handtekening moet eronder staan en je moet het met de hand geschreven hebben. Het testament van de man was dus ongeldig.'

Niet alleen vormfouten kunnen van een testament een twistappel maken, ook onduidelijke formuleringen kunnen tot interpretatieverschillen en dus onenigheid leiden.

Notaris Wittesaele geeft een voorbeeld. 'Een vader liet een erg waardevolle kunstcollectie na aan zijn oudste zoon. Zo was het in de familie altijd al gegaan, de collectie was doorgegeven van oudste zoon op oudste zoon. Nu wil het toeval dat op het moment van overlijden het duurste stuk uit de verzameling was uitgeleend voor een tentoonstelling. De andere kinderen grepen dit toeval aan om hun deel op te eisen. Vader had alle kunst die 'in het ouderlijke huis hing' aan de oudste nagelaten, zo stond het geformuleerd in het testament. Het uitgeleende kunstwerk hoorde daar niet bij. De zaak kwam voor de rechtbank. De strijd eindigde uiteindelijk met de verkoop van de collectie, de opbrengst werd onder de kinderen verdeeld. Dat was dus helemaal niet zoals de vader het gewild had.'

Ruzies over erfenissen zijn niet zelden gebaseerd op misverstanden en te hoge verwachtingen, weet notaris Wittesaele.

'Kinderen staan soms te kijken dat er nog maar zo weinig in het spaarpotje van hun bejaarde moeder zat. Maar ze vergeten wel dat die moeder jarenlang in het rusthuis heeft gezeten. In de plaats daarvan verdenken ze elkaar ervan het geld te hebben opgemaakt.'

'Mijn raad is daarom: maak alles zo transparant mogelijk. Laat je bijstaan door een notaris en laat sporen na van wat je doet. Families komen hier vaak binnenwandelen en gooien een hoop papiertjes op tafel. Dan begint het puzzelwerk. Met het elektronisch bankverkeer zijn transacties wel zichtbaarder geworden, maar toch. Als je bijvoorbeeld al bij leven geld wil weggeven aan je kinderen, maak dan duidelijk dat het om een schenking gaat. Zet dat op papier en laat beide partijen dat ondertekenen. Dat is belangrijk als er later onenigheid ontstaat over de erfenis. Zo vermijd je trouwens ook dat je kinderen er alsnog successierechten op moeten betalen als je binnen de drie jaar na de schenking overlijdt. Zeg nooit: dat regelen we later wel. Vaak krijg je daar de kans niet meer toe.'


BlogDS, 02-11-2007 (Ilse Degryse)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB