't Schip maakt water: waarom de toestand in Irak niet verbetert


De Amerikaanse president George W. Bush moet eind van de week een interimrapport voorstellen over Irak. Inhoud: hoever staat de Iraakse regering van premier Maliki in het benaderen van de 18 'benchmarks' of maatstaven die zullen bepalen welke strategie de VS volgen? Dat gaat van de uitvoering van cruciale wetgeving over een verdeling van de olie-inkomsten tot de ontwapening van milities en de vermindering van het sektarische geweld. Maar intussen maakt het hele 'schip van staat' water.


Veiligheid

Door de lancering van de Amerikaanse troepenversterking in februari zitten er vandaag 150.000 VS-soldaten in Irak. In Bagdad alleen al moeten 70.000 Amerikaanse én Iraakse soldaten voor meer veiligheid zorgen. Maar het geweld is niet gedaald. Volgens berekeningen die de BBC bijhoudt, vielen er in de week voor 4 juli 617 doden - tegenover 299 de week voordien. Vorig weekeinde alleen al kwamen 220 mensen om het leven. De Groene Zone in Bagdad, de ommuurde wijk waar de belangrijkste regeringsgebouwen en ambassades liggen, krijgt steeds meer explosies te verwerken.

De Iraakse veiligheidsdiensten blijven inefficiënt. Time citeerde onlangs uit een intern-Amerikaanse evaluatie van eind mei, waaruit blijkt dat zelfs het bemannen van checkpoints te veel gevraagd is. Een commandant van de opstandelingen zei dat zijn groep ambtenaren én soldaten heeft gerekruteerd: 'Ik breng wapens de stad binnen met officiële wagens.' Ondanks het veiligheidsoffensief zijn de prijzen voor wapens op de zwarte markt in Bagdad stabiel gebleven, wat erop wijst dat het aanbod de vraag kan volgen: 200 dollar voor een AK-47 van Chinese makelij, 700 dollar voor een Russische versie.

Het lijkt er zelfs op dat de aanslagen nu plaatsvinden op de plekken waar de Amerikaanse troepen niet zijn - als kwikbolletjes hebben de opstandelingen zich verplaatst. Er vinden nu meer aanslagen plaats in gebieden die minder goed verdedigd worden, zoals Armili: bij een aanslag zaterdag vielen meer dan 150 doden.


Economie

Volgens één van de maatstaven moest de Iraakse regering 10 miljard dollar investeren in reconstructieprojecten, zodat de nutsvoorzieningen beter en gelijk verdeeld zouden worden. Uit hetzelfde BBC-onderzoek blijkt dat inwoners uit Bagdad nu tussen de 20 minuten en 4 uur elektriciteit per dag hebben, afhankelijk van de wijk waarin ze wonen: soennitische krijgen het minst. In de hoofdstad moet men tot negen uur in de rij staan voor benzine.


Politiek

Na maanden onderhandelingen scoorde de regering-Maliki vorige week nog eens een succesje: ze werd het eens over een wetsontwerp voor een verdeling van de olie-inkomsten. De tekst werd doorgestuurd naar het parlement en riskeert daar het lot te ondergaan van andere belangrijke wetsontwerpen: ze blijven liggen. Het parlement kan het evenmin eens worden over de wet op de organisatie van provinciale verkiezingen of op het terugschroeven van de de-Baathificatie - het proces waarbij soennieten die lid waren van de Baath-partij van wijlen Saddam massaal op straat werden gezet.

Van nationale verzoening tussen sjiieten en soennieten op politiek vlak valt niets te merken. De soennitische partijen en het sjiitische blok rond de geestelijke Muqtada al-Sadr boycotten het parlement. De spanning tussen Al-Sadr en premier Maliki wordt steeds heviger: medewerkers van de eerste beschuldigden de premier er dit weekeinde van het licht op groen te hebben gezet voor een Amerikaans offensief in juni in de sjiitische wijk Sadr City in Bagdad. Maar ook tussen Al-Sadr en andere sjiitische politici is de spanning te snijden.

Met de stroom negatieve berichten over Irak in de Amerikaanse pers neemt ook vanuit de Republikeinse partij de druk op Bush toe om van strategie te veranderen, nog voor de officiële evaluatie op 15 september van de 'surge' of het jongste veiligheidsoffensief. Daar zitten de verkiezingen van 2008 voor veel tussen.

Sinds de Republikeinse senator Richard Lugar (een zwaargewicht binnen de commissie Buitenlandse Relaties) vorige maand verklaarde dat de 'surge' niet werkt, hebben nog eens vier Republikeinse collega's laten weten dat ze niet meer achter de Irak-strategie van Bush staan.

Volgens de New York Times woedt binnen het Witte Huis een discussie of de Irak-strategie niet sneller omgekeerd moet worden, om te beletten dat nog meer Republikeinen 'afvallig' worden. Minister van Defensie Robert Gates zou denken aan een halvering van het aantal gevechtstroepen: de overblijvenden zouden zich concentreren op de training van Iraakse soldaten, de bestrijding van Al-Qaeda-in-Irak én de beveiliging van de grenzen, zodat de Iraakse kanker niet uitzaait in de regio.

Dit gepalaver over een alternatieve strategie dreigt een self-fulfilling prophecy te worden: hoe meer je erover discussieert, des te groter de kans dat ze realiteit wordt. In de open wereld van 2007 dringt dit soort informatie ook door tot in Irak. En elk teken van zwakte vanwege de VS vormt een aansporing voor de opstandelingen om hun strijd te intensiveren.

Bart Beirlant is redacteur buitenland.


DS, 10-07-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB