Opium

Sylvain Ephimenco


Zijn godsdiensten nog steeds het uitgesproken middel om hele volkeren te apaiseren en in onwetendheid op te sluiten? Een opiaat dat in slaap sust om wilskracht en rebellie te onderdrukken zodat de machtigen op hun beurt ook veilig kunnen gaan dommelen?


Karl Marx leek dit in februari 1848 te denken toen hij poneerde dat religie voor het volk is als opium voor de verslaafde. Overigens is het hele citaat uit Marx’ Deutsch-Französische Jahrbücher wat cryptischer en genuanceerder: ’Religie is de zucht van het onderdrukte schepsel, het hart van een harteloze wereld, en de ziel van zielloze omstandigheden. Het is de opium van het volk.’ Intussen zijn de leefomstandigheden en de maatschappelijke betekenis van religies rigoureus veranderd. Maar in landen waar de scheiding van kerk en staat zo dun is als vloei en waar het geloof een centrale positie inneemt, zie je dat naast opium een flinke dosis crack aan het volk wordt toegediend. Fundamentalistische interpretatie van het geloof, met name in moslimlanden, brengt soms opgewonden massa’s op de been om een boodschap uit te schreeuwen die verre van slaapverwekkend is. Wat satanische verzen, een koninklijke onderscheiding of een paar matige karikaturen van profeet Mohammed in een krant en zie hoe bankgebouwen, poppen, boeken of vlaggen vlamvatten.

Wat momenteel in Iran gebeurt is veel interessanter omdat de huidige onlusten atypisch zijn en plaatsvinden in een land waar het regime het geloof als instrument van onderdrukking gebruikt. Bijna nergens ter wereld zijn de instituties zo doordrenkt van religie als in Iran. Sinds de islamitische revolutie zijn de ge- en verboden zo beknellend voor de Iraniërs dat van een gewoon leven moeilijk sprake kan zijn. Niet alleen vrouwen zijn slachtoffers van de fundamentalistische onderdrukking, maar ook politieke dissidenten, homoseksuelen of zelfs minderjarigen die sneller en massaler dan waar ook ter wereld naar de galg worden gedirigeerd. Zelf de op papier seculiere president Ahmadinejad is erger dan de meest orthodoxe ayatollah. Op een kortstondige en zwaar onderdrukte studentenopstand na, enkele jaren geleden, leek het Iraanse volk murw en verdoofd. Opium die onder dwang met de trechter wordt toegediend is heel efficiënt zou je denken. Maar plots kolken sinds een paar dagen de woedende massa’s door de straten. Als hordes hooligans die geen kaas van religieuze opvoeding hebben gegeten, breken ze het straatmeubilair af en steken pompstations in de fik. Ze bekogelen de politie en wensen hun president dood. En dit allemaal omdat benzine op rantsoen gaat. Wat een prachtig symbool! Tegen de stilstaande achterlijkheid van het fundamentalisme is er nu een opstand voor meer mobiliteit. In Iran heeft de dwangmatig opgelegde mystiek het afgelegd tegen het moderne materialisme. Een vernederender failliet van het fundamentalisme kan men zich niet indenken. Het mag helder zijn: in Iran is benzine de nieuwe opium van het volk.


Trouw, 30-06-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB