Economische logica


Het is natuurlijk niet gek dat mensen boos worden als ze lezen dat de topman van Belgacom, in wezen nog altijd een overheidsbedrijf, een koele 6 miljoen euro heeft verdiend door aandelen van zijn eigen bedrijf te verkopen. Aandelen die hij in het raam van zijn arbeidsovereenkomst tegen gunstige voorwaarden had verworven. De verkoop dient naar alle waarschijnlijkheid om de lening af te betalen. Wat hij nog aan Belgacom-aandelen bezit, dat is zijn winst.


Is dat nog redelijk, vragen velen zich af. Maar die kwestie valt natuurlijk niet op zichzelf te bekijken. Overal is het debat over toplonen voor ondernemers, in de particuliere en in de overheidssector, volop bezig. In Nederland is er sprake van een ,,graaitaks'' en de Franse presidentskandidaat Nicolas Sarkozy kant zich tegen de riante ontslagpremies die managers vangen als ze aan de dijk worden gezet.

De hoge lonen in overheidsbedrijven zijn maar een afgeleide van een ontwikkeling in de privésector waarin bedrijfsleiders er steeds beter in slagen om een groot deel van de winst die het bedrijf realiseert naar zich toe te halen. Dat gaat ten koste van de aandeelhouders, maar natuurlijk ook van alle andere werknemers van de onderneming. Het argument daarbij is dat het management een zo grote invloed op het resultaat heeft, dat het daar goed moet voor worden beloond, anders zoekt het andere oorden op. Voor de overheid creëert dat het probleem dat ze, om goede managers aan te trekken, concurrerende vergoedingen moet bieden. Ze kan dus niet anders dan mee in de lonencarrousel te stappen.

Een belangrijke vraag is hoe vast het wel staat dat een of enkele toplui het totale resultaat van hun onderneming bepalen. Is de inbreng van alle uitvoerders van hun beslissingen dan zo gering? En zijn al die managers wel echt zo goed? Hoe kan het verband tussen prestatie en verloning helder worden gemaakt, zodat er tenminste een zekere billijkheid uit blijkt?

Maar er is nog een ruimere vraag die tegenwoordig ook wordt gesteld door mensen die niet van het marxisme doordesemd zijn, zoals bijvoorbeeld Karel De Gucht (Open VLD). Die vraag is of een te grote loonspanning niet leidt tot een onhoudbare spanning tussen rijk en arm in een samenleving. Het antwoord daarop is vanzelfsprekend: ja. Het is zelfs een economische wetmatigheid. Als het geld in te weinig handen is, rolt het niet meer en stokt de economische groei. De onevenwichtigheid in de verdeling van de rijkdom draagt de kiem van stagnatie in zich.

Wie zich op economische logica beroept, moet ook gevoelig zijn voor dat argument. Dat biedt nog geen antwoord op de vraag hoe deze infernale spiraal kan worden gestopt. Uiteindelijk moet het gezond verstand van de aandeelhouders komen: als zij de winst van hun bedrijf aan een paar mensen geven, in plaats van ze te verdelen over velen, aan wie willen ze dan op de duur hun producten en diensten verkopen?


DS, 13-04-2007 (Bart Sturtewagen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB