Iedereen racist?


MISSCHIEN was het bewust gedaan, om de kijkcijfers een boost te geven. Maar stel dat Jean-Marie Pfaff daar in Barbados geen kleurling uit zijn voetbad had geschopt, maar een Pool, zou er dan sprake geweest zijn van racisme? Of eerder van doordeweekse lompheid van een parvenu?


Toch is dit mediarelletje van het zevende knoopsgat interessant. Pfaffs gebaar was een uitvergrote versie van wat wij allemaal doen als we goedkoop op vakantie gaan naar de Dominicaanse Republiek of Cuba, of naar de stranden van Tunesië of Sri Lanka. We hebben goed berekend dat die verre vakanties een smak goedkoper zijn dan een verblijf in het nabije Spanje of Italië. In stilte beseffen we ook dat dat maar kan doordat die bruine jongens in keuken en kamer per dag minder verdienen dan het bedrag waar ze bij ons één brood mee zouden kunnen kopen.

Jef Geeraerts en andere oud-kolonialen hebben destijds het verlies van al die 'boys' in Congo nooit helemaal verteerd. Met die verre reizen is het niet anders. Oude marxisten zouden geen seconde twijfelen om te stellen dat het hier de volle uitbuiting van proletariaat uit de Derde Wereld door de westerse burgerij betreft, ook al kan die zelf haar doorgaans proletarische afkomst amper verbergen.

Gelukkig is uitbuiting geen racisme. Nippend aan een cuba libre aan de rand van een volumineus tropisch zwembad verkiezen we trouwens de stelling dat onze centen de ontwikkeling van de streek en van de werknemers van het hotel bevorderen. Zullen zij ons daar ooit dankbaar voor zijn?

Weer thuis staan we zelf opnieuw volop bloot aan de global village en voelen we elke dag die Europese, westerse superioriteit van tijdens de vakantie wegebben. Kunnen we er nog mee leven dat de fruitplukker sikh is, of de bouwvakker Marokkaan, dan ligt de Litouwse transporteur of de Chinese textielbaron al gevoeliger. Hoe emotioneel het groot- en staatskapitaal reageert als plots de aandelen in Indiase handen overgaan, bleek vorig jaar in het verhaal van Mittal en Arcelor. Zou Jean-Marie Pfaff overigens als jong Vlaams keepertalent vandaag nog een kans maken bij Beveren?

Sommigen onder ons geraken daar gefrustreerd door, en krijgen oprispingen die door een strenge wetgever als 'racistisch' zijn omschreven en verboden. Dat brandmerk trof een kwarteeuw geleden al de dokwerker van Luchtbal die na de oorlog dankzij Frans Detiège van een barak naar een sociaal appartement was kunnen verhuizen en daar plots een familie van achter het Atlasgebergte in zag opduiken waarmee niet meteen te communiceren viel. Alweer die oude marxisten zouden u vertellen dat die racistische frustraties vooral kleinburgerlijk zijn, verspreid onder de klasse die zich het sterkst bedreigd voelt door een dreigende proletarisering. Alleen is er geen klasse meer, maar heeft iedereen er in min of meerdere mate mee te maken, van de dokwerker tot de bankier.

Globalisering en immigratie zijn immers de grote schokgolven van onze tijd. Ze veroorzaken scherpe sociale verschuivingen, waarbij prestigieuze beroepen van veertig jaar geleden - leraar, ambtenaar, journalist - vandaag aan de onderste rand gesitueerd worden van de kwetsbare middenklasse die financieel niet meer groeit. Daar bovenop komen de onvermijdelijke culturele misverstanden in de multiculturele samenleving, potentieel vele malen groter dan die tussen Vlamingen en Walen.

Heeft het zin in die context zelfs de geringste oprisping van racisme aan de schandpaal te nagelen, met daaraan impliciet gekoppeld de dreiging van gerechtelijke stappen? Vanuit de politieke miserie die racisme in het verleden heeft teweeggebracht in Europa kan men een wettelijke bestrijding ervan tot op zekere hoogte begrijpen, ook al stelt dat de intellectuele en paternalistische premisse voorop dat onze samenleving niet rijp is voor een algemene vrijheid van meningsuiting.

De dosering waarmee men die knuppel van twijfelachtig intellectueel allooi hanteert is echter minstens even belangrijk. Een beetje mildheid tegenover emoties die voortspruiten uit diepe maatschappelijke omwentelingen - en als die in hoofde van één persoon eenmalig en louter verbaal zijn - zou af en toe niet misstaan. Met inquisitie creëer je immers alleen maar geuzen.

Gisteren geraakte bekend dat twee gemeenteraadsleden van SP.A-Spirit in Lokeren een racisme-klacht ingediend hebben tegen hun collega van Vlaams Belang. Die had bij een betoging van een dertigtal gesluierde moslimvrouwen in de gemeenteraad geroepen dat ,,men die pinguïns moet buitensmijten''. De omschrijving ,,pinguïn'' werd veertig jaar geleden voor het eerst gebruikt door de Nederlandse cabaretier Wim Sonneveld, in zijn sketch van de zeer Limburgs pratende Frater Venantius die vertelt over een vrachtwagenchauffeur die drie nonnetjes doodreed. Tegen Sonneveld is gelukkig nooit klacht neergelegd.


DS, 04-04-2007 (Rolf Falter-freelance journalist)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB