Zijn we watjes geworden?


Het beeld dat het Sociaal en cultureel planbureau deze week heeft gepresenteerd van ons, Nederlanders, kan aanleiding geven tot enige gêne. Van een ondernemend volkje dat een stootje kon hebben, lijken we veranderd in een stel watjes. We willen een muur om ons heen en het met elkaar gezellig hebben, vatte planbureau-directeur Schnabel onze opvattingen, wensen en verwachtingen samen. Dat maakt het beeld er niet vrolijker op, maar misschien moeten we de licht beschamende waarheid onder ogen zien.


Het meest opmerkelijke uit het SCP-onderzoek is dat de grote tevredenheid over ons eigen bestaan omslaat in zorgelijkheid en somberheid over de toekomst zodra we de blik naar buiten richten. We vrezen een hardere, meer prestatiegerichte samenleving met minder sociale zekerheid, moeilijker toegang tot zorg, meer criminaliteit en meer etnische spanningen. Volgens het planbureau wakkert het kabinet-Balkenende met zijn bezuinigingen en hervormingen deze zorgen aan. We willen meer solidariteit, meer veiligheid, herstel van gezamenlijke normen en waarden en behoud van de verzorgingsstaat, maar met het kabinetsbeleid gaat het precies de andere kant op.

Het is de vraag of die conclusie zo gemakkelijk valt te trekken en of daar zelfs, zoals oud-CDA-voorzitter Van Rij gisteren in deze krant deed, het oordeel aan kan worden verbonden dat het kabinet 'ziende blind en horende doof' is. Het probleem is dat het kabinet zijn beleid nu juist motiveert uit het streven al datgene dat we met z'n allen belangrijk vinden overeind te houden. Wel is het duidelijk dat het er niet in slaagt de samenleving te overtuigen en over een bredere lijn vertrouwen te verwerven. Integendeel zelf. Veel maatregelen roepen juist wantrouwen en weerstanden op. Dat kan het kabinet worden verweten en dat is nog terecht ook, waar het er niet of nauwelijks in slaagt de ingrepen te verbinden met een wervend perspectief. In plaats daarvan roept het ter rechtvaardiging van de bezuinigingen spookbeelden op. Het beleid zou meer tot de verbeelding kunnen spreken indien de grote kwesties van deze tijd als uitdaging worden gepresenteerd.

Met het SCP-onderzoek in de hand moet echter ook worden vastgesteld dat het om de dooie dood niet meevalt de kloof te overbruggen tussen wat we hebben en wat we vrezen.


Trouw, 27-10-2004

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB