Liefdes- en gezinsrelaties worden steeds informeler


Trouw blikt deze zomer in de toekomst. Hoe ziet ons leven er in 2050 uit? Vandaag aflevering 1: de opkomst van het combi-gezin.
In 2050 is een derde van de paren ongehuwd, tegen zo’n 18 procent nu. We leven in 2050 nog wel samen, maar losjes – nog losser dan nu.


Vinden nu al veel Nederlanders dat een huwelijk óf niet nodig is, óf een privé-zaak waarmee kerk, staat noch familie zich moet bemoeien, over een paar decennia vinden we dit massaal. Dan leven we nog wel samen met een geliefde, maar zonder trouwboekje. Dan krijgen we nog wel kinderen (zij het minder), maar zijn hun ouders ongetrouwd en is dit inmiddels zo normaal dat de term ’bastaardkind’ lachwekkend achterhaald is geworden. Dan scheiden we nog wel, maar ook weer zonder bemoeienis van derden zoals advocaat of familie, want we waren immers niet getrouwd. We vullen ons privé-leven nog meer individueel en op hyperpersoonlijke wijze in.

We zullen iets makkelijker uit elkaar gaan want samenwoonrelaties zijn gemiddeld ’breekbaarder’ dan officiële huwelijken. Dan vinden we vaak weer een nieuwe relatie, maar ook daarmee verbinden we ons doorgaans niet in de echt, waarmee de opkomst van de ongehuwde oudere deels verklaard is. In de toekomst, blijkt uit prognoses van het Centraal bureau voor de statistiek (CBS), zijn er opvallend meer ongehuwde 65-plussers.

Deze majeure verschuivingen in het polderlandschap komen niet uit de lucht vallen, benadrukt CBS-demograaf prof. Jan Latten. De bodem is al drie decennia geleden gelegd. „Niet iedereen kreeg in de jaren zeventig abrupt moderne opvattingen. Zoiets begint met een paar studenten die ruzie krijgen met hun ouders omdat ze besluiten niet te gaan trouwen maar ongehuwd samen te wonen. Nu gaat bijna iedereen in ieder geval tijdelijk samenwonen, behalve een groep orthodox religieuzen.”

En na dat samenwonen vinden we de gang naar het stadhuis steeds vaker overbodig. Sinds 1970 is het jaarlijks aantal gesloten huwelijken met bijna veertig procent afgenomen. Het aandeel niet-echtelijk geboren kinderen is met een factor veertien toegenomen. Deze trends zullen volgens de prognoses doorzetten.

Informalisering van het samenleven is de richting die het opgaat; individualisering, secularisering en emancipatie zijn de belangrijkste oorzaken. Want we raken in meerderheid los van (geloofs)gemeenschap, kerk en strenge sociale normen. En de vrouwen onder ons kunnen kiezen: wel of geen kinderen, wel of niet werken. Zij zullen nog geëmancipeerder en onafhankelijker worden. Latten: „We zien de arbeidsparticipatie van moeders toenemen. En onder de nieuwe studenten aan de universiteiten zijn meer meiden dan jongens. Als die vrouwen straks met een mooi diploma een krappe arbeidsmarkt opgaan, kunnen ze flink wat eisen stellen, ook aan hun partners. Hoewel dat stellen van eisen het niet altijd makkelijker maakt, want realiseer die ook maar eens... Alle vrijheden en de keuzevrijheid die we ons permitteren, maken soms dat de realiteit fors tegenvalt.”

We staan voor een nieuwe, niet eenvoudige opgave: in plaats van een afhankelijkheidsrelatie (ik verdien het brood, jij wast mijn sokken), of een huwelijk uit sociale noodzaak, worden onze liefdesrelaties steeds meer een doel op zich. De inhoud van de relatie, de emotionele betekenis daarvan – dát is nu veelal de reden dat mensen een paar worden, en eventueel blijven. Latten: „Dit is natuurlijk heel mooi als het lukt; dan is er ook echt een romantisch ideaal in vervulling gegaan. Maar voor degenen die het niet lukt, is de prijs hoog. Want trouwen voor de buitenwacht of de financiële zekerheid doe je niet meer, dus kun je hopeloos alleen blijven. Vooral de singles die nooit kinderen krijgen, lopen risico als hoogbejaarde eenzaam achter te blijven – er komen immers zovéél ouderen. Wie zal hen bezoeken? Soms wint iemand bij zo’n ontwikkeling, soms verliest iemand. De slotsom kent nog niemand.”


Trouw, 03-07-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB