Hij wordt bedolven onder doodsbedreigingen, werd door onbekenden getrakteerd op een flink pak rammel en leidt ondertussen een ondergedoken bestaan. Kunstenaar Jan Fabre krijgt vandaag de volkswoede over zich heen. Zijn misdaad? 'Hij heeft met katten gesold. Katten zijn voor veel mensen heiligen op vier poten. Alsof het baby's zijn.'

Donderdag 25 oktober, in het Antwerpse stadhuis schiet het Franse productiehuis Regards Productions beelden van katten die in de lucht worden gegooid. De opnames zijn bestemd voor Doctor Fabre Will Cure You, een film over de performances van de Antwerpse kunstenaar Jan Fabre. Helaas voor Fabre, in het stadhuis loopt ook iemand rond die de opnames met een smartphone capteert. Niet veel later staan de beelden op het net.

Wat volgt is een controverse zoals die in geen jaren meer door een kunstenaar is uitgelokt. Fabre probeert de brand nog te blussen door publiekelijk door het stof te gaan, maar er hielp geen lievemoederen meer aan.

Een petitie die ervoor pleit om Fabres subsidies af te pakken krijgt in geen tijd 10.000 handtekeningen. Fabres fanpagina op facebook wordt plots een haatpagina, een vergaarbak voor de meest ranzige verwensingen. De kunstenaar leeft inmiddels al een aantal dagen ondergedoken. Bang voor de volkswoede. Volkswoede die vanwege de heftigheid onvermijdelijk doet denken aan wat Dutroux en zijn ex Michelle Martin ooit aan sentimenten hebben losgemaakt.

Een beetje buiten proportie, al die vijandigheid? "De manier waarop Vlaanderen hierop reageert is totaal, maar dan ook totaal van de pot gerukt", zegt Jan Desmet, schrijver die gespecialiseerd is in de relatie tussen dier en mens. "Wat heeft Fabre nu precies misdaan? Hij was betrokken bij een film waarvoor een paar katten in de lucht werden gegooid. Dat is niet aardig van hem, maar als ik me niet vergis zijn er geen katten gewond geraakt.

"Deze verontwaardiging is buiten alle proportie, en bovendien heel erg selectief. Op dezelfde dag werden in ons land duizenden schapen zonder verdoving gekeeld. Ongetwijfeld zijn er die dag ook een paar honderden varkens geslacht. Terwijl we ons druk maken over de katten van Fabre wordt er in Syrië aan de lopende band gemoord. Waar is hier de volkswoede? Waarom doen we daar niet zo hysterisch over? Deze verontwaardiging is, als je het mij vraagt, de hypocrisie ten top. Als gevolg van al die heisa mocht de filmploeg van Fabre zelfs niet meer binnen in de Antwerpse Zoo. Welnu, ik kan u verzekeren dat er in de kooien van die zoo dieren gevangen zitten die veel zwaarder mishandeld worden dan de katten van Fabre."

Irrationeel, sentimenteel en hypocriet, zo noemt Desmet de golf van haat die Fabre vandaag over zich heen krijgt. Wat niet wil zeggen dat de haat volgens Desmet niet te verklaren is. "De volkswoede is zo groot omdat hier met katten is gesold. Katten, honden, en paarden, dat is de top drie van dieren waar je in onze cultuur beter niet mee solt. Het zijn die dieren die beschermd moeten worden, de rest kan ons al een pak minder schelen.

"Katten en honden, voor veel mensen zijn dat een soort heiligen op vier poten. Ze worden behandeld alsof het baby's zijn. Of sterker nog: we vinden ze superieur aan de mens. Wat natuurlijk onzin is. Katten zijn geen lieve, zachtaardige beestjes. De kat is het meest moorddadige roofdier van België. Dat beest doodt aan de lopende band muizen, vogels, konijntjes en zelfs eekhoorntjes."

'Elitaire kunstenaar'
Jan Fabre, verwerpelijke dierenbeul, geen mens maar monster. Het is de teneur op de fora van de vele nieuwssites die over de zaak berichten. Maar wie die fora doorploetert, zal merken dat hier mogelijk nog iets anders speelt. Iets waar Fabre in een gesprek met De Standaard ook zelf op alludeert. "Het is alsof sommige mensen blij zijn dat ze eindelijk eens een kunstenaar kunnen aanvallen", zegt Fabre.

Zou het kunnen, dat hier naast de liefde voor het dier ook de haat jegens kunstenaars een rol speelt? "Ik kan me voorstellen dat dit incident door sommigen wordt aangegrepen om eens goed hun gal te spuwen op de elitaire, arrogante kunstenaar," zegt filosoof Johan Braeckman (UGent). "Maar helemaal sluitend vind ik die verklaring in dit geval niet. Jan Fabre is naar mijn aanvoelen net een publieksvriendelijke kunstenaar. Zo'n werk als De man die de wolken meet, dat roept toch geen walging of afschuw op? Fabre agiteert toch niet? Eerlijk gezegd: ik vind dit een bizarre case. Natuurlijk zijn sommige mensen verontwaardigd als er met katjes wordt gesold. En natuurlijk loopt niet iedereen even hoog op met de kunst. Maar de reacties op dat filmpje zijn echt wel buitenproportioneel."

Braeckman vermoedt dan ook dat hier nog een andere, niet-emotionele factor een belangrijke rol speelt. "Het zou wel eens kunnen dat we hier in de eerste plaats een mechanisme aan het werk zien dat de Canadese schrijver Malcolm Gladwell The Tipping Point heeft genoemd. Dat mechanisme verklaart onder meer hoe het komt dat een boek waarvan er 30.000 exemplaren verkocht zijn, wellicht ook de kaap van de 100.000 exemplaren zal ronden."

"Dat mechanisme kan ook spelen bij een opinie, bijvoorbeeld een opinie over Fabre. Iemand drukt zijn verontwaardiging over Fabre uit via Facebook, waardoor die verontwaardiging met een paar honderd mensen wordt gedeeld. Als een paar van die mensen die verontwaardiging op hun beurt delen, krijg je het begin van een soort domino-effect. Een niet ongevaarlijk domino-effect, want er moet natuurlijk maar een gek zijn die het niet bij schelden laat."

bron: de Morgen, 5/11/2012
eigen commentaar: Ik ben er ook mee akkoord dat er te veel aandacht aan wordt besteed. Het enige waar dit voor zorgt is dat Fabre in de belangstelling staat. Negatieve reclame is eveneens reclame. Zo kwam er in het nieuws ook het bericht dat Jan Fabre geen klacht indiende voor het feit dat hij in mekaar geslagen was. De politie kwam vervolgens vertellen dat hij dit beter wel zou doen. Als Fabre geen klacht wil indienen, dan is dat zijn zaak. Dat is geen vermelding in het journaal waard. En bovendien weet je dat als je provoceert je veel tegenreactie mag verwachten.
En zoals in het artikel wordt gezegd: in Syrië sterven op dit moment ontzettend veel onschuldige burgers en daar kraait geen haan naar.