Er is iets grondig mis met de cijfertjes


Zegebulletins en triomferende gezichten. Dat was kort samengevat wat de Wetstraatpers voorgeschoteld kreeg bij de voorstelling van de zevende begroting in evenwicht. Een maand later blijft er weinig over van de hoerasfeer.


DE reden voor de zegebulletins over de begroting zijn ondertussen zo vaak herhaald dat u ze ongetwijfeld kent: de kas van de overheid is voor de zevende keer op rij in evenwicht. Voorwaar geen geringe prestatie. Geen enkel ander EU-land - Finland even buiten beschouwing gelaten - doet het ons na.

Op de persbriefing over de begroting goochelden toenmalig minister van Begroting Johan Vande Lanotte (SP.A) en zijn collega van Financiën Didier Reynders (MR) met tabellen die moesten illustreren hoe goed België het doet. ,,De zuinigste begroting van de voorbije zeven jaar'', aldus Vande Lanotte. ,,De Belgische overheidsschuld zit bijna op het EU-gemiddelde'', voegde Reynders daaraan toe. Ondanks de grote woorden, kregen de aanwezige journalisten maar weinig concrete informatie. Een dag later verscheen in deze krant een klein artikeltje met de titel: ,,Waar zijn de cijfers?'' Daarin werden vragen gesteld over de manier van werken en communiceren. Het stuk werd als ,,zuur'' gecatalogeerd in de Wetstraat.

Ondertussen zijn we een maand verder en is de uitgelaten sfeer al een beetje getemperd. Zeker na de kritiek van het Rekenhof. De financiële waakhond van de overheid staat niet bekend als een instelling die regelmatig met scherp schiet. Het is een bedaarde instantie waar politieke evenwichten spelen en waar elk woord wordt gewikt en gewogen vooraleer het wordt gepubliceerd.

Dat Rekenhof uitte donderdag zware kritiek op het zogenaamde begrotingsevenwicht. Daarnaast vroeg het zich ook af hoe de paarse regering een aantal inkomsten zal realiseren die in de begroting zijn opgenomen.

Neem bijvoorbeeld de nieuwe belasting op kapitalisatiebeveks. Honderdduizenden Belgen, vaak gewone spaarders en gepensioneerden, zijn eigenaar van zo'n financieel product met beperkt risico. Volgens socialisten en liberalen ging het evenwel om een maatregel voor ,,grote spaarders''.

Hoe de heffing er precies zou uitzien, was de voorbije weken niet echt duidelijk. Afhankelijk van de dag van de week en van de minister die aan het woord was, werd iets anders gecommuniceerd. Gisteren zag het er dan even naar uit dat de belasting op beveks de vorm zou aannemen van een verhoging van de beurstaks. Uiteindelijk werd beslist dat eventuele wijzigingen zullen gebeuren bij de bespreking in het parlement. Wat vreemd genoeg wel van bij de start duidelijk was, was hoeveel de maatregel moest opbrengen: 235 miljoen euro.

Een andere begrotingsmaatregel was de tweede operatie fiscale amnestie. Eerst zouden fiscale zondaars die in het reine willen komen een boete van 15 procent moeten betalen. Even later klonk het plots dat toch het ontdoken tarief zou moeten betaald worden. Aan de geraamde opbrengst veranderde ondertussen niets: 400 miljoen euro moet de fiscale amnestie deze keer opbrengen.

Dat is veel geld, zeker als je weet dat de vorige fiscale amnestie maar 500 miljoen opbracht. Wie gebruik wilde maken van die eenmalige bevrijdende aangifte kon van veel gunstigere tarieven genieten.

Freya Van den Bossche (SP.A), de nieuwe minister van Begroting, zal de volgende maanden mogen hopen dat het geld van de eenmalige maatregelen vlot binnenstroomt. Natuurlijk werd onder de regeringen-Dehaene ook creatief gebruik gemaakt van eenmalige inkomsten. Onder Vande Lanotte werd die traditie echter in het kwadraat voortgezet. Een pak van die eenmalige opbrengsten wordt ondertussen zo frequent gebruikt dat de regering over structurele maatregelen spreekt.

Niet alleen het Rekenhof, ook de Europese Commissie, die elk jaar de begrotingen van de lidstaten analyseert, plaatst vraagtekens bij het begrotingsevenwicht. Volgens de Commissie komt een begrotingstekort van 2,6 procent dichter bij de waarheid.

Een mens vraagt zich af hoe serieus de opstelling van een begroting gebeurt. Tijdens de ultieme nachtelijke onderhandelingen worden maatregelen uit de mouw geschud in een tempo waarvoor zelfs illusionist David Copperfield moet passen. Vervolgens wordt in een wip berekend hoeveel de ingrepen zullen opbrengen. Dat is blijkbaar hoe een modelstaat werkt.

Premier Guy Verhofstadt (VLD) maakte vorige week een reis door Azië om de nieuwe fiscale gunstmaatregel van zijn regering te promoten: de notionele interestaftrek. De eerste minister vergat daarbij niet te wijzen op ons stabiel investeringsklimaat. Tegelijk maakte hij bekend dat het systeem van de notionele interestaftrek versoepeld zou worden. Een verstandige ingreep, maar het toont wel aan dat in de Belgische politiek aan elke beslissing op gelijk welk moment kan worden gesleuteld.

Buitenlandse investeerders vragen niet alleen een gunstig, maar ook een stabiel fiscaal klimaat. Als je weet dat enkele cruciale punten van de notionele interestaftrek kunnen worden omgegooid via een eenvoudig koninklijk besluit, dan vragen buitenlandse investeerders zich terecht af hoe sterk ze kunnen geloven in deze maatregel.

Terwijl je vragen kunt stellen bij de manier waarop de regering haar ,,uitzonderlijke'' inkomsten raamt, grenst de manier waarop de overheid met haar ,,gewone'' belastinginkomsten omgaat, stilaan aan het onwaarschijnlijke.

De ingrijpende hervorming van de belastingadministratie is nu al jaren aan de gang. Veel resultaten zijn echter nog niet merkbaar. ,,Nog even geduld'', klinkt het steevast bij de top van de federale overheidsdienst Financiën. ,,Nog even geduld en dan zal het allemaal anders en beter zijn.''

De realiteit is iets genuanceerder. We zijn bijna in 2006, maar de administratie heeft nog steeds niet de cijfers gepubliceerd van wat u en ik in 2004 aan belastingen betaald hebben. De tientallen miljoenen euro's die in nieuwe computers zijn geïnvesteerd renderen vooralsnog niet. De fiscus beschikt nog altijd niet over een berekeningsprogramma om de belastingen op de inkomsten van 2004 correct te berekenen.

,,We evolueren naar een berekening die 100 procent is'', verklaarde Hervé Jamar, de staatssecretaris voor de Modernisering van Financiën. Bij de belastingambtenaren wordt de staatssecretaris omschreven als meneer ,,Jammer maar''.

Het personeelsbeleid van zijn baas, vice-premier Reynders (MR), heeft nog niet veel vruchten afgeworpen. Ondanks al zijn medewerkers die bij Financiën werden geparkeerd, lijkt er weinig te veranderen. Opmerkelijk, want Reynders staat bekend als een gehaaid en uiterst verstandig politicus. Men zou bijna gaan denken dat de minister niet wil dat er iets verandert bij de fiscus.


DS, 19-11-2005 (Steven Samyn)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB