Schuldig verzuim


> Begrotingstekort bedraagt 3,5 miljard euro > Grootste 'tegenvaller' zijn de fiscale inkomsten > Vroeger ingrijpen had gemoeten


Je hoeft geen communicatiespecialist zijn om te weten welke uitleg minister van Financiën Didier Reynders (MR) klaar heeft om te verklaren waarom de fiscale inkomsten voor 2008 liefst 1,8 miljard euro achterlopen op zijn eigen begrote cijfers. De crisis en niets dan de crisis. Zelfs de ergste sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Wie dat argument niet ernstig neemt, is toch van kwade wil?

En toch. Dat de fiscale inkomsten op het einde van de rit veel te optimistisch ingeschat zouden blijken te zijn, was al van bij de opmaak van de begroting 2008 in maart vorig jaar te voorspellen. Maar nooit werd er iets aan gedaan. Integendeel.

De begroting werd vorig jaar door de lange regeringsvorming uitzonderlijk pas opgemaakt en goedgekeurd in maart van datzelfde jaar, terwijl die oefening in normale tijden altijd in oktober van het jaar voordien gebeurt. Het voordeel daarvan is dat er al met actuelere prognoses gewerkt kan worden. Optimistisch als hij is, schatte Reynders toen dat de belastingsinkomsten met 6,25 procent zouden stijgen tot 96,46 miljard euro. En dit terwijl zijn eigen administratie het hield op ruim 600 miljoen euro minder.

Prognoses zijn maar prognoses en er zal niet geaarzeld worden om, als het nodig mocht blijken, die bij te sturen. Zo luidde steevast de uitleg van staatssecretaris voor Begroting Melchior Wathelet (CDH) en minister van Financiën Reynders. Bovendien, zo luidde de redenering van onze minister van Financiën, leert de ervaring dat de fiscale inkomsten de eerste maanden van het jaar altijd wat lager liggen dan tijdens de tweede jaarhelft. Geen vuiltje aan de lucht, dus.

Tot blijkt dat de begrotingscontrole in juli - midden de politieke hoogspanning in de aanloop naar de communautaire deadline van 15 juli en het eerste ontslag van premier Yves Leterme - niet wordt aangegrepen om de fiscale vooruitzichten aan te passen. Ter herinnering: toen was er enkel sprake van een politieke crisis, nog niet van een bankencrisis of economische terugval.

Het schatkistcomité verwacht dan al dat de fiscale inkomsten 'slechts' met 5,4 procent zullen stijgen. Reynders gaat, zonder daarvoor eigenlijk een valabel argument te geven, koudweg uit van een prognose die 1 miljard meer inkomsten meerekent. SP.A-oppositieleider Peter Vanvelthoven vraagt talloze keren waarom er niet gewerkt wordt met cijfers van de eigen administratie, maar met virtuele cijfers. Tevergeefs.

Niet getreurd, in de aanloop naar de opmaak van de begroting voor 2009 - eind september, begin oktober - zou ook de begroting 2008 worden herbekeken en zo nodig bijgestuurd. Maar dat gebeurt niet, hoewel dan al duidelijk is dat we de laatste maanden van 2008 zwaar economisch stormweer tegemoet gaan. De regering-Leterme beslist om niet meer aan de begroting 2008 te raken. Zwaar besparen zou het vertrouwen van de consument nog meer aantasten, luidt de redenering.

Officieel heet het dan nog altijd dat het de bedoeling is om een begrotingsevenwicht te behouden. Maar de politieke uitspraken wijken op dat moment steeds meer af van de economische realiteit. Officieus heet het bij Didier Reynders dat we wellicht een klein tekort van zo'n 0,2 procent van het bbp op de begroting zouden moeten slikken.

De ineenstuiking van de economische groei de laatste maanden zorgt voor de rest. Die doet de btw-inkomsten en de voorafbetalingen van bedrijven stilvallen. Met als gevolg dat de belastinginkomsten in 2008 uiteindelijk 1,8 miljard euro lager liggen dan ingeschat.

Doen alsof die ineenstorting van de economische groei gedurende het laatste trimester van 2008 de enige reden is voor die 'tegenvaller', is echter een loopje nemen met de waarheid, zoals uit bovenstaande chronologie blijkt. Op geen enkel moment zijn de fiscale inkomsten in de begroting-2008 ernstig bijgestuurd en is de tering naar de nering gezet. Schuldig verzuim, heet zoiets in onze rechtspraak.

De gevolgen worden stilaan zichtbaar. Het tekort voor vorig jaar zal om en bij de 3,5 miljard euro bedragen. Voor dit jaar heeft men wél een geldig excuus om uitzonderlijk in het rood gaan, maar het structurele tekort van 3,5 miljard euro waarvoor eigenlijk geen excuses bestaan moet men er nog eens bij torsen. Een doembeeld van een tekort voor 2009 van meer dan 7 miljard euro spookt al door de Wetstraat. En straks ook jarenlang in de portemonnee van wij, Belgen, die dat allemaal moeten afbetalen.

Isabel Albers is Wetstraatredactrice.


DS, 06-01-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB