Welkom in het jaar van het Grote Verzet
Jongeren worden meer dan ooit ‘agents of change'

• vrijdag 10 december 2010
• bron: www.destandaard.be
• Auteur: Yves Delepeleire

GENT - Er broeit iets bij de jongeren in Europa. Ongenoegen. Tegen het onderwijs. Tegen de politiek. Tegen bedrijven. En dat uiten ze steeds vaker, met dank aan de nieuwe media die ze als geen ander beheersen. Noem het ‘hacktivism', een nieuwe vorm van rebellie. Iedereen die het slecht met hen voorheeft, weze in 2011 gewaarschuwd.
Van onze redacteur

Nick De Mey (27) is een jonge ondernemer en voelt zich thuis in de wereld van het internet, twitter en iPods en iPads. Zijn creatief brein kon er dan ook niet bij waarom Proximus er maar bleef in slagen om zijn klanten, onder wie ook hijzelf, te laten verdrinken in onduidelijke facturen en schimmige creditnota's.

‘Samen met een vriend heb ik een bedrijfje opgericht dat Board of Innovation heet en advies geeft over trends en nieuwe media', zegt De Mey. ‘Ik had het gevoel dat we ons blauw betaalden aan telefoniekosten. We hadden een speciale abonnementsformule bij Proximus. Maar na een kleine vergelijking met de concurrenten bleek dat we elke maand honderden euro's te veel betaalden.'

Tal van telefonische klachten bij Proximus haalden niets uit. ‘We werden van het kastje naar de muur gestuurd. Op een bepaald moment hingen we een uur met een commercieel medewerker aan de lijn, tot hij zei dat hij ons beu was en gewoon inhaakte.'

De Mey besloot het daarom over een andere boeg te gooien. In een flitsend filmpje van amper vijf minuten, dat hij op zijn blog, Facebook en LinkedIn plaatste, maakte hij brandhout van de facturatiepolitiek van Proximus.

‘Jullie zitten met een probleem', zegt een stem buiten beeld. ‘Ik heb geen overzicht meer van wat jullie mij aansmeren, jullie blijkbaar nog minder.' Waarop De Mey vakkundig de draak steekt met het oerwoud aan abonnementsformules, waar een kat haar jongen niet meer in terugvindt.

Het filmpje werd met duizenden views een bescheiden internethit. Gevolg: op slag loste Proximus het probleem van De Mey op. ‘We wilden vooral duidelijkheid', zegt hij. ‘Vroeger boden de bedrijven hun producten aan en werden die door de consument aanvaard. Er was eenrichtingsverkeer. Nu zijn jongeren veel kritischer. Wie het dan nog eens in een filmpje kan verpakken, oogst snel bijval. Bedrijven zijn gevoelig geworden voor hun online reputatie.'

Hacktivism

Volgens het Gentse jongerenonderzoeksbureau Trendwolves is De Mey het toonbeeld van een generatie die de nieuwe technologie steeds vaker gebruikt om in opstand te komen. Tegen bedrijven. Tegen politici. Tegen het onderwijs, enzovoort. ‘Tegen iedereen die met hen solt of hun verwachtingen niet begrijpt', zeggen Maarten Leyts en Tom Palmaerts.

Voor hun nieuw trendrapport bevroegen ze 3.600 jongeren in acht Europese steden. Twee jaar geleden bouwden ze al geloofwaardigheid op door ‘ontvrienden' op Facebook als trend naar voren te schuiven. Een jaar later werd ‘ontvrienden' – na swaffelen – het woord van het jaar.

‘We merken dat onder jongeren een onderstroom van verzet groeit. Ze willen allemaal hetzelfde: duidelijkheid en verandering. Ze zijn meer dan ooit agents of change geworden. Op zich is dat niet nieuw: elke generatie probeert zich van de vorige af te zetten. Maar nieuw is dat jongeren de nieuwe media, zoals video en netwerking, als middel gebruiken om hun doel te bereiken. Noem het hacktivism, een combinatie van hacken en activisme, een nieuwe vorm van rebellie.'

‘Wat Youp Van't Hek (die tegen een telecombedrijf protesteert, red.) in Nederland doet, doen jongeren ook. En belangrijk, ze krijgen er aandacht en invloed door. Ze hoeven daarvoor niet meer op de barricaden te gaan staan. En het zijn de creatievelingen die de voorhoede vormen.'

‘We hebben het eerder al gezien met een filmpje van scholieren uit Westmalle die protesteerden tegen het feit dat zij niet in korte broek op de schoolbanken mochten zitten. Daarmee vroegen ze een duidelijk schoolreglement. Het filmpje op YouTube trok de aandacht van alle media.'

Een ander voorbeeld is de ‘Brussels Library take-over' van Alex Deforce (26). Toen de Muntbibliotheek een tijd terug uitpakte met BV's die hun favoriete boeken, cd's of dvd's aanprezen, was hij zo geschoffeerd over het gebrek aan originaliteit dat hij zijn eigen voorkeurlijstjes in de rekken legde. Deforce verspreidde het nieuws op zijn blog en Facebook en kreeg een schare fans.

‘De actie veroorzaakte een grote rel', zegt Deforce. ‘De directie beschuldigde mij van diefstal en dreigde met een rechtszaak. Die is er niet gekomen. Maar op blogs is er wel een discussie ontstaan over het beleid van sommige bibliotheken. En daar zijn heel wat verhalen naar boven gekomen.'

‘Veelzeggender is misschien wat zich vandaag in het onderwijs afspeelt', zegt Leyts. ‘In Amsterdam ontmoetten we Milan van den Bovenkamp, een jongere die aan de universiteit productontwikkeling studeerde. Hij moest in zijn laatste jaar nog één vak afleggen, maar weigerde dat te doen. Hij vond dat hij al veel meer wist dan de professoren en begreep niet waarom hij dat ene vak nog zou moeten volgen.'

‘Meer nog: hij zette er een campagne over op die het starre onderwijssysteem aan de kaak stelt en kreeg een schare sympathisanten. Het was Milan niet te doen over het feit of hij zou slagen of niet. Het ging om het principe. Het is iets wat we steeds vaker bij talentvolle jongeren merken. Ze maken hun studies niet af, niet omdat ze niet meekunnen, maar omdat ze vinden dat het onderwijs niet biedt wat ze willen en omdat ze ervan overtuigd zijn dat ze rustig zonder diploma door het leven kunnen.'

En Milan van den Bovenkamp? Die richtte in korte tijd zijn eigen sociaal platform op, dat als bedoeling heeft de bedrijfswereld en de studenten dichter bij elkaar te brengen, en hij won meteen een ‘social media' award.

‘In eerste instantie zijn het jonge entrepreneurs zoals Nick en Milan die al een netwerk hebben en hun verzet weten te verpakken die bijval oogsten. Zij zijn de voortrekkers van een nieuwe generatie die zich groepeert om hun ongenoegen te uiten. Als jongeren beginnen door te krijgen dat zulk verzet ook iets uithaalt, dan mogen we straks veel meer van die protesthaarden verwachten.'

Mei ‘68

Trendwolves ziet het graag gebeuren. Maar de onderzoekers waarschuwen ook. Verzet blijft niet beperkt tot ludieke protestacties, het kan ook grimmig zijn. ‘Want ook dat merken we op: voor het eerst slaat het positivisme bij de jongeren aan het wankelen, en dat is gevaarlijk', zegt Leyts.

‘Jongeren hebben altijd een positief zelfbeeld gehad. Ze hebben bijvoorbeeld altijd geloofd dat ze genoeg geld zouden verdienen. Maar geconfronteerd met doemscenario's, zoals over langer werken, hun pensioen, maar ook over het klimaat en dergelijke, beginnen ze te twijfelen.'

‘Ze verwachten dat de politiek instantoplossingen voor alle maatschappelijke problemen vindt. Dat is begrijpelijk, want de jongeren behoren tot een instantgeneratie, voor wie alles snel moet gaan. Ze kunnen niet eens de tijd meer opbrengen om het liedje op hun iPod tot de laatste seconde te beluisteren. Daarom begrijpen ze ook niet waarom die oplossingen er niet snel komen.'

‘Jongeren kunnen er gerust mee leven dat ze langer moeten werken. Maar ze begrijpen niet waarom er nu nog mensen op hun 55 jaar met pensioen kunnen gaan. Ze begrijpen niet waarom er nog geen elektrische auto's rondrijden. Ze begrijpen niet waarom er nog geen regering is, enzovoort', zeggen Leyts en Palmaerts.

‘De samenleving verandert voor hen zo traag dat ze vrezen dat zij later voor alle problemen zullen opdraaien. Daardoor komen ze in opstand. Het is niet toevallig dat er in sommige Europese studentensteden, zoals Rijsel, al rellen met studenten zijn geweest. Het klimaat van besparingen voedt het ongenoegen nog meer.'

Is het dan een kwestie van tijd voor ook de studenten in Vlaanderen van zich laten horen? ‘Dat zou een logisch gevolg zijn. Voor alle duidelijkheid: de jongeren van vandaag zijn niet die van de generatie van mei '68. Jongeren kwamen toen op straat omdat ze zich met elkaar verbonden voelden. Omdat ze wilden opkomen voor de groep. Nu komen jongeren op straat omdat ze opkomen voor zichzelf. Wat zij vooral vragen, is nieuw gezag, geen autoritair gezag, maar mensen die effectief macht hebben en iets in beweging kunnen zetten.'

www.trendwolves.com


In hoeverre beïnvloedt de nieuwe generatie met het “hacktivism” onze maatschappij? Met deze vraag blijf ik achter na het lezen van bovenstaand artikel.
Met verschillende onderdelen van dit artikel ben ik het eens. Eerst en vooral weten jongeren vandaag de dag inderdaad heel goed hoe ze de nieuwe technologie kunnen gebruiken om “gehoord” te worden. Net zoals beroemdheden hun status steeds meer (kunnen) onderhouden via bijvoorbeeld Twitter en Youtube, hebben jongeren de mogelijkheid hun eigen talenten of hun eigen mening tentoon te spreiden via dezelfde soort sites. Jongeren weten de nieuwe media, zoals video en netwerking, als middel te gebruiken om hun doel te bereiken, waardoor “hacktivism” (= combinatie hacken en activisme) meer en meer aan een opmars bezig is. Natuurlijk heeft dit zijn voor – en nadelen. Langs de ene kant is het positief te zien dat “onze” generatie een kritische blik heeft die steeds beter ontwikkeld wordt. Jongeren aanvaarden onderwijs, bedrijven, producten,… niet langer blindelings, maar doorbreken het eenrichtingsverkeer en komen op voor zichzelf. Langs de andere kant is er met de komst van de “protestcampagnes” via de nieuwe media ook sprake geworden van haatcampagnes. Als één iemand nog maar een verkeerde uitspraak doet op televisie, worden er al hele haatgroepen tegen die persoon opgericht. (bv Jan Peumans na zijn uitspraak in de Pappenheimers) Zelfs wanneer je niet rechtstreeks iets verkeerd gedaan hebt, maar je gezicht de mensen simpelweg niet aanstaat, kan je een gelijkaardige reactie krijgen. (bv Haatgroepen tegen het “Belgacomjongetje). Daarbovenop vind ik het maar niets dat iemand protesteert omdat hij één vak weigert verder te volgen. Vooraleer je begint te protesteren, stel je je toch beter eens de vraag of jouw zaak echt wel de hele maatschappij aanbelangt. Een gouden regel bij protest is in mijn ogen “Constructieve kritiek is noodzakelijk om een samenleving goed te doen draaien, destructieve kritiek echter kan dezelfde samenleving doen wankelen.”
Persoonlijk ben ik het niet volledig eens met het deel over het “grote verzet” van de jongeren dat blijkbaar niet lang meer op zich zal laten wachten. Naar mijn mening is het inderdaad zo dat de jongeren van nu behoren tot een soort “instantgeneratie”. We zijn het immers gewoon met behulp van de media altijd onmiddellijk onze wensen in vervulling te zien gaan, bijvoorbeeld door middel van digitale tv, het downloaden van de allernieuwste songs, online kranten,… Bijgevolg worden “instantoplossingen” voor maatschappelijke problemen steeds meer als vanzelfsprekend aanschouwd. Het is dan moeilijk te geloven/aanvaarden dat er heel wat politieke vraagstukken maar blijven aanslepen. Toch lijkt dit mij iets dat oudere generaties zich ook afvragen. Ik weet bovendien niet of jongeren hier binnenkort “en masse” voor gaan protesteren en er opnieuw een soort mei ’68 van maken. Dit zal er volgens mij van afhangen in hoeverre de jongeren zich persoonlijk aangesproken voelen door deze kwesties. Aangezien er steeds meer doemscenario’s voor de toekomst opduiken, sluit ik echter niets uit… Mijn grote vraag blijft “Zijn de jongeren van vandaag “agents of change”?”