65-plusser redt zich dankzij eigen woning

De armoede onder gepensioneerden wordt sterk teruggedrongen dankzij het huisbezit van de Belg.

Wie is echt arm en kwetsbaar en verdient het meest de hulp van de samenleving? Dat is de oefening die de Antwerpse academici Ive Marx en Sarah Kuypers in twee studies hebben gemaakt. Ze proberen daarin niet alleen te kijken naar hoeveel inkomsten mensen binnen krijgen, maar ook naar wat ze bezitten.

Normaal gaat het zo: neem het Belgische gezin dat meer verdient dan de helft van de gezinnen en minder dan de andere helft. Neem van dat mediaaninkomen 60 procent, en bekijk vervolgens hoeveel mensen het maandelijks met minder dan dat bedrag moeten doen. Op die manier berekend is in België iets minder dan één op de zes arm.

Met die statistiek zijn echter twee problemen. Ten eerste is het een relatieve berekening: ook in Monaco zal een groep mensen minder verdienen dan 60 procent van het - ongetwijfeld heel hoge - mediaaninkomen. Officieel zullen ze dus arm zijn.

Het tweede probleem is dat dergelijke armoedecijfers niets zeggen over hoeveel iemand bezit. Moet je van een laag inkomen bijvoorbeeld ook de huur betalen? Of woon je in je eigen woning, die je eventueel nog als onderpand voor een lening kunt gebruiken? Het maakt een wereld van verschil.

Huisbezit

Daarom brachten de onderzoekers ook dat onderscheid in kaart. Dat het huizenbezit een grote rol speelt bij armoedeberekeningen, blijkt uit een vergelijking met Duitsland. Daar ligt het mediaaninkomen ongeveer even hoog als in België, net zoals het bbp per capita én het klassieke armoederisico.

Toch zijn er verschillen. De Duitser met het mediaanvermogen bezit 51.000 euro. Het Belgische gezin met het mediaanvermogen bezit vier keer meer: 206.000 euro.

Dat laat zich zien in de cijfers: 14 procent van de Belgische 65-plussers is qua inkomen arm, maar slechts 1,4 procent is arm wat inkomen én vermogen betreft. In Duitsland is dat verschil kleiner. De groep 65-plussers die qua vermogen en inkomen arm is, is er vier keer zo groot.

Onverwachte uitgave

Toch zegt ook bezit nog niet alles. Je kunt een huis namelijk niet zomaar van de ene op de andere dag te gelde maken. Daarom bekeken de onderzoekers ook een derde criterium: wie is niet in staat om een onverwachte uitgave van 1.000 euro te doen? In België blijkt 6,7 procent van de gezinnen op de drie punten tegelijk kwetsbaar. Ze hebben een laag inkomen, weinig of geen vermogen en kunnen geen 1.000 euro extra spenderen. Dat zijn de gezinnen waarop het sociaal beleid zich zou moeten richten, zegt Marx.

Hoe zien die één op de vijftien kwetsbare huishoudens eruit? Het zijn niet langer de gepensioneerden. In zes op de tien gevallen gaat het om mensen jonger dan 55 jaar. In de helft van de gevallen gaat het om singles. In drie op de vier gevallen zijn ze niet aan het werk. In negen op de tien gevallen hebben ze geen hogere studies gedaan.

Vooral: in 99,6 procent van alle gevallen gaat het om huurders. Het toont aan hoe voor veel Belgen de baksteen in de maag wel degelijk een stevige sociale zekerheid blijkt te zijn.

Bron: www.tijd.be
Geraadpleegd op: 15 mei 2018

Eigen mening: Wat deze twee onderzoeker hebben gedaan en de resultaten waarmee zij naar voren komen lijkt mij perfect om op politiek en economisch vlak iets te doen. Om een voorbeeld te schetsen: bij het toekennen van een studiebeurs wordt enkel rekening gehouden met jouw inkomen (of dat van jouw ouders). In vele gevallen is dit voldoende om te beslissen of iemand recht heeft op die beurs omdat hij of zij een te klein inkomen heeft. Maar voor een kleine groep mensen is dit niet oké.

Als jij in schuldbemiddeling zit en 30 % van jouw loon wordt maandelijks onmiddellijk doorbetaalt naar de schuldeiser mis je wel een hele hoop van jouw inkomen. Hier wordt bij het toewijzen van een beurs geen rekening mee gehouden. Gevolg: sorry zoon-/dochterlief maar ik kan jouw studies niet betalen.

Dit lijkt nogal absurd maar er zijn veel situaties waarbij de geldelijke tegemoetkoming enkel wordt gebaseerd op datgene wat jij maandelijks bruto verdient. Pas gescheiden mensen die een woning willen huren/kopen bij een sociale huisvestigingsdienst. Een koppel dat een autolening wil aangaan bij een autohandelaar ...

Allemaal mogelijke situaties waar de afspraken enkel worden gemaakt op basis van het inkomen. Het kennen van de hele financiële situatie van mensen zorgt er niet alleen voor dat een aantal mensen wel krijgen waar ze recht op hebben, ze worden ook beschermd tegen het meer uitgeven dan dat wat ze aankunnen.

Nu, in beide onderzoeken is de vraag "Wie is er echt arm?" Ik geef eerlijk toe als ik cijfers zie staan zoals 1 op 6 Belgen is arm dan stelde ik mij daar toch altijd wel de vraag bij "Wie bepaalt wat arm is?" Als ik dan lees dat het 'arm-zijn' bepaald wordt door "hoeveel minder inkomen heb jij als andere belgen?" dan ben ik oprecht boos. Ik ga er vanuit dat mensen die een onderzoek doen, welk onderzoek dit ook mag zijn, een aanvaardbare hoeveelheid gezond verstand en logisch redeneren kennen. Maar klaarblijkelijk dus niet.

Als je dan met cijfers naar buiten komt misleid je de mensen eigenlijk wel. Volgens de originele berekenen zouden ongeveer 16 % van alle belgen arm zijn. Nu is dat nog maar 6 %. Als we het dan echt over arm zijn hebben lijkt die 6 % een correcter getal dan de eerdere 16 %. Waarom? Omdat die mensen echt geen eurocent overhouden op het einde van de maand. En dat is juist arm zijn: amper kunnen voldoen aan jouw eigen basisbehoeften.

Het zijn die mensen die echt nood hebben aan extra middelen. Als bij hen morgen hun verwarmingsketel stuk is moeten zij maanden zonder warm water leven. Als hun auto het begeeft kunnen zij met de fiets gaan werken. Als zij een boete krijgen voor te snel rijden kunnen ze die niet betalen, ook al willen ze wel.

Ik hoop dat een bevoegd persoon dit artikel leest en een oplossing zoekt. Een oplossing zodat het geld dat mensen toegeschreven wordt om hen te helpen eerlijk verdeelt wordt (d.w.z. dat een huisdokter met een kast van een villa en een praktijk met meer dan 1000 patiënten geen studiebeurs krijgt) en dat mensen die financieel echt aan de grond zitten meer geholpen worden.