"Vlamingen worstelen nog altijd met de Tweede Wereldoorlog"

woensdag 23 maart 2011 om 05u10

"Vlamingen hebben de trauma’s uit WO II nog altijd niet verwerkt", zegt Rudi Van Doorslaer van het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (Soma).

In 2010 is de zeventigste verjaardag van het begin van WO II haast geruisloos voorbijgegaan. Hoe komt dat volgens u?

Rudi Van Doorslaer: Dat heeft mij ook verbaasd. Zeker omdat die verjaardag in het buitenland, vooral in Frankrijk dan, wel uitgebreid is herdacht. Maar de Belgen hebben veeleer de neiging om hun oorlogsverleden te verdringen. In veel families wordt daar na al die jaren nog altijd amper over gepraat. Zo vertelde een vriend me dat zijn moeder alle foto’s van vake uit de oorlogstijd had verbrand nadat ze soortgelijke beelden had gezien in het boek bij de tentoonstelling Gekleurd verleden. Zo bang was ze dat die ooit gepubliceerd zouden worden.

Chantal Kesteloot: Het begin van de oorlog was voor België natuurlijk in de eerste plaats een nederlaag, en veel mensen herdenken die liever niet. Wellicht vindt men het einde van WO II, in mei 1945, een meer inspirerend moment.

Van Doorslaer: 1940 vormt inderdaad geen glorieuze pagina in onze geschiedenis. Maar dat is ook in Frankrijk het geval en daar doet men er allemaal niet zo moeilijk over. Er moet dus meer aan de hand zijn. De enige verklaring die ik kan bedenken, is dat wij in dit land met zijn heel specifieke communautaire context nog altijd met onze nationale identiteit worstelen. Daarom verdringen we een deel van ons verleden.

Kesteloot: Voor de Eerste Wereldoorlog is er in Vlaanderen daarentegen wel veel aandacht. Maar die wordt dan ook als ‘de goede oorlog’ beschouwd. In de eerste plaats omdat de Vlamingen toen de grote slachtoffers waren. We kennen allemaal de verhalen over arme Vlaamse soldaten die hun Franstalige, volksvreemde oversten niet konden verstaan. Die hebben de mythe gevoed dat velen onder hen nutteloos de dood zijn ingestuurd. Daarnaast was het IJzerfront een soort multiculturele samenleving avant la lettre, en dat spreekt ons vandaag natuurlijk ook erg aan. Vandaar wellicht dat er nu zo veel geld wordt gestopt in de voorbereiding van de honderdste verjaardag van het begin van WO I.

Van Doorslaer: Ik vraag me af of de Vlaamse regering het zou aandurven om evenveel middelen te investeren in erfgoedprojecten rond de Tweede Wereldoorlog. Ik vrees dat zoiets politiek niet haalbaar zou zijn. Alleen onder Paars is die mentaliteit even gekanteld. Toen begon men eindelijk te beseffen dat de Vlamingen op de een of andere manier met de gebeurtenissen uit de oorlog in het reine moesten komen. Vooral ook omdat de Vlaamse Beweging zo nauw met de collaboratie verweven is. In die periode werd het grote pardon uitgesproken op de IJzerbedevaart en ook in het parlement doken wat interessante initiatieven op. Maar ondertussen is de slinger weer de andere kant opgegaan: Vlaanderen is vandaag weer heel zelfbewust en wil niet geconfronteerd worden met een minder glorieuze periode uit zijn geschiedenis.

De Vlamingen hebben de trauma’s uit WO II nog altijd niet verwerkt?

Van Doorslaer: Dat denk ik toch niet. Nochtans zouden zij die vandaag van Vlaanderen een aparte natie willen maken, dringend op een volwassen manier naar die beladen periode moeten leren kijken. Vlamingen moeten zich durven af te vragen waarom hun ouders of grootouders op een bepaald moment met zo veel enthousiasme een antidemocratische maatschappij hebben willen uitbouwen. Heel veel Vlamingen zagen wel iets in de Nieuwe Orde. Daarmee bedoel ik niet zozeer de hakenkruisen, Hitler en nazi-Duitsland, maar wel de typische maatschappijvisie die gebaseerd was op hiërarchie, autoriteit en wat toen ‘volksverbondenheid’ werd genoemd. Dat vertaalde zich niet alleen in de manier waarop het bestuur werd georganiseerd, maar ook in de verhoudingen tussen mensen en zelfs binnen gezinnen. De Tweede Wereldoorlog heeft dus een aantal dingen aan de oppervlakte gebracht die onderhuids al aanwezig waren en vooral in het katholieke Vlaanderen echt aansloegen.

(APE/MIV)

Bron:knack.be

Hoewel het reeds 70 jaar geleden is dat WOII plaatsvond zit het duidelijk nog steeds in de koude kleren van de Vlaming. Op zich vind ik dat niet zo verwonderlijk, we spreken hier namelijk niet over een akkefietje met de buurman, maar van een intensieve gebeurtenis op wereldschaal. Hoewel ik het zelf niet heb meegemaakt, raakt het zelfs mij nog. Het is een periode uit de geschiedenis die niet vergeten mag worden, zo veel is duidelijk. Maar misschien is het wel aangewezen om de gebeurtenissen een plaats te geven, hoe moeilijk dat ook kan zijn voor sommigen. Er heerst nog steeds een soort van taboe op WOII. Als je er boeken over wil lezen of info over wil vergaren wordt je al snel raar bekeken. Ik zie hier geen enkele reden voor. Het is pas wanneer het onderwerp bespreekbaar wordt, het ook niet vergeten zal worden. Jongeren weten er al te weinig over, terwijl hun grootouders dit meestal nog hebben meegemaakt. Opvallend is, dat de interesse meestal wel aanwezig is bij jongeren, maar ze kunnen de juiste informatie niet altijd verkrijgen, zij het die van verkeerde groeperingen, en dat is al helemaal niet de bedoeling.