Spreek met onze Turken, niet over hen


Na het referendum willen sommige politici de Turkse Belgen nu straffen en hun de Turkse nationaliteit ontnemen. Dries Lesage ziet er een ongezonde stigmatisering in.


In Turkije stemde een nipte meerderheid van 51,4 procent voor de invoering van een presidentieel systeem. Maar onder de Belgische Turken kon het voorstel van president Erdogan bijna 75 procent van de kiezers bekoren. Dit leidt alweer tot onrust bij Vlaamse politici. Hoe is het mogelijk dat onze Turken zo intens bezig zijn met de politiek van een land drieduizend kilometer hiervandaan? Waarom lopen ze toch achter zo’n autocraat als Erdogan aan? Daar moet ‘de lange arm van Erdogan’ achter zitten!

De parlementsleden Hendrik Bogaert (CD&V), Theo Francken (N-VA) en Ann Brusseel (Open VLD) verwijzen expliciet naar de uitslag om de dubbele nationaliteit in vraag te stellen. Ze hopen de politieke band van onze Turken met hun moederland te verzwakken. De commotie over deze verkiezingsuitslag komt boven op de heisa over Turkse politici die hier campagne komen voeren en de vermeende politieke activiteiten van de moskeeën die afhangen van het Turkse overheidsagentschap voor religiezaken Diyanet.

Ik heb de indruk dat legitieme zorgen over de import van buitenlandse conflicten vermengd raken met andere overwegingen. Het Turkijedossier leent zich meer dan ooit tot profilering voor politici en partijen die de rechtspopulistische en islamofobe onderstromen willen aanboren. Vaak gaat dit gepaard met steekvlampolitiek in de vorm van weinig doordachte uitspraken en voorstellen. De stemmingmakerij dreigt te regeren over een thematiek die erg complex en delicaat is. Zowel onze eigen interculturele samenleving als de diplomatieke relatie met Turkije komt in het gedrang.


Ontsnapt aan een burgeroorlog

Vandaag krijgt drie vierde van onze Turken vanuit de Vlaamse politiek het signaal dat ze fout hebben gestemd en daarom zelf een probleem beginnen te vormen. Hun beleving van de Turkse politiek is echter totaal anders dan die van Vlaamse waarnemers die uitsluitend door westerse media en instanties worden gevoed. Beide groepen leven op verschillende planeten. Erdoganistische kiezers zien een direct verkozen president met ruime bevoegdheden als een noodzakelijk tegengewicht voor ondemocratische elites en massabewegingen zoals het leger, het oude Atatürk-gezinde establishment, de beweging rond Fethullah Gülen en de terreurbeweging PKK. Deze grondwetwijziging is voor hen een cruciale stap in het doorbreken van de cyclus van staatsgrepen en de decennialange achterstelling van de meerderheid van Anatolische moslims. Het is juist dat ze doorgaans veel te weinig kritisch zijn over waar Erdogan mee bezig is.

Europese politici en media hebben echter weinig aandacht voor de beladen geschiedenis. Zij reduceren het jarenlange gülenistische machtsmisbruik binnen de Turkse politie, justitie en de rest van de staat nu tot een verzinsel van Erdogan. Voor hen mag de Gülen-organisatie dus haar gang blijven gaan. Over de poging tot staatsgreep op 15 juli 2016, die aan meer dan 250 mensen het leven kostte, blijft het wachten op een echte dialoog over wat Turken beschouwen als indicaties en bewijzen over de verantwoordelijken. Dat was in elk geval geen fait divers of geïsoleerd incident. Wellicht is het land die nacht aan een burgeroorlog ontsnapt.

PKK-sympathisanten kunnen om de haverklap in Europese steden manifesteren, zonder zuchtje kritiek. Meer nog, N-VA-politici Mark Demesmaeker en Pol Van Den Driessche namen er zelf aan deel. De PKK is een groepering die al duizenden militairen, politieagenten, dissidente Koerden en andere burgers heeft gedood. Elk van deze ondemocratische bewegingen hebben ook hun mediavleugels – en hun ‘lange armen’ in ons land.


Eenzijdige stigmatisering

Gaan Europese beleids- en opinie*makers die dit allemaal negeren, de Turken lesgeven over de doodstraf, een onafhankelijke justitie en persvrijheid? Terwijl ze van Europese Turken eisen dat ze hun band met het moederland afbouwen, empoweren Europese politici en media zelf erg bedenkelijke Turkse oppositiekrachten. Met die partijdigheid vergroten ze vooral het draagvlak voor een autoritaire Erdogan en sorteren ze een averechts effect. In plaats van een begin van luisterbereidheid zien we na deze verkiezingsuitslag vooral weer eenzijdige stigmatisering. Wie zet hier eigenlijk mensen tegen elkaar op?

In plaats van het huidige opbod zou het debat over de Turkse gemeenschap dringend in een rustiger vaarwater moeten komen, en vooral met die mensen zelf plaatsvinden. Vlamingen met een groeiende Turkije-obsessie zouden mensen van Turkse afkomst ook hun emotionele band met dat land moeten gunnen. Een vruchtbaar gesprek brengt alle relevante dimensies op tafel en vermijdt dubbele standaarden ten voordele van machtsgroepen die dat niet verdienen.

Onze samenleving heeft echt geen behoefte aan een zware breuk tussen de Turkse Belgen en de rest van onze bevolking. Zoals de Staatsveiligheid vorige week ook opmerkte, hebben wij de medewerking van de Turkse republiek nodig in de strijd tegen onze IS-terroristen. Er zijn meer dan genoeg redenen om deze discussie niet over te laten aan dagjespolitiek en profileringsdrang.


DS, 18-04-2017 (Dries Lesage, politicoloog UGent)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB