Stoere pubers die hun diepste gevoelens tonen? Er is niet meer nodig dan Challenge Day, een Amerikaans initiatief dat onlangs in een Kortrijkse school tot erg aangrijpende verhalen leidde. De camera’s van VTM filmden hoe de tieners zich bijzonder kwetsbaar en openhartig toonden tegenover elkaar. De docu ‘Over de Streep’ zorgde maandagavond wellicht voor de meest aangrijpende televisie van 2016.
’Over de Streep’ is een eenmalige uitzending naar aanleiding van Rode Neuzen Dag. De jaarlijkse actie van VTM en Qmusic wil psychische problemen bij jongeren bespreekbaar maken. Een zwaar onderschat probleem, want één op vijf Vlaamse jongeren blijkt ermee te kampen. De eerste uitzending vorig jaar zorgde dan ook voor een stormvloed aan reacties: heel wat scholen vroegen de beelden op om te kunnen tonen aan hun leerlingen.

Tieners en BV’s laten emoties de vrije loop in ‘Over de Streep’
Presentator Sean Dhondt was er vorig jaar bij. “De transitie bij de jongeren was echt ongelooflijk, en het deed mij ook nadenken over mijn jeugd. Als 16-jarige droeg ik ook een masker en ik liet dat niet zomaar afvallen. Ik vroeg me na afloop zelfs af, draag ik niet nog altijd zo’n masker?”

Evi Hanssen leeft een eerste keer mee met de jongeren. “Mijn middelbaar was wel oké, maar achteraf bekeken heb ik het ook wel moeilijk gehad”, bekent de presentatrice. “Mijn broer kreeg psychische problemen en ging door een heftige periode. Ook ik voelde mij toen ingekapseld in allerlei negatieve emoties, maar ik zag geen manier om ze te uiten. Toch merkte niemand iets aan mij, want ik wilde geen extra problemen veroorzaken.”

“Meisjes zijn harder voor elkaar”

Het concept wordt dit jaar herhaald in het RHIZO in Kortrijk, een sociale school die veel doet voor leerlingen. Maar toch vormen er onvermijdelijk kliekjes en ontstaan er problemen van uitsluiting en zelfs pestgedrag. De deelnemers zijn de vierdejaars Voeding en Verzorging, een groep van 85 leerlingen van 15 en 16 jaar oud die voor 80 procent uit meisjes bestaat.

En dat maakt het er niet gemakkelijker op. “In een klas met overwegend meisjes zijn er wel eens problemen, meisjes zijn jaloerser, gemener en minder begrijpend voor elkaar”, weet leefcoach Peter. “Meisjes zijn harder, zeker met woorden en bij gevoelige kwesties. Ze beseffen vaak niet hoe hard ze elkaar zo kwetsen”, merkt leerkracht Reinilde op.

Tieners en BV’s laten emoties de vrije loop in ‘Over de Streep’
“Als je me echt zou kennen, dan zou je weten dat het bijna was gelukt”

De leerlingen worden eerst in kleine groepjes ingedeeld. Ze moeten beginnen met de zin “Als je me echt zou kennen, dan zou je weten dat...” af te maken. Zo krijgen leerlingen die niet in elkaars kliekje zitten toch de kans om hun échte gevoelens aan elkaar te tonen, en dus om elkaar écht te leren kennen.

Tieners en BV’s laten emoties de vrije loop in ‘Over de Streep’
Seppe verloor vorig jaar overwacht zijn papa. “Heel mijn wereld stortte in, mijn papa was mijn beste vriend en ik kon er alles tegen vertellen. Nu zeg ik eigenlijk tegen niemand meer hoe het gaat met mij. Als ik het moeilijk heb, ga ik soms op zijn drum spelen. Dan voel ik met nog een beetje verbonden met hem.”

“Hij was al een langere tijd depressief, maar hij had mij beloofd om het nooit te doen”, vertelt Seppe in een filmpje aan Sean. “Ik voelde mij eerst schuldig, want was ik die dag niet naar school gegaan, was het misschien niet gebeurd. Als ik iets wil overbrengen met mijn getuigenis, dan is het dat mensen die met zelfdoding in hun hoofd zitten hulp moeten zoeken. Want je helpt er niemand mee, je bezorgt alleen andere mensen heel veel verdriet.”

De papa van Davina overleed in een verkeersongeluk toen ze vier jaar oud was. Toen was ze nog te jong om het te beseffen, maar nu komen de vragen. “Eigenlijk denk ik nu elke dag aan hem, vooral als ik alleen ben of mij verveel. Dan vraag ik me bijvoorbeeld af hoe het zou zijn als hij nu bij de familie was. Maar eigenlijk toon ik dat aan niemand, ik weet niet hoe ik die gevoelens moet uiten.”

Tieners en BV’s laten emoties de vrije loop in ‘Over de Streep’
“Ik heb eigenlijk echt een gebroken hart, want ik ben niet altijd op de juiste manier behandeld geweest en heb nooit de liefde gekregen die je normaal krijgt in een gezin”, vertelt Fleur. “Mensen denken altijd dat ik vrolijk ben, maar ik lach om mijn pijn te verbergen. Ik ben ook een tijdje echt depressief geweest en voelde mij zo slecht dat ik er een einde aan wilde maken. En het was bijna gelukt.”

Maar ook al is het verdriet niet altijd even groot, élke leerling deelt zijn of haar verhaal. “Als je me echt zou kennen, zou je weten dat ik op elk moment van de dag heel onzeker ben en mij altijd afvraag wat anderen denken over mij”, bekent een jongen. “Als je me echt zou kennen, zou je weten dat ik heel klein ben geboren en altijd zo klein zal blijven”, zegt dan weer een meisje.

“Ga over de streep, als je je ooit eenzaam of bang voelde op school”

Na de middagpauze, waar iedereen even kan bekomen van de gedeelde emoties, volgt het meest indrukwekkende deel van de Challenge Day. Er wordt een stelling gegeven, en als leerlingen er zich in herkennen, stappen ze over de streep. Met een handgebaar kunnen ze ook hun respect en hun steun betonen. Zo tonen ze eigenlijk zonder woorden hun diepste gevoelens aan elkaar.

“Ga over de streep als je uit een familie komt waar alcohol of drugs een probleem zijn of zijn geweest,” luidt de eerste stelling van coach Anoushka. Als een paar leerlingen effectief zijn overgestoken, wordt de methodiek meteen duidelijk. Anoushka stelt telkens een paar bijkomende vragen, waardoor de leerlingen verder nadenken over hun eigen gedrag. “Misschien heb je er iemand door verloren? Of ben je er gewoon boos over? Steun elkaar, je staat er niet alleen voor”, klinkt het door de micro van de coach.

“Ga over de streep als je je ooit eenzaam of bang hebt gevoeld op school,” klinkt het plots. Meer dan de helft van de leerlingen steekt beslist over. “Hoe kan dit? Zoveel mensen bij elkaar, en toch zoveel mensen die zich alleen voelen. Aan beide kanten wil ik vragen om even jullie armen om elkaar te slaan. Twee secondes, en er is verbinding. Doe het niet alleen vandaag, doe het ook na vandaag”, luidt de goede raad.

Tieners en BV’s laten emoties de vrije loop in ‘Over de Streep’
Andere stellingen die aan bod komen:

“Ga over de streep als je regelmatig werd uitgescholden, als er tegen je werd geschreeuwd, als je belachelijk werd gemaakt of je naar beneden werd gehaald.” Antwoord: “We doen alsof het ons niet raakt, maar dat doet het wel.”
“Steek nu ook over als dit gebeurde door iemand die nu in deze ruimte is.” Antwoord: “Is iedereen bereid om dit nooit meer t e doen?”
“Ga over de streep als je ooit over een grens bent gegaan, of als iemand je dwong om iets te doen dat je niet wilde, zowel fysiek als mentaal.” Antwoord: “Die ene neen, die je dacht of zei, dat was de enige waarheid.”
“Ga over de streep als je ooit in een pleeggezin of een opvanggezin hebt gewoond, of dat je het gevoel had dat je heel erg hard wilde weglopen.” Antwoord: “Wees je ervan bewust dat niet iedereen een fijne thuis heeft, en laten we ervoor zorgen dat de school wel een veilige plek is.”
“Dames, ga over de streep als je ooit door een andere vrouw ben uitgescholden, of als je ooit door een andere vrouw bent veroordeeld over je uiterlijk.” Antwoord: “Waarom doen we elkaar dit aan? Waarom maken we het elkaar zo moeilijk?”
“Ga over de streep als één of meerdere ouders zijn overleden”, luidt de laatste stelling van Anoushka. Er steekt een tiental leerlingen én leerkrachten over en iedereen reageert heel emotioneel. “Aan zij die zijn overgestoken, blijf even staan. En aan de rest: ga over de streep als een ander familielid of goede vriend is overleden.” Wanneer zo goed als iedereen de streep oversteekt, is het gevoel van wederzijdse erkenning heel groot. Alle leerlingen voelen hetzelfde verdriet en troosten elkaar uitgebreid. En ook Sean en Evi zijn duidelijk tot tranen toe geraakt.

Op het einde van de sessie, zitten de tieners terug samen in kleine groepjes, en wie wil mag naar voor komen om zijn excuses aan te bieden. “We willen sorry zeggen tegen twee personen die vorig jaar in onze klas zaten: we deden niet altijd vriendelijk tegen jullie en sloten jullie soms uit. We willen sorry zeggen en hopen dat jullie onze excuses aanvaarden”, zeggen twee meisjes. Maar medeleerlingen en leerkrachten worden ook bedankt, elke nieuwe stap wordt sowieso beloond met innige knuffels en een luid applaus.

Tieners en BV’s laten emoties de vrije loop in ‘Over de Streep’
“Ik kan niet anders dan denken aan mijn eigen kinderen”

De ‘Challenge Day’ van het RHIZO toont opnieuw aan dat het nodig is dat tieners leren over hun gevoelens te praten en dat ze moeten weten dat ze ergens terecht kunnen met hun problemen. Precies om die reden stelde Rode Neuzen Dag een educatief aanbod samen, specifiek voor het onderwijs. Op de site kunnen leerkrachten onder andere richtlijnen downloaden om gesprekken met hun leerlingen aan te gaan. Met een speciaal ontwikkelde webtool kunnen leerkrachten dan weer anoniem peilen naar de gevoelens van hun leerlingen.

Om jongeren een hart onder de riem te steken, verspreidt VTM dan weer een videoboodschap waarin bekende televisiegezichten hun medeleven betuigen. “Ik kan niet anders dan denken aan mijn eigen kinderen”, vertelt Kürt Rogiers. “Dit moet standaard in alle scholen getoond worden”, zegt Sofie Dumont met tranen in haar ogen.

Eigen mening: Ik vind dit een prachtig initiatief! Zoals Sofie Dumont zegt: 'ze zouden dit in iedere school moeten tonen'. Ik denk dat wij als leerkrachten hier rekening mee moeten houden in onze verdere carrière. Leerlingen dragen constant een masker, het is zo belangrijk om hen te laten praten over hun problemen. Een initiatief als 'over de streep' zou in iedere school uitgevoerd mogen worden. Op deze manier kunnen leerlingen geholpen worden over hun problemen te praten. Als leerkracht is het belangrijk ook een band op te bouwen met de leerlingen. Op deze manier durven ze zich te uiten en leren ze praten over hun problemen. Ik vind het zeer mooi om te zien dat leerlingen zich durven uiten. Daarnaast denk ik ook dat na zo'n sessie de leerlingen dit meenemen in de toekomst.

Bron: Het nieuwsblad, 14/11/2016 http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf201...ampaign=seeding