Trump raakt met de vingers in de neus herverkozen


De Democraten moeten zich geen illusies maken: als ze niet snel orde op zaken stellen, wordt het nog eens vier jaar Trump. Cas Mudde geeft vier redenen.


Vorige dinsdag zette president Donald Trump zijn herverkiezingscampagne in met een meeting in Orlando, Florida. Het was een greatest hits: hij beschuldigde de Democraten van ondermijning van de democratie (met hun pogingen om hem af te zetten), waarschuwde voor de vele gevaren die ‘dit land zoals wij het kennen’ bedreigen en ging zelfs tekeer tegen Hillary Clinton (tradities zijn er om te eren). Trumps boodschap voor 2020 kan worden samengevat als: ‘Ik heb Amerika weer groot gemaakt, stem nu op mij, zodat ik Amerika groot kan houden.’

Een deel van de Democratische presidentskandidaten begon gisteravond op televisie met elkaar te debatteren. De kandidaten zullen in hun nopjes zijn met recente peilingen die voorspellen dat vrijwel al hun belangrijke kandidaten Trump in 2020 kunnen verslaan, soms met een significante marge. Ze zijn ervan overtuigd dat de president verzwakt is door zijn vele problemen, zoals het rapport van Robert Mueller, de behandeling van immigranten aan de Mexicaanse grens en de rist van schandalen rond zijn kabinet.

Na de traumatische ervaring van 2016 is het opmerkelijk dat veel Democraten de cruciale les van de Amerikaanse democratie nog altijd niet hebben geleerd: verkiezingen worden niet door passieve meerderheden, maar door gemobiliseerde minderheden gewonnen. En terwijl de passieve meerderheid nu aan de kant van de Democraten staat – of hoe dan ook niet aan die van Trump – kan de president op de gemobiliseerde minderheid rekenen. Er zijn (ten minste) vier redenen waarom Trump op een herverkiezing afstevent.

1. De economie. Je kunt discussiëren over de betekenis of de bestendigheid van de economische groei, maar het valt niet te ontkennen dat de Amerikaanse economie volgens de conventionele economische indicatoren kerngezond is. De voornamelijk op economische indicatoren gebaseerde modellen – die de uitslag van 2016 juist wisten te voorspellen – zeggen dat Trump in 2020 een klinkende overwinning zal boeken.

2. De president heeft zijn niet-traditionele basis tot nu toe goed bediend. De gemiddelde, ‘gematigde’ Republikeinen zijn nog altijd geen fans van president Trump, die ze te confronterend en vulgair vinden. Maar ze hebben die ene prijs gekregen die ze belangrijk vinden: een belastingvermindering. Uit angst voor het ‘socialisme’ van de Democraten zullen ze naar de stembus trekken en hun nieuwe winst consolideren door op Trump te stemmen.

Ook bij christelijk rechts zal de opkomst opnieuw groot zijn. Progressieven begrijpen niet waarom gelovigen op Trump stemmen, maar de verklaring is doodeenvoudig: het Hooggerechtshof. Ook hier heeft Trump woord gehouden. Hij heeft twee onvervalst conservatieve rechters benoemd, Neil Gorsuch en Brett Kavanaugh, en belooft dat er nog zullen volgen. Aangezien in de volgende vier jaar ten minste één plaats zal vrijkomen, die van Ruth Bader Ginsburg (en misschien ook die van Clarence Thomas), zal christelijk rechts weer volop mobiliseren. De beloning: vaarwel recht op abortus.

Dan heb je ook nog de echte Trump-aanhangers, die vooral uit de blanke arbeiders- en lagere middenklasse voortkomen. Zij willen ‘de muur bouwen’ (nativisme) en ‘het moeras droogleggen’ (populisme). Voorlopig hebben ze hun zin niet gekregen. Het moeras is niet droog*gelegd, Trumps benoemingen van corrupte figuren hebben het zelfs groter gemaakt. En ondanks alle grootspraak blijft de muur grotendeels een hek in aanbouw. Kortom, de echte Trump-stemmers zijn onvoldaan, zoals hun spreekbuizen in de media, mensen als Ann Coulter en Tucker Carlson, luid te verstaan geven. Maar waar kunnen die kiezers naartoe? Naar de meest diverse partij in de geschiedenis van de VS? De partij van Bernie Sanders, Alexandria Ocasio-Cortez, Stacey Abrams en Elizabeth Warren?

Zullen ze dan ontgoocheld thuisblijven? Niet echt, want Trump heeft hen niet verraden. Hij kan terecht beweren dat hij al het mogelijke heeft gedaan om de muur op de politieke agenda te houden en een brutaal anti-immigratiebeleid door te drukken. Hij zal zeggen dat de ‘diepe staat’ en zijn corrupte handlangers in het Congres (met inbegrip van ‘slappe’ Republikeinen) hem hebben gesaboteerd en dat hij een tweede termijn nodig heeft om het laatste verzet te breken en zijn beloften uit te voeren.

3. Tegenover deze gemobiliseerde minderheid staat een meerderheid van Amerikanen die niet gelukkig zijn met Trump, maar ook niet warm lopen voor de Democratische partij. Zij zien een partij zonder duidelijk profiel, verdeeld over meer dan 20 kandidaten met meer punten van verschil dan van overeenkomst. Bovendien zijn de Democraten elkaar nu al aan het aanvallen, op meer dan 500 dagen van de verkiezing. Geldschieters die tegen Sanders zijn, proberen kandidaten in hun kamp te lokken en Democratische insiders ru*ziën met de aanhangers van Sanders, die geld inzamelen om het Democratische establishment te bestrijden.

4. Het is nu duidelijk dat de president in 2016 een slimme campagne heeft gevoerd – zeker beter dan Clinton, die onder meer de staten van de ‘rust belt’ fout inschatte. Eigenlijk voert Trump al sinds zijn eedaflegging een doorlopende herverkiezingscampagne, die nu ook financieel de wind in de zeilen krijgt. Hij heeft al tientallen miljoenen verzameld, zelfs bij cruciale Republikeinse campagnevoerders en geldschieters die hem in 2016 links lieten liggen.

Trump is dan wel historisch onpopulair, maar blijft populair genoeg om (zonder veel moeite) te worden herverkozen. Zijn aanhangers zijn gemobiliseerd en gemotiveerd, de Democraten zijn dat niet. Ze hebben nog iets minder dan 500 dagen om daar wat aan te doen, eendrachtig in plaats van verdeeld.

Cas Mudde, hoogleraar politicologie aan de universiteit van Georgia


DS, 27-06-2019 (The Guardian)