Ontharden

[bijlinda]

“Ontharden heeft weinig zin als de betonkraan blijft openstaan”


Tom Coppens, specialist ruimtelijke ordening (UA), stelt fundamentele vragen bij de haalbaarheid van de Vlaamse bouwshift. “En dan wil minister Jo Brouns het vergunningsbeleid nog versoepelen.”


“Ik kan het bijna niet geloven.” Professor ruimtelijke ordening Tom Coppens (UA) schrikt van de nieuwste verhardingscijfers, vandaag vrijgegeven door het Vlaams departement Omgeving. Daaruit blijkt dat er in 2023 14,4 hectare per dag onder beton en asfalt verdween. Het is het hoogste cijfer van de afgelopen tien jaar. “Tussen 2013 en 2021 ging het gemiddeld om 5 hectare per dag. In 2023 was het dus bijna drie keer zo veel. Misschien ligt het eraan dat alle werven die tijdens corona zijn stilgelegd en vertraagd, in 2023 weer zijn opgestart en op snelheid gekomen?”


Wat zegt dit over de ambities van de bouwshift? Vlaanderen heeft zichzelf opgelegd om tussen 2023 en 2050 26.700 hectare te ontharden.

“Dat er een contradictie zit in de doelstellingen. De bouwshift wil het ruimtebeslag beperken, maar dat leidt automatisch tot meer verharding. Want als je minder land wil innemen, dan moet je verdichten. Vlaanderen heeft het zichzelf moeilijk gemaakt door die twee doelstellingen samen te nemen.”


Zijn die twee wel los te zien van elkaar?

“Niet helemaal, natuurlijk. Maar ruimtebeslag wordt ruim gedefinieerd. Tuinen en parken, bijvoorbeeld, vallen er ook onder. Terwijl die niet dezelfde impact hebben als compleet verharde oppervlaktes. In tuinen en parken kan het water meestal nog infiltreren, en de bomen en planten zorgen voor verkoeling en biodiversiteit.”


U vindt dat de nadruk moet liggen op het tegengaan van verharding.

“Ja, want we weten heel goed wat de schadelijke gevolgen zijn van bodembedekking. Als je een bodem verhardt, dan stop je niet enkel de waterinfiltratie, maar ook de captatie van koolstof. Dat is een cruciaal wapen in de strijd tegen de klimaatontregeling. Daarom moeten Europese lidstaten verharding meenemen in hun koolstofboekhouding.”


Vanuit het departement Omgeving wordt er gewezen op het belang van het ‘tegelwippen’, waarbij burgers aan het ontharden slaan. Zal dat volstaan?

“Dat is sympathiek, maar het is non-beleid. Een vierkante meter ontharden, kost gemiddeld 300 euro. En je blijft meestal achter met een bodem die morsdood is en amper water opneemt. Wil je het infiltratievermogen en het bodemleven herstellen, dan kost je dat algauw 600 euro per m². Natuurlijk telt elke ontharde vierkante meter, maar je moet gericht ontharden en het vooral doen waar het water ook effectief kan infiltreren.”

“Mijn voornaamste kritiek is dat het weinig zin heeft om te ontharden als de betonkraan open blijft staan in ons vergunningsbeleid. Iedereen mag bijvoorbeeld 80 m² verharden in de eigen tuin. Dat is een hoog cijfer, en het wordt niet eens gehandhaafd. Welke gemeente treedt er op tegen al die verharde voortuinen en opritten? En minister van Omgeving Jo Brouns (CD&V) wil het vergunningsbeleid nog verder versoepelen. Vergunningen versoepelen gaat echt niet bijdragen aan onze doelstellingen. Die zijn scherp, maar het beleid is slap. Dat is even tegenstrijdig als contraproductief.”


Blog DS, 15-10-2025 (Simon Demeulemeester)