Waarom goederentransport per spoor maar niet winstgevend wordt


Het verlieslatende Belgische spoorgoederenbedrijf Lineas hoopt op vers geld van de federale overheid om overeind te blijven in de zware concurrentieslag met truckvervoer en andere noodlijdende publieke spoorvrachtbedrijven.


Het Belgische goederentransportbedrijf Lineas verkeert in grote geldnood en riskeert zelfs failliet te gaan. Er ligt nu een plan op tafel om via een lening 61 miljoen euro ter beschikking te stellen van het bedrijf. Volgens de Franstalige omroep RTBF vraagt de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM), de financiële tak van de federale overheid, daarvoor de toestemming aan de regering-De Wever. Lineas en minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) – die bevoegd is voor FPIM – houden het bij “geen commentaar”.

Lineas lijkt met deze vraag alweer een vervolg te moeten breien aan zijn koortsachtige zoektocht naar vers geld om de aanhoudende verliezen van het bedrijf weg te kunnen werken. De afgelopen jaren slaagde het er wel in om het bedrijfsverlies te reduceren van 80 miljoen euro in 2022 naar goed 15 miljoen euro vorig jaar, maar het probleem was en is nog steeds dat het bedrijf alle moeite van de wereld heeft het nodige geld te verzamelen om die schulden weg te werken en financiële middelen te blijven genereren om zijn activiteiten verder te kunnen zetten.

De auto-industrie, de staalsector en de chemienijverheid beleven moeilijke tijden en dat heeft een grote impact op Lineas, omdat het daardoor minder goederen van die sectoren vervoert. Het moet daarenboven optornen tegen toenemende concurrentie van het vrachtvervoer over de weg, dat ook probeert om voldoende werk te behouden.

Nog maar vorig jaar herkapitaliseerden de twee aandeelhouders van Lineas – FPIM en het Franse investeringsfonds Argos Wityu – het bedrijf door onder meer leningen om te zetten in aandelen. Tegelijk kreeg het een lening van enkele banken en de investeringsmaatschappijen van de Vlaamse en Waalse overheid. Dat was samen goed voor een financiële injectie van ruim 100 miljoen euro.

Eind februari van dit jaar meldde de top van het bedrijf dat Lineas in 2025 nog eens 60 à 70 miljoen euro vers kapitaal nodig heeft. Daarbij ging de voorkeur uit naar de instap van een nieuwe aandeelhouder. Tot op vandaag is die nog niet gevonden. Al zou de bedrijfstop nog altijd hoop hebben.


Ondermaatse resultaten

De top van het bedrijf was ervan overtuigd dat in 2025 voor het eerst in jaren weer winst zou worden gemaakt. Maar de vraag is of dat nog een haalbare kaart is. Naar verluidt waren de resultaten van de eerste drie maanden ondermaats.

Het tij keren was de voorbije jaren sowieso niet vanzelfsprekend, omdat het bedrijf actief is in de hyperconcurrentiële markt van het goederenvervoer. Vracht via het spoor vervoeren, wordt naar voren geschoven als veel milieu- en klimaatvriendelijker dan het goederenvervoer over de weg, maar dat heeft tot nu toe niet geresulteerd in een verschuiving van de weg naar het spoor. Integendeel, tussen 2018 en 2023 is het aandeel van het spoor in het totale goederenverkeer in ons land gedaald van 12,5 naar net geen 11 procent. Dat ging bovendien gepaard met een daling van het totale spoorvrachtvolume.

Lineas ontstond in 2011 door de spoorgoederenactiviteit van de NMBS onder te brengen in een apart bedrijf, dat in 2014 geprivatiseerd werd. Het bedrijf zegt dat het een concurrentiestrijd is met ongelijke wapens, omdat het systeem van professionele diesel de concurrentie vervalst ten voordele van het vrachtvervoer over de weg, zowel in ons land als in Frankrijk. Het systeem van professionele diesel betekent dat vrachtwagenbedrijven een deel van de prijs aan de pomp kunnen recupereren. Het ziet ernaar uit dat daar pas vanaf 2027 iets aan zal worden gedaan, wanneer ook wie rijdt op diesel en benzine moet beginnen te betalen voor de CO2-uitstoot.

Tegelijk moet Lineas als private spoorvrachtvervoerder optornen tegen een heel pak (buitenlandse) spoorgoederenbedrijven die volledig in handen zijn van overheidsbedrijven. De verliezen van die vrachtfilialen worden niet alleen bijgepast, ook de toegang tot de spoorinfrastructuur, zoals rangeerstations, wordt afgeschermd, terwijl Lineas dat niet doet in ons land.


Blog DS, 16-07-2025 (Pascal Sertyn)