Werkgevers en scholen trekken aan alarmbel over stopzetting zevende jaar: “Vergroot de druk op bedrijven enorm”


Omdat scholieren in het beroepsonderwijs vanaf september hun diploma na zes jaar kunnen halen, gaan veel specialisatiejaren op de schop. Dat leidt tot grote nervositeit bij werkgevers, die broodnodige expertise zien verdwijnen.



Vandaag studeren veel leerlingen in het secundair onderwijs af als TIG-lasser, procesoperator in de chemie, interieurbouwer of dakwerker, via het zevende jaar of specialisatiejaar. Maar mogelijk is dit het laatste schooljaar waarin dat gebeurt, want in september gaat de hervorming van het secundair onderwijs in de hoogste jaren in. Leerlingen uit veel beroepsopleidingen kunnen dan na zes jaar een volwaardig diploma krijgen, terwijl ze dat tot vandaag pas kregen na het specialisatiejaar.

Dat leidt tot grote nervositeit bij scholen en bedrijven. De Vlaamse Ondernemers, een samenwerking tussen 21 sector- en werkgeversorganisaties, trokken aan de alarmbel in een brief aan minister voor Onderwijs en Werk Zuhal Demir (N-VA), berichtte De Tijd. De werkgevers vrezen dat broodnodige expertise verdwijnt.

De hervorming, die dateert uit de periode van Hilde Crevits (CD&V), leek een goed plan op papier, zegt Vickie Dekocker, onderwijsexpert bij Agoria. De opleidingen in de derde graad zouden sterker worden, en extra beroepskwalificaties – zaken die een meerwaarde zijn om een job uit te oefenen – zouden volgen in het optionele zevende jaar.

Alleen lijkt het in de realiteit anders uit te draaien. Uit een enquête die scholen afnamen bij leerlingen en hun ouders blijkt dat er bitter weinig interesse is om nog zo’n zevende jaar te volgen. Wie zijn diploma na zes jaar krijgt, ziet er weinig heil in een jaar extra naar school te gaan. “Het is voor jongeren niet duidelijk wat de meerwaarde is. Dat is jammer, want voor de bedrijven is die er wel degelijk”, zegt Julie Beysens, onderwijsexpert bij Voka.


Ramp voor zorgsector

Bijgevolg geven veel scholen aan dat ze bepaalde opleidingen niet meer zullen organiseren. Dat komt niet alleen door de tanende interesse. Minister Demir maakte het mogelijk dat de specialisatietrajecten in een semester afgerond kunnen worden. De reden daarachter: een traject zou dan twee keer per jaar georganiseerd kunnen worden, en drop-outs zouden in januari kunnen inpikken. Maar als er weinig instroom is, betekent dat dat scholen een leraar moeten aantrekken voor één semester, een moeilijke opgave.

De gevolgen zijn dramatisch, zegt Guy Duchêne, jarenlang codirecteur in een grote technische school en vandaag coördinator bij Samen tegen Schooluitval. “Scholen moeten jongeren straks in twee jaar opleiden tot onderhoudsmecanicien. Dat is niet realistisch. In de zorgsector is het nog erger. In de derde graad moeten studenten de radio aan en uit kunnen zetten. Pas in het zevende jaar worden ze zorgkundige.”

Als jongeren aankloppen bij bedrijven zonder cruciale vaardigheden, “vergroot dat de druk enorm”, zegt Beysens. De 21 organisaties die Demir aanschreven, voorspellen een “nefaste invloed op de industrie”. In de Antwerpse chemiesector komt 70 procent van de procesoperatoren vandaag uit een specialisatiejaar, klinkt het. Ook uit een bevraging van Agoria blijkt dat veel bedrijven elk jaar jongeren aannemen die net de opleiding industriële onderhoudstechnieken of computergestuurde werktuigmachines hebben afgerond. Dekocker: “Moeten de bedrijven hen straks opleiden, of komt er een extra leerpad?”

Met de aanpassingen wordt er gemorreld aan een systeem dat goede resultaten afleverde, zegt Beysens. In het schoolverlatersrapport van de VDAB blijkt dat amper 5 procent van de jongeren die een specialisatiejaar volgden een jaar nadien nog werkzoekend is. Bij leerlingen die alleen het zesde jaar secundair afwerkten, was dat percentage dubbel zo hoog.


Drop-outs

Demir klinkt voorzichtig in een reactie aan De Tijd. “Alle betrokken partijen hebben zich kunnen voorbereiden”, laat ze weten. “Dit komt niet als een verrassing.” Dat klopt niet volledig, zegt Beysens. “We wisten niet dat scholen meteen zouden stoppen met deze richtingen aan te bieden.”

Onlangs werd ook duidelijk dat een van de alternatieven voor dat zevende jaar, jongeren een graduaatsopleiding aan een van de hogescholen laten volgen, geen mirakeloplossing is. Dertig procent verlaat de graduaatsopleiding na één jaar zonder diploma. Het totale ‘drop-outpercentage’ ligt boven de 40 procent. “Het is opnieuw duidelijk dat er totaal geen visie is op wat beroepsonderwijs in Vlaanderen moet inhouden”, zegt Duchêne. “Dat bedrijven jongeren veel verder moeten opleiden, kan niet de bedoeling zijn.”


DS, 15-04-2025 (Klaas Maenhout)