‘België wacht tot het salafisme zichzelf oplost. Een grote fout.’


Niet alleen Nederland, ook België worstelt met officieuze organisaties die salafistisch onderwijs geven. ‘Pedagogisch onverantwoorde handboeken’ zijn hier vrij beschikbaar. ‘Wanneer nemen we dit probleem serieus?’


In Nederland krijgen kinderen op salafistische moskeescholen te horen dat mensen met een ander geloof of levensovertuiging de doodstraf verdienen. Dat blijkt uit het onderzoek van NRC en Nieuwsuur naar salafistische instellingen die buiten het gebruikelijke onderwijs vallen.

Ook in België zijn salafistische organisaties actief. Ze staan enerzijds op de radar van de Staatsveiligheid, die spreekt over een honderdtal organisaties, anderzijds op die van het Ocad (Orgaan voor de Coördinatie en de Analyse van de Dreiging). Ocad wenste niet te reageren, maar twee jaar geleden sprak het nog in een gelekt rapport over een verontrustend, groeiend fenomeen. Eén dat ook duidelijk op jongeren gericht is, zo staat in het rapport: ‘De meeste islamitische boekhandels in België en hun onlinewinkels bieden bijna uitsluitend nog wahabitisch, salafistisch drukwerk aan. In het Arabisch of in vertaling.’ (dS, 8 februari 2017)

Belgische jongeren vinden bovendien niet alleen salafistisch onderricht in eigen land, sommigen trekken op latere leeftijd ook naar de Universiteit van Medina in Saudi-Arabië. Ook dit fenomeen houdt het Ocad in de gaten.

Ook al worstelen zowel Nederland als België met salafistische organisaties, volgens Saïda El Fekri (SP.A) is er desondanks een groot verschil tussen de twee landen. El Fekri werkte onder meer bij de Federatie van Marokkaanse Verenigingen, Levanto en het Platform Allochtone Jongeren. ‘België kent een hoger aantal Syriëstrijders. Dat heeft als gevolg dat zowel moskeeën als weekendscholen zich harder geviseerd weten. Ze zijn voorzichtiger in het uitdragen van boodschappen en aandachtiger bij het aantrekken van vrijwilligers.’

Maar aandacht is niet waterdicht. ‘De vrijwilligers die in het weekend lesgeven in koranscholen worden niet gescreend’, zegt Saïda El Fekri. ‘Welke opleidingsgraad hebben ze? Waar zijn ze geschoold – in het land van herkomst of in België? Hoelang zijn ze al in België? Leven ze geïsoleerd in onze samenleving of zijn ze ervan overtuigd dat kinderen het mooie van beide culturen moeten meenemen? Men weet het vaak niet.’


Vrijwillig

Moskeeën doen veelal een beroep op vrijwilligers omdat ze – bij gebrek aan erkenning door Vlaanderen – zelf instaan voor de financiering. Financiering die ook in het buitenland wordt gezocht, voornamelijk Saudi-Arabië. Dat vergroot het risico op de import van salafistisch gedachtegoed naar ons land. Het kabinet van bevoegd minister Liesbeth Homans (N-VA) wenste hierop niet te reageren.

Gezocht naar oplossingen moet Brahim Laytouss, onderzoeker en imam in Gent, diep zuchten. ‘Ik raak ontmoedigd’, geeft hij toe. ‘We trekken al heel, heel lang aan de alarmbel. Maak toch werk van het didactisch materiaal, zeggen we al lang. Zowel in het officieel als in het officieus onderwijs. Ik gok dat er in ons land zo’n 50.000 leerlingen les volgen via moskeeën en organisaties: zij verdienen meer dan een paar versnipperde pilootprojecten. Zij verdienen les in een context die pedagogisch ondersteund wordt. Die garantie is er vandaag duidelijk niet.’ Dat het salafisme dankbaar gebruikmaakt van het gebrek aan pedagogische ondersteuning, onder meer via handboeken, zet volgens Laytouss het samenleven op langere termijn onder druk.

Gevraagd naar de rol van vrijwilligers in koranscholen gaat Laytouss nog een stap verder dan Saïda El Fekri. ‘Met alle respect voor de inzet van de vele vrijwilligers, maar de persoonlijke ontwikkeling van onze kinderen en het vormingsaanbod voor de komende generaties is geen vrijetijdsbesteding. Dit is een pedagogisch project dat je met voldoende aandacht en middelen moet uitwerken, in een context van vertrouwen. Maar dat gebeurt niet. België wacht tot het salafisme zichzelf oplost. Fout. Het onverdraagzame discours dat sommige jongeren vandaag hanteren, komt uit die bewuste boeken.’


DS, 11-09-2019 (Sarah Vankersschaever)