Een wereldwijde miljardairstaks, minder onhaalbaar dan het lijkt


Een internationale minimumbelasting op miljardairs kan 200 tot 250 miljard dollar opleveren. De Franse econoom Gabriel Zucman heeft daarvoor een plan uitgewerkt. “De internationale gemeenschap is erin geslaagd om multinationals correct te belasten. Waarom dan ook niet de ultrarijken?”


Op vraag van G20-voorzitter Brazilië heeft de Franse econoom Gabriel Zucman de voorbije maanden het idee van een minimumbelasting voor miljardairs uitgewerkt. Het idee is minder onhaalbaar dan het lijkt, vindt hij. De internationale gemeenschap is er immers ook in geslaagd een minimumbelasting voor multinationals te introduceren. Dat gebeurde door via de Oeso zo veel mogelijk landen warm te maken voor het initiatief. Landen die niet meedoen, lopen inkomsten mis.

Het voorstel dat Zucman in een rapport heeft gegoten, zit relatief eenvoudig in elkaar. Alleen wie meer dan 1 miljard dollar bezit, wordt belast. Wereldwijd gaat het om ongeveer drieduizend huishoudens. In België zijn er enkele tientallen families met een vermogen van meer dan 1 miljard dollar. Landen die meedoen, verhogen de belastingaanslag van deze vermogenden tot een bedrag dat overeenkomt met 2 procent van hun vermogen. Als hun aanslag al hoog genoeg is, door bijvoorbeeld meerwaarden- of dividendbelastingen, betalen ze niets bij. “Dit is dus geen vermogensbelasting”, stelt Zucman tijdens een digitale persconferentie. “Het is een aanvulling op de personenbelasting.”

Zucman was in februari van dit jaar te gast tijdens een G20-bijeenkomst in Sao Paulo. De twintig grote industrielanden zijn zich ervan bewust dat ultrarijken over het algemeen weinig belasting betalen. Dat komt doordat hun inkomsten uit vermogen veel groter zijn dan hun inkomsten uit arbeid. Vermogensinkomsten worden meestal lager belast, en bovendien zijn miljardairs in staat hun vermogen in fiscaalvriendelijke constructies te gieten. Het fenomeen bestaat al jaren en deed miljardair Warren Buffett ooit verzuchten dat hij naar verhouding minder belastingen betaalt dan zijn secretaresse. Uit onderzoek blijkt dat de effectieve belastingvoet op de inkomens van miljardairs in de VS ongeveer 8 procent bedraagt, in Frankrijk 1,7 procent en in Nederland bijna 0 procent. Het verschil is te verklaren doordat de VS strengere antimisbruikbepalingen kennen die fiscale constructies ontmoedigen. Als je de belastingen uitdrukt als percentage van het vermogen in plaats van het inkomen, zouden de miljardairs wereldwijd 0,3 procent afdragen.


Vermogen als belastbare basis

Zucman vindt het verdedigbaar om voor ultrarijken het vermogen als belastbare basis te nemen, in plaats van het inkomen. Het cijfer van 2 procent komt overeen met een belastingvoet van 33 procent op een verondersteld rendement van 6 procent. Volgens Zucman halen miljardairs een gemiddeld rendement van 7,5 procent op hun vermogen. Uit de gegevens van Forbes blijkt dat de 400 rijkste Amerikanen hun vermogen de afgelopen 40 jaar met gemiddeld 10,6 procent per jaar zagen toenemen.

Het probleem is dat in veel landen, waaronder België, de vermogens niet bekend zijn bij de fiscus. Maar de recente golf van regulering tegen belastingontwijking kan helpen om die vermogens toch in kaart te brengen. Internationale uitwisseling over de bankrekeningen van buitenlanders is nu verplicht. Die verplichting kan worden uitgebreid naar andere vermogensbestanddelen, zoals het bezit van aandelen en andere waardepapieren. Een mogelijkheid is ook om multinationals te verplichten om hun ultieme eigenaars (ultimate beneficial owners) per land bekend te maken. Dat voorkomt dat rijken een mistgordijn van schermvennootschappen optrekken. Nu al zijn multinationals verplicht om hun gegevens over winst uit te splitsen per land. Ook is het mogelijk om de miljardairs te verplichten zelf hun vermogen bekend te maken.

Internationale samenwerking is een goede methode om een race to the bottom te stoppen, vindt Zucman. Dat heeft het project rond de minimumbelasting voor multinationals aangetoond. Ongeveer 130 landen hebben zich akkoord verklaard om de winsten van multinationals met minstens 15 procent te belasten. In het akkoord is de mogelijkheid opgenomen dat de winsten die in niet-deelnemende landen te laag belast zijn, door de landen die wel deelnemen alsnog geïnd kunnen worden. Dat maakt het voor landen onaantrekkelijk om niet deel te nemen.


Centimiljonairs

In de Verenigde Staten heeft president Joe Biden al een minimumtaks op ultrarijken voorgesteld. Volgens dat voorstel zouden de vermogensinkomsten, inclusief niet-gerealiseerde meerwaarden, tegen 25 procent belast worden. Alleen wie meer dan 100 miljoen dollar bezit, wordt belast. “Dat komt neer op 2 procent van het vermogen bij een rendement van 8 procent”, stelt Zucman vast.

Zucman heeft ook berekend wat de minimumtaks zou opbrengen als die niet alleen voor miljardairs, maar ook voor centimiljonairs zou gelden. Dat zijn individuen die meer dan 100 miljoen dollar bezitten. In dat geval zou de wereldwijde opbrengst 300 tot 380 miljard dollar bedragen.

Volgens Zucman is er in de meeste landen brede steun bij de bevolking voor een eerlijkere belastingbijdrage door ultrarijken. Ook bij sommige rijken zelf groeit het besef dat het anders moet. Onlangs heeft de Oostenrijkse erfgename Marlene Engelhorn een burgerplatform gevraagd haar fortuin van 25 miljoen euro een sociale bestemming te geven. Het is nu aan G20-voorzitter Brazilië om bredere steun te zoeken voor de voorstellen uit het rapport van Zucman.


DS, 27-06-2024 (Ruben Mooijman)