Quincy Jones (1933-2024) was een muzikale omnivoor die in elk genre zijn weg vond


Quincy Jones, die op 91-jarige leeftijd in zijn huis in Bel Air in Californië is overleden, kende in de muziekwereld zijn gelijke niet.


Er is een compleet bericht te vullen met alle onderscheidingen die Quincy Jones heeft gekregen van toonaangevende universiteiten, de prijzen die hij heeft gewonnen en alle grote namen in de film en muziek met wie hij heeft samengewerkt. Om er een paar te noemen: Frank Sinatra, Ray Charles, Count Basie, Duke Ellington, Michael Jackson en Steven Spielberg.

Jones behoort tot de grootheden van de moderne popmuziek. Zijn succes was zo groot dat het zijn muzikale talent overschaduwt, schrijft The New York Times. Hij was de man die de albums Off the Wall, Thriller en Bad produceerde, die van Michael Jackson een wereldster maakten.

Maar voor die tijd had Jones al een naam opgebouwd als muzikaal multitalent. Hij begon als jazz-trompettist, speelde piano, dirigeerde de band van Frank Sinatra, was arrangeur voor albums van onder anderen Ray Charles en Count Basie, schreef filmmuziek, zoals de soundtrack van The Italian Job in 1969.

Zijn muzikale basis legde hij in zijn vroege tienerjaren toen hij al complete composities schreef. Op zijn 15de kwam de band van Lionel Hampton langs in zijn woonplaats, Seattle. Hampton was een bekende leider van jazzbands. Jones overhandigde hem een van zijn composities en mocht direct aansluiten bij de band. Een dag later kon Jones weer vertrekken omdat de vrouw van Hampton hem te jong vond. Drie jaar later kwam de band van Hampton opnieuw langs in Seattle. Dit keer mocht Jones wel blijven. Hij ging aan de slag als trompettist en arrangeur.


Fundament voor later werk

In de lijst met namen van grootheden met wie Jones samenwerkte, mag die van Dizzy Gillespie niet ontbreken. Na zijn ervaringen bij Hampton vroeg Gillespie aan Jones of hij muzikaal leider, arrangeur en trompettist wilde zijn in zijn band. Het was 1956, Jones was 23 jaar, een nieuw tijdperk begon met tournees in de VS en Europa waarin hij het fundament legde voor zijn latere werk.

Maar eind jaren vijftig veranderde er iets in de muziekwereld. Rock-‘n-roll kwam op en zorgde ervoor dat jazz langzaam naar de achtergrond verdween. De muzikale omnivoor Jones haalde zijn neus niet op voor de nieuwe muziek die geworteld was in jazz en zwarte rhythm & blues. Hij verlegde zijn aandacht van het muzikaal leiden van bigbands naar het werk als producer. Hij kende een vliegende start toen hij in 1963 een demo hoorde van tienerzangeres Lesley Gore. Hij produceerde het nummer It’s my Party waarmee Gore een nummer-één- positie in de Amerikaanse hitlijsten haalde.

Jones werkte op dat moment bij platenmaatschappij Mercury. In 1963 werd hij er vicepresident. Een zwarte man op die positie? In die tijd van rassenrellen en segregatie? Dat was hoogst ongebruikelijk. Jones was zich daar maar al te zeer van bewust. In de Netflix-serie Quincy die in 2018 verscheen, laat Jones zich kennen als een sociaal betrokken man die zich inzet voor de rechten van Afro-Amerikanen. Hij was een bewonderaar van Martin Luther King die net als Jones een droom had van zwart en wit samen.

Toen Jones in 1978 een beetje tegen wil en dank meewerkte aan de musical The Wiz, wist hij nog niet dat hij een grote bijdrage zou leveren aan het slechten van de zwartwitte muren. In The Wiz speelde Michael Jackson mee die uit de band The Jackson Five wilde stappen om solo verder te gaan. ‘Daar wil ik je graag bij helpen’, zei Jones tegen de toen 20-jarige Jackson die kort daarna alle verkooprecords brak. Jackson was een popicoon nieuwe stijl, met zijn videoclips en vooral met zijn schare fans. Die waren niet alleen zwart of wit, maar zwart én wit.


Eigen weg

Na de drie albums gingen Jackson en Jones elk hun eigen weg. Daarmee kwam voor Jones een einde aan zijn commerciële hoogtepunt. Artistiek en sociaal liet hij zich nog volop gelden. Samples van Jones’ werk keerden terug in hiphop-nummers van grote artiesten als Tupac Shakur. Zijn mediabedrijf Quincy Jones Entertainment produceerde in de jaren 90 de sitcom The Fresh Prince of Bel Air met Will Smith, richtte de non-profitorganisatie Listen Up Foundation op en was actief voor allerlei liefdadigheidsinstellingen. In 2017 begon hij Qwest TV, een online bibliotheek met jazzvideo’s.

Jones heeft in zijn ruim zeventig jaar durende carrière 28 Grammy’s gewonnen. Zijn leven is een uitzonderlijk verhaal dat begon in 1933, met een vader die weleens klusjes opknapte voor lokale criminelen en een moeder die een geestelijke stoornis ontwikkelde waardoor Jones als kind een aantal jaar terecht kwam bij zijn oma van moederskant, een vrouw die de slavernij nog aan den lijve had ondervonden. Ongetwijfeld volgt er na de Netflix-serie nog een biopic over de muzikant, dirigent, arrangeur en producer, maar die zal lang moeten duren om het verhaal Quincy Jones te vertellen.


Trouw, 04-11-2024 (Marco Visser)