Bedrijven hadden even gemist dat AI een stroomslurper is


Een vraag stellen aan ChatGTP gaat net zo gemakkelijk als even googelen. Maar het energieverbruik ligt tien keer hoger. Veel directeuren van grote bedrijven zijn niet op de hoogte van het milieueffect van AI.


Voor de futuristische speelfilm I, Robot uit 2004 bedachten de makers een wereld waarin robots de hond uitlaten en pakjes bezorgen. In het Chicago van 2035 lopen de intelligente machines over straat om praktische klusjes uit te voeren. Geen mens kijkt er nog gek van op. Maar creativiteit? Dat is het domein van de mens.

“Kan een robot een symfonie schrijven? Kan een robot een stuk canvas veranderen in een prachtig meesterwerk?”, vraagt een achterdochtige agent, gespeeld door Will Smith. De robot reageert gevat: “Kun jij dat wel?”

Het is nog lang geen 2035 en computers hebben al enorme sprongen voorwaarts gemaakt in het creëren van tekst, beeld, video’s en muziek. Of ze creatief zijn is een vraag voor filosofen, maar verdraaid productief zijn ze wel. Generatieve AI, of Gen AI, is de naam van deze technologie waarbij zelflerende computersystemen creatieve taken verrichten ‘die exclusief aan mensen waren voorbehouden’, schrijft consultancybureau Capgemini in een nieuw rapport.


Al dat rekenwerk kost veel energie

Gen AI is niet te stuiten en zorgt voor grote veranderingen in het bedrijfsleven, het onderwijs en de media. De keerzijde is de milieuschade die met AI verbonden is.

Een vraag stellen aan ChatGPT kost bijna tien keer zoveel elektriciteit als even googlen. ‘Bij negen miljard dagelijkse zoekopdrachten zou dit jaarlijks 10 terawattuur extra vergen. Dit staat gelijk aan het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van 1,5 miljoen EU-burgers’, aldus Capgemini.

“Het trainen van de AI-modellen kost zoveel energie, omdat ze groot en complex zijn. Er komt ontzettend veel rekenwerk bij kijken”, zegt Joost Carpaij, Gen AI-deskundige van Capgemini. “Denk ook aan de opslag en het transport van alle data. En dan gaat ook nog het aantal gebruikers door het dak.”


Topmensen onwetend over de milieuschade

Opvallend: van de tweeduizend senior managers bij grote bedrijven (omzet minstens 1 miljard euro) die Capgemini wereldwijd heeft ondervraagd, weet een minderheid hoe groot het milieueffect is van Gen AI. Maar 29 procent is op de hoogte van het verschil in stroomgebruik tussen Google en ChatGPT. Ook weet nog geen derde dat er veel koelwater nodig is voor AI. Het trainen van een groot taalmodel in datacenters in de Verenigde Staten kost 700.000 liter water.

“Vermoedelijk komt dat doordat de geïnterviewden AI beschouwen als een programma zoals Word of Powerpoint”, zegt Carpaij. “Zij denken niet aan de rekenkracht die nodig is om deze technologie te trainen en te gebruiken.” Wel zegt bijna de helft van de managers dat de uitstoot van broeikasgassen van hun organisatie in de afgelopen maanden is toegenomen, mede door AI.


‘Als klant weet je niet welke AI duurzamer is’

Leveranciers zoals Google, Microsoft en Amazon hebben belang bij een lagere energierekening. Nieuwe chips en nieuwe apparatuur zorgen voor steeds efficiënter rekenwerk, waardoor het stroomverbruik omlaag kan gaan. Maar al die nieuwe hardware zorgt ook voor vervuiling, zoals bij de winning van zeldzame metalen. Gen AI kan in 2030 5 miljoen ton elektronisch afval veroorzaken, duizend keer zoveel als in 2023.

Bovendien leiden die sterkere chips tot nog meer rekenwerk, nog meer uitgevoerde taken, nog meer complexiteit. Het trainen van GPT-4, het taalmodel van het bedrijf OpenAI uit 2023, kostte 38 keer meer energie dan GPT-3 uit 2020, meldt Capgemini.

De techbedrijven zijn van plan om steeds meer hernieuwbare energie te gebruiken. “Maar ze zullen ook transparanter moeten zijn over de milieukosten van hun diensten”, zegt Carpaij. “Afnemers moeten dat eisen. Als zakelijke klant kun je nu alleen kiezen op prijs en kwaliteit. Zet ook duurzaamheid op die menukaart. Het milieueffect is nog in nevelen gehuld.”


AI kan helpen met het papierwerk voor nieuwe kerncentrales

Gen AI kan ook bijdragen aan verduurzaming. Zo werkt Toyota met een AI-instrument dat tekst van technici omzet in een aerodynamisch ontwerp voor een zuinige auto. General Motors en Nasa gebruiken AI om onderdelen met minder gewicht te ontwikkelen. Adidas en Unilever optimaliseren zo hun consumentenproducten.

Verder verwachten acht op de tien leidinggevenden volgens Capgemini dat klimaatprojecten versnellen dankzij Gen AI. Microsoft heeft een model getraind met Amerikaanse nucleaire regelgeving om bedrijven te helpen met al het papierwerk voor de bouw van SML’s - de kleine kernreactoren die energie leveren zonder CO2-uitstoot.


Voor bepaalde problemen is Excel een geschikter instrument

Bedrijven kunnen ook over hun eigen gedrag nadenken. Soms zetten ze met AI te zwaar geschut in. “Denk goed na welk probleem je wilt oplossen en welk instrument je nodig hebt. Dat kan ook een eenvoudige data-analyse zijn”, zegt Carpaij. Het klinkt misschien wat ouderwets, maar pak Excel of Google Sheets er dan eens bij.

Dat geldt ook voor particulieren. “ChatGPT komt heel menselijk over en dat maakt ons nieuwsgierig. Maar als je simpelweg wat feiten wilt achterhalen, kun je veel beter Google gebruiken. Gen AI is niet de gouden hamer, niet de oplossing voor alles.”


Trouw, 15-01-2025 (Hans Nauta)