Laat die vleestaks er komen, en wel nu


De ware kosten van een kilo vlees liggen vele malen hoger dan de prijs die de consument ervoor betaalt. Meer belasting ophalen en in één moeite door volksgezondheid, milieu en dieren een dienst bewijzen? Accijns op vlees biedt een oplossing, stellen Hans Baaij en Jan Terlouw.


Hoewel het aantal vegetariërs, al dan niet in deeltijd, gestaag toeneemt, is de consumptie van vlees de afgelopen tien jaar nauwelijks afgenomen. Die bedraagt nu 85 kilo karkasgewicht per persoon per jaar. Minder mensen zijn dus steeds meer vlees gaan eten - volgens het Voedingscentrum in ongezonde hoeveelheden.

Supermarkten spelen hierbij een belangrijke rol door het stunten met vleesprijzen, zoals een kilo kipfilet of karbonade voor minder dan vijf euro. Met dit soort prijzen is vlees nu verhoudingsgewijs goedkoper dan ooit en dit trekt vooral mensen aan met een laag inkomen.


Peperduur bevolkingsonderzoek

De gevolgen van die toegenomen vleesconsumptie, zoals darmkanker, zijn enorm. Vanaf 2014 zullen alle 55-plussers worden uitgenodigd hun ontlasting op te sturen om zo darmkanker vroegtijdig te ontdekken. De Tilburgse hoogleraar gezondheidseconomie Peter Kooreman stelt dat het actief ontmoedigen van (rood) vlees eten vele malen effectiever is dan dit peperdure bevolkingsonderzoek. Zijn voorstel: maak vlees duurder door er een extra belasting op te heffen.

Daar is veel voor te zeggen. Duurder vlees dringt het stunten met vlees terug en daardoor ook de (overmatige) consumptie en de kans op darmkanker. Minder vlees verlaagt ook het gebruik van antibiotica en dus de kans op resistente bacteriën. Veel Nederlanders reageren, tot grote zorg van ziekenhuizen, door infecties afkomstig uit de vee-industrie niet meer op antibiotica.

Naast de negatieve effecten op de volksgezondheid veroorzaakt de productie van vlees ook een groot verlies aan natuur. Voor een kilo Argentijns rundvlees is 1000 keer zoveel ruimte nodig als voor de productie van 1 kilo Quorn (vleesvervanger). Voor de productie van veevoer voor onze kippen en varkens wordt het tropische regenwoud gesloopt.

De vleesproductie veroorzaakt ook klimaatverandering. Runderen produceren methaangas dat 20 maal sterker is dan CO2. Bij de verwoesting van oerwoud voor de productie van veevoer komt CO2 vrij en op die manier vernietigen we de longen van de aarde. Over onverantwoord waterverbruik en schrijnend dierenleed hebben we het dan nog niet eens gehad.


Vleeslobby

De ware kosten van een kilo vlees liggen vele malen hoger dan de prijs die de consument ervoor betaalt, daar zijn alle deskundigen het over eens. Een belasting op vlees in de vorm van een accijns kan dit compenseren. Maar de machtige vleeslobby, in Den Haag vertegenwoordigd door CDA en VVD, houdt stug vol dat vlees een primaire levensbehoefte is die betaalbaar moet zijn voor iedereen.

Ook PVV en SP zien weinig in een vleestax. Hun achterban, 'de gewone man', mag immers niet de dupe worden. Hem mag zijn recht op betaalbaar vlees niet afgenomen worden. Mensen moeten echter beseffen (a) dat zeker de gewone man veel te veel vlees eet (en dus veel extra gezondheidsrisico's loopt) en (b) dat kip 7 maal goedkoper is dan in de jaren zestig en varkensvlees 2,5 maal. Met die betaalbaarheid zit het in verhouding dus wel goed, ook met accijns, maar de gezondheid kan beter.


Vleesvervangers

Een eenvoudige en doeltreffende maatregel die zowel op de volksgezondheid als het milieu een gunstig effect zal hebben, is dus accijns op vlees. Het Centraal Planbureau heeft in 2007 al geconcludeerd dat een vleesaccijns goed kan. Een heffing van 1 euro per kilo levert de schatkist jaarlijks iets van 1,5 miljard euro op. Een deel van dit geld kan bestemd worden voor compensatie van koopkrachtverlies bij de minima of voor meer controle van slachterijen.

Een ander deel kan geïnvesteerd worden in de ontwikkeling van vleesvervangers. Nederland loopt hierin voorop, met de eerste Vegetarische Slager en de onlangs gepresenteerde kweekvleeshamburger. Toch worden initiatieven op dit terrein door de overheid nauwelijks financieel ondersteund.

De ontwikkeling van goede vleesvervangers kan voor een wereldwijde revolutie zorgen en Nederland een koppositie geven. Dat kan keurig betaald worden uit een heffing op vlees, waarbij de vervuiler betaalt.


Trouw, 12-09-2013 (Hans Baaij en Jan Terlouw)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB