Is dit ons Europa?


Over het nationalistisch profiel van de N-VA verschillen Karel De Gucht en Bart De Wever grondig van mening, over PS-kopstuk Paul Magnette en zijn kritiek op het rapport-Van Rompuy denken ze hetzelfde. ‘Het slaat nergens op', zo klonk het unisono in De Ochtend op Radio 1. Als het Europa en bij uitbreiding over links en de PS gaat, zitten de kosmopolitische liberalen en de nationaal-liberalen op dezelfde golflengte. Dat geeft te denken.


Echt relevant is de groeiende terughoudendheid tegenover dit Europa bij de linkerzijde. Niet Magnette, maar een gematigd Vlaams socialist haalde destijds de krantenkoppen met de uitspraak ‘Dit is mijn Europa niet'. Karel Van Miert kon daar niet mee lachen. Toen was de financiële crisis nog veraf. Vandaag kan ‘dit is mijn Europa niet' in steeds ruimere kring op bijval rekenen. Als Europa op een keerpunt zit, zo ook de Europese linkerzijde. De invulling van het Europees project roept er steeds meer vragen en twijfels op. De Unie maakte er immers een potje van. De euro is doodziek, de economie balanceert op de rand van de recessie, de jeugdwerkloosheid breekt alle records en de armoede piekt. Een slechter rapport is nauwelijks denkbaar.

Hoe kritisch de Magnettes & co zich nu ook over Europa uitlaten, breken met Europa is geen optie. Het alternatief voor de Europese integratie is immers de terugkeer naar de 19de eeuw, de romantiek en de natiestaten. Compleet retrograde en uitzichtloos. Voor de inhoud van het huidige beleid en de prioriteiten van het Europees project daarentegen zijn er wel alternatieven. Op korte termijn moet de terreur van de financiële markten op het nationaal beleid, annex woekerrentes, gestopt worden. Het kan, middels een creatief inzetten van het Noodfonds en de Europese Centrale Bank (ECB). Alleen op deze manier kan verhinderd worden dat al de besparingen in de portefeuilles van de beleggers terechtkomen, dat de onderwijsbudgetten niet worden leeggehaald en dat de binnenlandse vraag verder wordt versmacht. Over die korte termijn zei het rapport-Van Rompuy geen woord en dat was geen toeval. Tegen beter weten in blijven velen in Berlijn, Frankfurt en Brussel toeteren dat de potverterende overheid de belangrijkste reden van de crisis is. Dat klopt niet, behalve voor Griekenland. Bijgevolg is de shocktherapie die nu wordt toegediend een vergissing. Ze doet nodeloos pijn, dumpt jongere generaties en diept de sociale breuklijnen uit. Noem het maar het groot Europees zelfbedrog van deze crisis. Donderdagnacht vonden de technocraat Mario Monti en de conservatief Mariano Rajoy dat de leugen lang genoeg duurde. Ze trokken een streep en Merkel plooide.

De voorzitter van de Europese Raad zocht in zijn rapport verre horizonten op en stelde dat de muntunie alleen overeind kan blijven als de staten opnieuw bevoegdheden afstaan. Hij heeft hier een punt, maar voor de nationale regeringen en parlementen is dat een pijnpunt. Ze zullen macht moeten afstaan. Niet over de etikettering van de camembert, wel over het wezenlijke van de staat en de pijlers van de welvaart: de begroting, de pensioenleeftijd, de sociale uitgaven. Uitgerekend de dossiers waar kiezers politici en politieke partijen op afrekenen en die het weefsel van de samenleving bepalen, zouden grotendeels in Europese handen terechtkomen. Dat is democratisch en sociaal dynamiet en kan alleen overwogen worden, als de Europese besluitvorming grondig wordt opgetuigd en de bevolking merkt dat ze greep op de Europese beslissingen heeft. Daar zijn we nog niet aan toe. Het democratisch tekort van Europa is reëel, maar ronduit alarmerend is de overtuiging van de burger dat hij nauwelijks vat heeft op het wheelen en dealen in het Europees labyrint.

Niet zo lang terug zei Jürgen Habermas dat de verdediging van a European way of life – sociale, politieke, culturele insluiting en sterke welvaartsstaten – tegen de druk van globalisering de essentie van het Europees project moet zijn. Het is een wijze definitie van de Europese missie, waar velen zich in kunnen terugvinden. Spijtig genoeg slaagt Europa er steeds minder in om ze geloofwaardig in te vullen. Het sociale Europa is en blijft de verwaarloosde loot van het Europees project. Niet zelden is het retoriek die groeiende, structurele ongelijkheid moet verbergen. Frank Vandenbroucke weet er veel, zo niet alles over. ‘Tien jaar terug', zo zei hij een paar weken terug in Amsterdam, ‘kon een heldere omschrijving van het Europese sociale model nog als een nuttige maar niet echt noodzakelijke oefening worden afgedaan, vandaag is het een existentiële kwestie geworden voor de Unie.' Een inconvenient truth? Zeer zeker, maar een goede reden om onder geen beding het bazig liberaal advies fermer sa gueule op te volgen.


DS, 30-06-2012 (Paul Goossens)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB