’Belgen assimileren beter dan Nederlanders’


Ondanks hindernissen staat België er straks beter voor om buitenlanders in de samenleving op te nemen dan Nederland, denkt de Franse socioloog Laurent Chambon.


„Een hoofddoek is een rem op assimilatie. Iemand met een hoofddoek zegt: ’Ik ben niet beschikbaar voor niet-moslims’, terwijl iemand zonder hoofddoek aangeeft bereid te zijn te mengen”, zegt Laurent Chambon in een warm zaaltje in Brussel.

Chambon is een Franse socioloog die sinds 1998 in Nederland woont. Sinds 2006 zit hij voor de Partij van de Arbeid in de stadsdeelraad van Amsterdam Oud-Zuid. Voor de Universiteit van Poitiers werkt hij mee aan een project over migrantenmedia.

Hij was deze week een van de sprekers op een congres over het bevorderen van de ’interculturaliteit’ in België. Het congres is een van de eerste in een reeks debatten die de Belgische regering het komende half jaar heeft georganiseerd om te bekijken wat de voorwaarden zijn voor een open, pluriforme samenleving.

Dat zulke ’Rondetafels’ er zouden komen, stond in het regeerakkoord van maart 2008. Maar ze begonnen pas deze week omdat de overheid ze na de parlementsverkiezingen voor het Vlaamse en Waalse parlement heeft willen houden. Die waren in juni. Anders zou het onderwerp te zeer worden gepolitiseerd, legde de minister Joelle Milquet van werk en gelijke kansen uit.

Maar inmiddels is het thema integratie net zo politiek gevoelig. Alle sprekers benadrukken dat ze het niet over hoofddoeken willen hebben, omdat dit de discussie versmalt. Tegelijk kan niemand om het onderwerp heen. De demonstraties en discussies die volgden op een hoofddoekverbod op twee Antwerpse athenea zijn nog te vers.

Laurent Chambon is gevraagd de aanwezigen te voeden met zijn ervaringen in de twee buurlanden. Hij toont zich licht geamuseerd dat de Belgische overheid het woord ’assimilatie’ angstvallig vermijdt. „Assimilatie gebeurt hoe dan ook. Ik woon in Nederland en word langzamerhand een Nederlander, dat is een feit”, vertelt hij in het Nederlands.

Ironisch genoeg luistert een deel van de zaal via de koptelefoon naar de Franse vertaling. Achterin de zaal zitten een Nederlandse en een Franse tolk. „De vraag is niet óf er assimilatie zal plaats hebben, maar met welke snelheid.” In Nederland, zo vertelt de socioloog, mengen de bevolkingsgroepen zich nauwelijks. Daardoor verloopt de samensmelting van groepen traag. In België ligt dat anders.

Na het congres werkt hij zijn vergelijking nog wat uit. „In Nederland is zelfs het mengen van mensen uit verschillende regio’s vrij nieuw. Dan praat ik niet van huwen met buitenlanders.” Fransen en Belgen zijn ’zeer exogaam’, dus geneigd tot trouwen en kinderen krijgen met mensen uit een andere groep. „Dat mensen zo zijn, is een proces van eeuwen, dat kun je niet zomaar veranderen”, zegt hij nuchter. „Het een is niet beter dan het ander. Maar als je weet waar je staat, weet je ook hoe je beleid moet maken”.

Dat in Nederland slechts 3 procent van de Marokkanen buiten de eigen groep trouwt, kun je volgens hem niet alleen gooien op de stelling dat de Marokkanen niet willen mengen. „Het heeft ook veel met de Nederlanders zelf te maken.” Want in Frankrijk mengt ongeveer een derde van de Marokkanen en in België ligt dat getal niet veel lager.

Op het congres had hij al gezegd hoe onbegrijpelijk hij het vindt dat Nederland accepteert dat er ’witte’ en ’zwarte’ scholen zijn. „De keuzevrijheid van de ouders is in Nederland heilig. In België trouwens ook. Maar je hebt ook het algemeen belang. Je moet je afvragen welke samenleving we over dertig jaar willen. Dat doen de Belgen met deze ’Rondetafels’. Als we een gemengde samenleving willen, moeten we naar de scholen kijken. Dat is de enige plek waar je leert dat je dingen samen kunt doen. Daarna is het te laat. Wat dat betreft is in Nederland alweer een generatie verspeeld.”

In het hoofddoekdebat in België speelt de pluriformiteit van de scholen een belangrijke rol. Juist omdat het Antwerps Atheneum gemengd wilde blijven en geen moslimschool wilde worden, besloot het de hoofddoek te verbieden. „De Belgen zijn heel ambitieus. Als zij oplossingen vinden, kan de rest van Europa daar zijn voordeel mee doen.”


© Trouw, 25-09-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB