Resettlement naar een apenland?


Als België al nauwelijks raad weet met de stroom asielzoekers die zelf naar hier komen, moeten we dan op de koop op zoek gaan naar extra vluchtelingen? Volgens PATRICK LOOBUYCK wel. Een vluchtelingenbeleid moet rekening houden met alle vluchtelingen, ook met hen die hier niet geraken.


Binnenkort komt een ex-gevangene uit Guantanamo naar België. Minister van Buitenlandse Zaken Yves Leterme stelde dat vrijdag voor aan de regering. Hij krijgt een visum en een werkvergunning en er worden voorbereidingen getroffen voor een voorspoedige integratie. Vorige week kwamen ook al 36 vrouwen en kinderen aan die ons land zelf selecteerde in vluchtelingenkampen in Syrië en Jordanië (DS 1 september).

Resettlement of hervestiging, zo wordt dit genoemd. Hoezo? Er is hier toch geen plaats meer? En er zijn hier toch al zoveel mensen zonder papieren die hier zouden willen blijven maar dat blijkbaar niet mogen? Kort na de persconferentie van de staatssecretarissen voor Asiel & Migratie (Melchior Wathelet, CDH) en voor Maatschappelijke Integratie (Philippe Courard, PS) kreeg ik dan ook een e-mail met als onderwerp: 'Wat gebeurt er hier allemaal in ons APENLAND. Dit gaat nu toch te ver!!!!, die gaan zeker ook op hotel leven? België haalt 47 Irakezen uit kampen.'

Dat dit bericht werd verstuurd door voor de rest menslievende mensen van christelijke signatuur, duidt erop dat de verwarring over het onderwerp compleet is. Dit is niet verwonderlijk. Weken lang horen we dat er geen plaats meer is voor opvang van nieuwe asielzoekers. Dit probleem sleept al aan van het najaar 2008. Asielzoekers werden op straat gezet en worden nu in hotels opgevangen - de hotelkosten zullen wel moeten betaald worden door de belastingbetaler die zich zelf nauwelijks een verblijf in een hotel kan permitteren, zo hoor je mensen denken. Bovendien blijkt uit de berichten over kerk-, kraan- en universiteitsbezettingen en de recordhongerstakingen dat er hier al heel wat mensen-zonder-papieren zijn die al jaren tevergeefs om een verblijfsvergunning (regularisatie) vragen. Het politieke antwoord op die vraag is al te lang uitgebleven. Pas in juli 2009 werd hierover een akkoord bereikt. En dan nu komt het bericht dat België op eigen initiatief ook nog eens mensen naar hier haalt.

Dit onbegrip komt onder andere doordat de Belgische regering er niet in slaagt een consistent verhaal over migratie te communiceren en uit te voeren. Dat Leterme I in 2008 van start ging met een coördinerende minister voor Asiel en Migratie (Annemie Turtelboom, VLD) was veelbelovend maar heeft niet tot resultaat geleid. Op vlak van beslissings- en daadkracht is men schromelijk tekortgeschoten en mede hierdoor is het verwarrende beeld over migratie ontstaan waardoor heel wat mensen niet meer kunnen volgen. Het politieke gekibbel over asiel en migratie van de laatste jaren leidt tot de perceptie dat België op vlak van immigratiebeleid 'een apenland' is. Het zou bovendien verkeerd zijn om uit de genoemde persconferentie af te leiden dat het over een eenzijdig PS-CDH initiatief zou gaan. Ook de Vlaamse partijen hebben hun steun toegezegd.

Het is spijtig dat resettlement in een negatief daglicht komt te staan. Het vluchtelingenbeleid wordt immers al te veel verengd tot een asielbeleid. Dit asielsysteem heeft veel nadelen. Door de strenge grenscontroles en de kostprijs kunnen veel mensen die bescherming nodig hebben hier niet geraken. Bovendien dienen zich tal van mensen aan in de asielprocedure die geen aanspraak kunnen maken op het vluchtelingenstatuut. De laatste jaren ligt het erkenningspercentage wel een stuk boven de 20procent, maar dat betekent nog steeds dat meer dan 70procent van de aanvragen negatief wordt beoordeeld. Het gaat dus om een (dure) procedure die uiteindelijk niet zo heel veel oplevert.

De exclusieve aandacht die asiel krijgt moet daarom gerelativeerd worden. Het asielbeleid is slechts een onderdeel van een ruimer vluchtelingenbeleid dat erop gericht moet zijn om zo goed mogelijk bescherming te verlenen aan zoveel mogelijk mensen die noodgedwongen en om veiligheidsredenen hun land hebben moeten verlaten. Op veel plaatsen in de wereld zijn mensen op de vlucht voor allerlei vormen van (natuur)geweld en vervolging. Veel van die mensen geraken niet ver en blijven noodgedwongen ergens in de regio hangen in een vluchtelingenkamp, ergens in een ontwikkelingsland, vaak in moeilijke, soms in mensonwaardige, levensomstandigheden.

Het aantal vluchtelingen is veel groter dan het aantal mensen dat asiel kan aanvragen in de geïndustrialiseerde landen en een vluchtelingenbeleid moet dus veel meer inhouden dan een asielsysteem. De VN en de Europese Commissie (DS 3 september) dringen er dan ook terecht op aan dat meer landen aan resettlement-programma's zouden deelnemen. In 2008 werden in het kader van resettlement al 65.548 mensen geplaatst in 26 verschillende landen. Dit was 31procent meer dan in 2007, maar het blijft in het licht van de vluchtelingenproblematiek ontoereikend. De vluchtelingen die deel uitmaken van deze programma's zijn vooral afkomstig van Myanmar, de Palestijnse bezette gebieden, Bhutan, Somalië, Irak, de Democratische Republiek Congo en Afghanistan.

Op dit moment wordt 99procent van de vluchtelingen in resettlement-programma's opgevangen door tien landen: Australië, Canada, Denemarken, Finland, Nederland, Duitsland, Noorwegen, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en de VS. Het siert de Belgische regering dat ze nu een eerste, weliswaar erg bescheiden, stap zet in de goede richting. Laat ons hopen dat de regering het ook uitgelegd krijgt aan haar bevolking zodat resettlement in de toekomst een gangbare en publiek gedragen praktijk kan worden. Het is immers onze verdomde humanitaire plicht.

Patrick Loobuyck is moraalfilosoof, verbonden aan de Universteit Antwerpen en de Universiteit Gent.


DS, 07-09-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB