'We vechten om een stuk brood'


President Mubarak heeft de bakkerijen van het leger opgedragen extra brood te bakken en het uit te delen aan de armen. Door de hogere graanprijs zijn er 15 miljoen Egyptenaren extra afhankelijk van gesubsidieerd brood.


Tientallen gesluierde vrouwen verdringen zich rond het gat in de muur in één van de naamloze steegjes van islamitisch Caïro. Ze schreeuwen door elkaar heen over de hoeveelheid brood die ze vandaag van de bakker nodig hebben. Vlezige handen, gevuld met kleine biljetten, duwen en vechten om een plaatsje tussen de tralies.

Een toenemend aantal mensen in de arme volksbuurt, het middeleeuwse centrum van de stad, is afhankelijk van het gesubsidieerde brood. Een oude vrouw met een stapel platte broden baant zich tevreden een weg door de massa: 'Ik was er vandaag vroeg bij. God wordt uitgebreid bedankt. Zonder dit brood eten we niets vanavond.'

Dat het Egyptische woord voor brood (aish) letterlijk 'leven' betekent, is geen toeval: het is belangrijkste onderdeel van de dagelijkse maaltijd. De prijzen voor voedsel in Egypte zijn de afgelopen maanden bijna verdubbeld, net als het aantal Egyptenaren dat aangewezen is op gesubsidieerde producten, brood voorop.

Tekorten aan goedkoop brood zorgden de afgelopen weken voor veel onrust in het land. Op tientallen plekken braken vechtpartijen uit of verdrukten de mensen elkaar in de rij voor het gesubsidieerde brood. Zeker tien mensen kwamen om het leven. President Hosni Mubarak kondigde daarop nieuwe maatregelen af en beloofde de distributie van meel met behulp van het leger op te voeren. In heel Caïro delen soldaten brood uit op die plaatsen waar de nood het hoogst is.

Weg uit de drukte, een paar stegen verder, zit een bakker die zijn brood verkoopt voor het vijfvoudige van de 'overheidsbakker'. De bolle broden die op straat uitgestald staan, zijn een stuk kleiner dan het gesubsidieerde brood. 'Onze klanten zijn mensen die niet in de rij willen staan', lacht bakker Abu Hameed. Mensen die geen tijd hebben of zichzelf 'de schande' willen besparen, laten anderen tegen betaling in de rij staan voor het gesubsidieerde brood. Desondanks doet Abu Hameed nog altijd goede zaken.

Egypte importeert ongeveer de helft van zijn graan, en geeft jaarlijks bijna 2 miljard euro uit aan broodsubsidies. Inclusief benzine, geeft de staat meer geld uit aan subsidies dan aan het onderwijs en de gezondheidszorg samen.

Deze maand werden 15 miljoen nieuwe mensen toegelaten tot het subsidiestelsel. 'De hele buurt heeft de subsidietoestemming aangevraagd', legt buurtbewoner Tawfik Hashesh uit. 'Iedereen gaat nu tegelijk.' Hashesh koopt een fles olie in de overheidswinkel. De olie kost hier 4 pond, net als een jaar geleden; elders betaal je 10 pond.

Het Wereld Voedsel Programma (WFP) van de VN schat dat de kosten van een huishouden de afgelopen drie maanden met 50% zijn gestegen. Niet alleen de stijgende wereldprijzen voor voedsel hebben het afgelopen jaar voor een inflatie van 12,5% gezorgd. Sinds enkele jaren voert de Egyptische overheid een economisch liberaliseringsprogramma door, waarbij marktwerking wordt losgelaten op de voormalig socialistische economie.

En met succes: buitenlandse investeringen stromen binnen en de Egyptische economie groeit met 7% per jaar. Een groot deel van de bevolking ziet echter niets van die groei en voelt alleen de negatieve effecten van de hervormingen. Ook de overheid erkent dat de kloof groeit, in een openheid die voor Egypte ongekend is maar door buitenlandse investeerders geëist wordt. Recente schattingen over het deel van bevolking dat onder de armoedegrens van 2 dollar per dag leeft, lopen op tot 45%.

Niet alleen arbeiders, ook dokters, leraren en boekhouders kwamen de afgelopen maanden in opstand omdat hun salarissen al jaren niet zijn gestegen. Ze komen niet meer rond en dreigen met stakingen. De Wereldbank voorspelde onlangs dat het een generatie zal duren voor alle Egyptenaren de vruchten zullen plukken van hervormingen.

De meeste overblijfselen uit de socialistische tijd zijn intussen uitgebannen. Maar ondanks de druk op de economie, durft de overheid de subsidies vooralsnog niet af te schaffen. In 1977 braken in heel Egypte onlusten uit en vielen zeventig doden toen de overheid de subsidies probeerde terug te dringen.

Gomaa Khatrifi (32) rookt een waterpijp in een van de kleine koffiehuizen van islamitisch Caïro. De buurt is niet meer wat ze ooit is geweest, vertelt hij in een wolk zoete rook. 'De sfeer is veranderd. Iedereen is jaloers op elkaar.' Criminaliteit en drugsgebruik zijn volgens Khatrifi ongekend hoog in de volksbuurt. 'De mensen zijn wanhopig. Vroeger hielpen we elkaar. Nu vechten de mensen om een stuk brood.'


DS, 21-03-2008 (Eduard Padberg)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB