Waarom 2008 het jaar van China wordt


China is al jaren een hype en wordt het dit jaar meer dan ooit. De Olympische Spelen maken dat vanaf 8 augustus letterlijk de hele wereld naar China zal zitten kijken. En in afwachting van de Spelen is er de vraag of Peking er klaar zal voor zijn. Alle stadiums en gebouwen zullen zeker piekfijn in orde zijn. Maar daar ligt het probleem niet. De grote vraag is hoezeer de atleten te lijden zullen hebben onder de verschrikkelijke luchtvervuiling van Peking.


Een paar maanden geleden (DS 15 november) werd in België al gewaarschuwd dat presteren in Peking 'bloed, tranen en vooral veel zweet' zal kosten in een gemiddelde temperatuur van dertig graden en een gemiddelde vochtigheidsgraad van 75 procent. Voeg daar de huidige luchtvervuiling bij en het is de vraag hoeveel maratonlopers de eindmeet zullen halen.

Paarden worden niet blootgesteld aan dat ongezonde leefmilieu. De disciplines paardensport zullen op 1.800 kilometer afstand plaatsvinden, in Hongkong.

Ook veel atleten willen graag op grote afstand van Peking verblijven en pas naar de hoofdstad vliegen wanneer zij aan de beurt zijn. Vaarwel Olympisch Dorp.

China werkt in elk geval aan de vervuiling in de hoofdstad. Sinds gisteren is er een bouwstop van kracht, om al het stof in de lucht tijdig te laten neerdwarrelen. De werkloze bouwvakkers worden naar het platteland teruggestuurd. Hoe ze aan de kost komen is geen zorg, als de Spelen maar goed ogen op tv.

Niet alleen vanwege de Spelen zijn alle blikken op Peking gericht. Iedereen is met China bezig. Zijn steile economische groei en zijn gigantische markt blijven fascineren. Maar ook de twijfels en kritiek nemen toe. Er zijn waarschuwingen dat er een 'gele zeepbel' in de maak is.

China zal dit jaar onder druk blijven staan om zijn munt te herwaarderen, en aldus de vloedgolf Chinese producten minder goedkoop te maken.

Ook de druk op China voor hervormingen zal aanhouden. Voortdurend botsen de vereisten van een vrije markteconomie op het arbitraire communistische systeem. Een vrije markt vereist regels en de rule of law, nationaal en internationaal. Een geglobaliseerde wereld met internationale instellingen komt in grote problemen als een gigant als China zich daaraan onttrekt. Als dat land een verantwoordelijke rol wil spelen in de Wereldhandelsorganisatie (WTO) zal het economische en juridische hervormingen moeten doorvoeren, aldus westerse experts. Zonder veranderingen in zijn groeistrategie dreigt een handelsoorlog.

De westerse landen hopen dat China zich ook als internationale politieke acteur verantwoordelijker gaat gedragen. Als één van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad beschikt het land over een enorme diplomatieke troef. Tot nu toe heeft het zijn vetorecht echte louter in functie van strikt Chinese overwegingen gebruikt. Zo kantte het zich destijds tegen VN-vredesmissies naar Macedonië, puur wegens de banden van die staat met Taiwan.

Vorig jaar leek er een begin van kentering te komen. China hield ermee op Sudan, waar het grote oliebelangen heeft, helemaal af te schermen voor kritiek en maatregelen van de VN-Veiligheidsraad. Het maande het regime in Khartoem zelfs aan tot dialoog en een oplossing in Darfour.

Maar de buitenwereld, zeker de westerse landen, verwachten veel meer van een land waarvan de economische groei en macht wereldwijd te voelen vallen, getuigen onder meer de steil gestegen grondstoffenprijzen.

China's onverzadigbare honger en zijn economische groei inspireren een negentiende-eeuws aandoende politiek van toegang tot grondstoffen en markten. Dat is vooral duidelijk in Afrika, waar China's aanwezigheid het EU-streefdoel van goed bestuur geheel doorkruist.

Onder het mom van 'niet-inmenging' sluit China akkoordjes met dictaturen om grondstoffen te mogen ontginnen en eigen producten af te zetten. Het valt die regimes niet lastig met goed bestuur en mensenrechten. In ruil voor ontginning van natuurlijke rijkdommen voert het infrastructuurwerken uit. Vaak bestaan die uit de heropbouw van wegen, spoorlijnen of havens die door de Europese koloniale regimes waren achtergelaten en inmiddels vervallen of door het oerwoud overwoekerd zijn.

Afrikaanse regimes varen er wel bij, de plaatselijke bevolking nauwelijks, want de Chinese bouwers brengen hun eigen koelies mee uit China.

In Afrika trad al ontnuchtering in over die eerst als 'win-win' geprezen samenwerking. Afrikanen zijn gaan beseffen dat de Chinezen net zo min filantropen zijn als de vroegere koloniale heersers, en dat de Chinese nalatenschap net zo weinig duurzaam dreigt te zijn als de koloniale als er niet iets verandert aan de Afrikaanse regimes zelf. De protesten tegen de 'plundering' van Afrika zullen dit jaar toenemen, de wrijvingen daarover tussen de EU en China allicht ook.

China blijft dit jaar dus in het middelpunt van de belangstelling staan, en dat niet alleen omdat Chinese atleten mogelijk een glansprestatie neerzetten in Peking, het grootste aantal medailles oogsten en daarmee alleen al van 2008 het 'jaar van China' maken.


DS, 02-01-2008 (Mia Doornaert is redactrice buitenland)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB