‘Vertrek uit Irak is rampzalig, blijven nog veel erger’


Als de Amerikanen weggaan uit Irak, laten ze een burgeroorlog achter die waarschijnlijk overslaat naar de buurlanden. Het zij zo. Blijven is geen optie meer, zegt Irak-specialist Wayne White.


Washington, 28 okt. De tijd van grote woorden is aangebroken in de VS. Nu alles erop wijst dat de Republikeinen door de oorlog in Irak binnenkort bij verkiezingen de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden verliezen, proberen ze voor zichzelf te verklaren wat er aan de hand is in hun land.

De conservatieve columnist David Brooks definieerde het deze week in The New York Times zo: het conservatisme heeft vanaf 1980 (de verkiezing van Reagan) de VS gedomineerd, in 2006 beleven wij het einde van onze overheersing.

Het accentueert de onzekerheid waarin de regering van George W. Bush verkeert, ook met het oog op haar belangrijkste project: de oorlog in Irak. Officieel gelooft Bush nog altijd in een overwinning in Irak. Officieus is duidelijk dat de VS zich nog slechts toeleggen op beperking van de schade. „Het resultaat zal altijd negatief zijn’’, zegt Wayne White.

White is adviseur van de Irak Studie Groep, de commissie die onder leiding van oud-minister van Buitenlandse Zaken James Baker oplossingen moet aandragen voor de pijnlijke impasse waarin de VS in Irak verkeert – groeiende chaos, toenemend religieus geweld, een stijgend aantal slachtoffers. Tot begin vorig jaar was White Irak-specialist op Buitenlandse Zaken, waar hij zich vanaf 1979 met het land bezighield.

Veel pleit vóór een terugtrekking van de Amerikaanse troepen, zegt hij. De binnenlandse steun voor de oorlog is al klein en zal verder krimpen. „Nu al is te voorzien dat er ook in 2007 géén goed nieuws uit Irak zal zijn. We gaan het punt bereiken – ik denk in twaalf tot achttien maanden – dat geen politicus nog zal durven de troepensterkte (de VS hebben nu 140.000 militairen in Irak, red.) te handhaven. Dus er is niet veel tijd meer.”

Een ander argument voor terugtrekking is dat veel geweld in Irak slechts wordt veroorzaakt door de Amerikaanse aanwezigheid. „Als we er niet zouden zijn, zou er minder geschoten en gebombardeerd worden.” Recente peilingen laten zien dat een meerderheid van de Irakezen de voorkeur geeft aan vertrek van Amerikanen. „Een belangrijk signaal.”

En voor de strijd tegen de internationale terreur is een continuering van de militaire presentie ook niet nodig, zegt White. Irak heeft volgens hem weinig terroristen met internationale ambities. „Amerikanen kunnen ook in de regio worden gelegerd. Dus als na ons vertrek terreurkampen in Irak ontstaan zoals voor 9/11 in Afghanistan, kunnen we die ook vanuit Koeweit of Jordanië aanpakken.’’

Deze week wekte de regering-Bush de indruk dat de VS nog uitzicht op een overwinning in Irak hebben. Uiterlijk in achttien maanden hebben de Irakezen genoeg militairen en agenten om zelf voor de veiligheid van hun land te zorgen. „Volstrekt onhaalbaar”, zegt White. „Een regering die zulke onrealistische eisen stelt, wil alleen een indruk van vooruitgang wekken.”

White beaamt het: als je het zo op een rijtje zet, rijst vanzelf de vraag wat de Amerikanen nog doen in Irak. Maar de internationale gemeenschap moet twee andere elementen niet vergeten, zegt hij. „Bush heeft op één punt gelijk: als we vertrekken zal dat de positie van terroristen in de wereld versterken.”’

En er zijn mogelijk grote gevolgen voor de regio. „Ons vertrek kan betekenen dat we een burgeroorlog achterlaten die overslaat op de buurlanden. Terugtrekken is daarom ook héél gevaarlijk. Blijven betekent: een groter aantal slachtoffers, immense kosten, en de zekerheid dat onze aanwezigheid op korte termijn niet bijdraagt een oplossing. Vertrekken houdt in dat we een burgeroorlog achterlaten die als een strovuur om zich heen kan grijpen.”

In de VS wordt gespeculeerd over onderhandelingen die de Irak Studie Groep voert met Syrië en Iran om met hun hulp de onrust in Irak te smoren. White ziet er weinig in: Syrië kan niet veel betekenen, Iran eist te veel. „Het doet geen pijn om te praten met Iran of Syrië. Maar ik zou er met zéér lage verwachtingen aan beginnen.”

Het plan van senator Joe Biden – een opdeling van Irak in autonome zones van Koerden, sunnieten en shi’ieten – heeft volgens hem meer kans van slagen. „Twee maanden terug vond ik het onwerkbaar. Twintig tot 25 procent van de Iraakse bevolking woont in een gemengde wijk. Deze mensen uit hun huizen dwingen is uiterst bloedig en pijnlijk.”

Maar het schrijnende feit is dat strijdende partijen al zijn begonnen met etnische en/of religieuze zuiveringen. „Buitengewoon bedenkelijk, uiterst bloedig – maar het gebéurt. Volgens de officiële cijfers heeft al een half miljoen mensen hun huis moeten verliezen, ik denk dat het al tegen het miljoen aanzit. In Bagdad worden hele wijken uitgekamd. Dus hoe navrant het ook is, het plan-Biden wordt steeds kansrijker.”

De tragische geschiedenis van de oorlog heeft voor White zelf ook iets treurigs. Hij was in zijn vorige baan op BZ een van de deskundigen die de regering waarschuwde dat ze een verkeerd beeld van de regio had. Zo lukte het hem niet, vertelt hij, om vice-president Cheney er eind 2003 van te overtuigen dat de toen opkomende opstand in Irak niets met terrorisme te maken had. „Dat waren gewoon pissed off Irakezen, zei ik, die hun baan en familie in de oorlog verloren hadden. Het haalde niets uit.”

En al voor de oorlog voorspelde hij dat de aanval niet de democratisering in het Midden-Oosten zou voortbrengen die de regering beoogde. „Ik heb in een intern memo geschreven dat het een droom was.”

Het Witte Huis reageerde niet eens. „Het probleem van deze oorlog is dat de vier politici die de operatie leidden te weinig ervaring hadden in het Midden-Oosten. Ze negeerden adviezen en lieten zich meeslepen door hun overmoed. Daarvoor betalen wij nu de prijs.”


NRC, 28 oktober 2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB