De masterproef is dood, ChatGPT is de dader


De masterproef mag bij het afval, hij heeft geen bestaansrecht meer, schrijven Gustaaf Cornelis en Marijke Van Vlasselaer.


Generatieve AI heeft de masterproef vermoord en iedere poging tot reanimatie is verloren tijd. Tijd die we niet hebben, omdat AI zich zo snel ontwikkelt en studenten zo inventief zijn dat examinatoren alleen nog op radicale wijze rechtvaardig en correct zullen kunnen evalueren.

We kunnen alleen nog treuren om het verlies van een examenvorm die eeuwenlang het sluitstuk was van een universitaire opleiding. Alle kennis en vaardigheden, geleerd tijdens lange jaren van intense studie, werden erin gebundeld. Alleen met een passende studiehouding kwam een eindverhandeling tot stand die gehonoreerd werd met hoge graden.

Vasthouden aan de masterproef, zelfs met allerhande vervangende werkvormen die studenten toelaten over de vaardigheden en kennis te beschikken die ze nodig hebben om autonoom (lees: thans met ondersteuning van generatieve AI) een verhandeling te schrijven, is een nostalgische reflex. We moeten inzien dat er geen plaats meer voor is in de opleiding: elk aspect van de onderzoekscyclus kan en zal door generatieve AI worden uitgevoerd. Wat we hier voor de masterproef aanhalen, geldt voor elke paper waarvan we hopen dat studenten transparant aangeven dat ze er generatieve AI voor hebben ingeschakeld.

De decreetgever hinkelt hopeloos achterop. De universiteiten kunnen niet meer garanderen dat de afgestudeerden de vereiste niveaus van de Vlaamse Kwalificatiestructuur hebben gehaald: studenten kunnen eraan tegemoetkomen door generatieve AI te gebruiken (zonder zelf over de omschreven vaardigheden te beschikken). Hopelijk komt er in de Europese en Vlaamse richtlijnen niets te staan als ‘verantwoord gebruik van AI’, want dat is een lachertje.


Een diploma, een leugen

Als we studenten laten afstuderen op basis van een werkstuk dat niet meer garant staat voor de beheersing van de vaardigheden die een maatschappij nodig heeft, dan is het diploma dat de universiteiten afleveren een leugen. Studenten moeten efficiënt en correct generatieve AI kunnen inzetten (dat is iets anders dan ‘verantwoord’), maar ze moeten ook beschikken over de nodige vaardigheden die tot september 2022 (net voor de komst van generatieve AI) adequaat geëvalueerd konden worden.

Willen we vandaag weten of studenten de analoge academische vaardigheden beheersen, dan kan dat alleen aan de hand van examenvormen die elke toepassing van generatieve AI uitsluiten; moeilijk is dat niet (wij hebben die oefening al gemaakt). Het is ook evident dat studenten over de nodige digitale academische vaardigheden beschikken, in het bijzonder generatieve AI trainen en de output ervan interpreteren. Het is de taak van het hoger onderwijs om hen dat bij te brengen. Evalueer apart analoge, digitale en hybride vaardigheden, maar niet in een werkstuk zoals de masterproef, waar je het ene niet van het andere kunt onderscheiden.


De grillen van de promotor

Kunnen we de eindverhandeling niet behouden door de studenten streng ‘aan de tand te voelen’ nadat ze dat werk hebben ingediend? Wij zijn geen voorstander van die agressieve aanpak. Je sluit er geen valse positieven mee uit en alle echte positieven vang je er niet mee. Als we de masterproef begraven en de diverse aspecten van het academisch schrijven en onderzoek gespreid evalueren, dan zijn zulke stresserende ‘ondervragingen’ niet nodig.

De aspecten spreiden doorheen het jaar laat toe grootschalig formatief te evalueren: studenten weten meteen waar ze staan en worden bijgestuurd. De vaardigheden behalen kan dan summatief afgevinkt worden zonder een overkoepelende examinatievorm. Die benadering sluit overigens goed aan bij wat je in veel opleidingen al ziet: extra begeleidingssessies voor de eindverhandeling, reflectiemomenten in groep, workshops, seminaries (of hoe je ze wilt noemen) naast de traditionele begeleiding door de promotor (en die rol zou in ons plan dan ook overbodig worden).

We denken dat we studenten pas echt helpen door de masterproef volledig uit de curricula te schrappen. Studenten worden dan op regelmatige basis begeleid in het behalen van de gewenste leerdoelen, zijn niet meer afhankelijk van promotoren (met individuele grillen en agenda’s). Gediplomeerden zullen beschikken over de noodzakelijke analoge academische kennis die de maatschappij van mensen met een hoger diploma verwacht, en ze zullen efficiënt én integer kunnen omgaan met generatieve AI, zoals het werkveld later van hen zal eisen. Om dat te bereiken moet de masterproef dus een relict worden.

Gustaaf Cornelis en Marijke Van Vlasselaer, hoogleraar wijsbegeerte en moraalweten*schappen (VUB); Onderwijsfilosoof (VUB/PXL)

DS, 29-03-2024