Niet Oekraïne moet winnen, de vrede moet dat doen. Niet Rusland moet verliezen, de oorlog moet dat doen


Er moet geen staakt-het-vuren komen, schrijft Walter Zinzen, maar een staakt-het-moorden.


Overal voeren de oorlogstokers het hoge woord, de wapenindustrie beleeft gouden tijden, schrijft Walter Zinzen. Als nu eens evenveel geld zou gaan naar diplomatie om rechtvaardige vrede te bereiken.

Op het Duitse soldatenkerkhof in Vladslo staat een wereldberoemd beeld, Het treurende ouderpaar. Het is van de hand van Käthe Kollwitz en eert de nagedachtenis van haar in de Eerste Wereldoorlog gesneuvelde zoon Peter, die daar begraven is. “Altijd iemands vader, altijd iemands kind”, zo bezong Willem Vermandere de gesneuvelden in zijn aangrijpende antioorlogslied ‘Duizend soldaten’. “Nooit meer oorlog” was de leuze van de Vlaamse soldaten aan het IJzerfront in 1914-’18. Ze staat vereeuwigd op de IJzertoren in vier talen. Toch kwam er in 1939 een nieuwe wereldoorlog. Hij maakte 55 miljoen slachtoffers, van wie de helft burgers. Allemaal iemands vader, iemands moeder, iemands kind.

Nadien kwam de Koude Oorlog. Die was gekenmerkt door vrees, vrees voor de Russen, die immers over kernwapens beschikten, net zoals de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk. Onze minister van Buitenlandse Zaken Paul-Henri Spaak riep het uit op de tribune van de Verenigde Naties: “Nous avons peur!”

Toch trok de Sovjet-Unie in 1955 haar bezettingstroepen terug uit Oostenrijk. Dat land was tijdens de oorlog, net zoals Duitsland, bezet door de vier mogendheden: de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en Frankrijk. In 1955 kreeg Oostenrijk zijn onafhankelijkheid terug op één, door de Russen opgelegde, voorwaarde: het moest neutraal blijven. Zo geschiedde. Tot vandaag is Oostenrijk geen lid van de Navo en het zal dat ook niet worden.

De Sovjets verloren de Koude Oorlog, een periode van vrede volgde. Rusland werd uitgenodigd om de Navo-vergaderingen in Brussel bij te wonen als waarnemer. Het militaire bondgenootschap van de communisten, het Pact van Warschau, werd opgeheven. De leden ervan stapten ongedwongen over naar de Navo. De Europese Unie, ooit opgericht om oorlog te voorkomen door de economieën van de voormalige vijanden met elkaar te verbinden, groeide en bloeide. Heel wat voormalige Oostbloklanden werden er lid van. Overal werd bezuinigd op defensie (behalve in de VS, die nog menige oorlog voerden en/of sponsorden). Het was de tijd van het vredesdividend.


De Romeinen als voorbeeld?

De oorlog in Oekraïne heeft alles veranderd. Met het vredesdividend wordt openlijk de spot gedreven. “Nooit meer oorlog” is nu vervangen door een Romeinse spreuk: “Si vis pacem, para bellum” – wie vrede wil, moet de oorlog voorbereiden. Een van de pot gerukte spreuk. Ze wordt aan Cicero toegeschreven, maar Cicero zei in werkelijkheid: “Als we van de vrede willen genieten, moeten we oorlog voeren. Als we geen oorlog voeren, zullen we nooit van de vrede genieten.”

Dat is exact wat de Romeinen hebben gedaan: oorlog voeren, ook in onze streken, waar ze hele volksstammen hebben uitgeroeid. Moeten we dat nu echt als voorbeeld nemen? Blijkbaar wel. Overal voeren de oorlogsstokers het hoge woord. De defensiebudgetten moeten omhoog, de bezuinigingen van de vorige jaren teruggedraaid. We moeten absoluut 2 procent van ons bbp aan de Navo besteden om zo de Navo-norm te halen. Dat Willy Claes, toch een gewezen secretaris-generaal van de Navo, ervoor waarschuwt dat zoiets alleen kan via een sociaal bloedbad, maakt geen enkele indruk. De wapenindustrie beleeft gouden tijden. Niemand schijnt erbij stil te staan dat ieder wapen, iedere kogel die de fabriek verlaat, gemaakt is om mensen te doden. De slachtoffers: altijd iemands vader of moeder, altijd iemands kind. Nee, in Oekraïne natuurlijk niet, daar gaat het maar om Russen, die zelf ook moorden dat het een lieve lust is. Die hebben geen vaders of moeders en ook geen zonen. Oekraïne moet de oorlog winnen, daarover is geen twijfel toegestaan. Daarvoor moeten alle middelen worden ingezet.

Alle middelen? Als nu eens evenveel energie en evenveel geld zou besteed worden aan de diplomatie om een rechtvaardige vrede te bereiken. “Stille diplomatie”, noemde lezer Jurian Van Parys dat hier onlangs terecht. Maar waar zitten de lieden die ze moeten beoefenen? Waar blijven de scenario’s die onderhandelingen moeten voorbereiden?


Neutraal als Oostenrijk

Natuurlijk, Poetin is een schurk met wie het kwaad kersen eten is. Maar dat is de Egyptische president Abdel Fatah Al-Sisi ook. Toch sluiten we een deal met hem. Waarom dan niet met Poetin? De Oekraïense president Volodimir Zelenski zei aan het begin van de invasie dat hij bereid was het Navo-lidmaatschap te laten vallen. Naar dat standpunt moet hij terug.

Waarom voor de drommel zou Oekraïne Navo-lid moeten worden? Oekraïne moet, net als Oostenrijk, een neutraal land worden, waar de rechten van alle bevolkingsgroepen worden gewaarborgd, ook die van de Russisch*taligen. Het blijft dus een onafhankelijk land dat niet door Rusland kan worden geannexeerd.

Rusland en Oekraïne moeten beide instemmen met een referendum, een echt, onder internationaal toezicht, geen gemanipuleerd, in de Krim en de door Rusland bezette gebieden. In dat referendum kan de bevolking zich uitspreken of ze bij Oekraïne wil blijven dan wel bij Rusland worden gevoegd. Beide partijen moeten er zich toe verbinden dat ze de uitslag zullen aanvaarden. Zou dat geen betere oplossing zijn dan de beslissing over te laten aan de wapens? Bestaat er echt geen manier om dit soort voorstellen (wellicht bestaan er andere en veel betere) op discrete wijze door ervaren diplomaten aan beide oorlogvoerende partijen voor te leggen?

Niet Oekraïne moet winnen, de vrede moet dat doen. Niet Rusland moet verliezen, de oorlog moet verliezen. Geen staakt-het-vuren moet er komen, maar een staakt-het-moorden. Dat geldt trouwens ook voor Gaza.


DS, 22-03-2024 (Walter Zinzen)