Belgium from A to B and Back Again


PETER DE GRAEVE begrijpt al die lofzangen op België niet: volgens hem is het land niet democratisch, niet liberaal, niet solidair. Zelfs het etiket 'beschaafd' verdient het niet.


Plan B - de uitdrukking ligt sommigen als een snoepje op de tong. B voor België! En ja, B voor Brussel! Een dubbelplan B, een positief project. Leve het voluntarisme. BB zeg maar, bevallig als Brigitte Bardot. Of beklemmend als Blauwbaard, nietwaar, grimmig heerschap in een schimmig koninkrijk. A of B? In werkelijkheid zijn we al een eind doorgeschoten in het alfabet: bij de NN van 'Non!' en 'Neen!', zoals deze krant eergisteren nog kopte. Plan Nuts.

In het VRT-debat over de splitsing verscheen België zoals het werkelijk is: een fetisj waarop wij ons blind staren. Het waarom, wanneer, hoe splitsen, en tegen welke prijs, leverde mooi geblaat op, maar slechte wol. Voor mij is de echte politieke vraag al een hele tijd: wat houden wij hier eigenlijk nog bijeen, wat bewaren, bewieroken en bewonderen wij? Niet Quo vadis Belgica?, zoals een symposium aan de UGent het in 2003 nog verwoordde. Maar: Quousque tandem? Hoelang houden we deze kwakkelgang nog vol? Welk levensdoel blijft er überhaupt over als je eenmaal - zoals wij, nu - eindeloos aan de sukkel bent geraakt? Mij interesseert niet wat er te gebeuren staat indien we onze geliefde totem splijten. (Zal de hemel op ons hoofd neerstorten?) Mij intrigeert vooral het antwoord op de vraag waarom wij deze totem maar blijven vereren. Waarlijk, wij Belgen zijn een lichtgelovig volkje. Waar blijft ons tegengif? Ziehier een klein antiplan B.


Met de B van...

B voor Bewondering. Ik hoor en lees dat het buitenland België zou bewonderen, om zijn sociale zekerheid, zijn liberale democratie, zijn verdraagzaamheid, zijn savoir-vivre. Ik hoor en lees dat het buitenland ook onze 'kleine wereldhoofdstad' zou bewonderen, om haar eindeloze gelaagdheid, haar 'gemeenschap zonder gemeenschap', haar 'identiteit zonder identiteit'. Ik geloof niet veel van die vermeende bewondering. Als ze al bestaat, is ze geveinsd, want zonder grond. Het zou de Belg sieren, zichzelf wat minder bewonderd te weten. Achter elk glanzend compliment loert de satire, wist Voltaire al. Nil admirari is mijn devies.

B voor Brussel. Ik hoor en lees dat Brussel in de zeer nabije toekomst 200.000 inwoners extra zal tellen. Dat alleen al om die reden onze hoofdstad veel centen nodig zal hebben, meer centen dan alle andere steden samen. Democratie wijkt voor demografie. Ook lees ik dat Brussel, als hoofdstad van Vlaanderen, van België, van Europa (en van zichzelf), meer taken vervult dan andere steden en gewesten. Dat het om die reden recht heeft op meer centen. Ik lees dat Brussel een aparte sociaal-econonomische dynamiek kent. Dat het om die reden een volstandig gewest en een eigen gemeenschap moet kunnen vormen. Dat het als volstandig gewest weliswaar wat aan de kleine kant is, lees ik eveneens. Dus heeft Brussel meer armslag nodig, een beetje meer grondgebied als het kan, minstens evenveel macht als de andere gewesten en gemeenschappen. En meer geld. Ik lees dat honderdduizenden pendelaars dagelijks de stad gebruiken. Dat de stad daarvoor vergoed moet worden. Ik lees dat die pendelaars hun belastingen dan maar in Brussel moeten betalen. Dat die taxatie ook zou moeten leiden tot politieke representatie, lees ik dan weer niet.

Vreemd. Brussel wil het geld, de grond en het respect van de anderen. Maar niet hun inspraak. De kleine utopische wereldstad wil in alles voorbeeldig zijn, behalve in haar voorbeeldfunctie als hoofdstad voor alle Belgen.

B voor België. Ik hoor al jaren het volgende beweren: het land redden betekent de solidariteit redden. Welke solidariteit? Dit land kent geen solidariteit, het kent alleen de prijs voor sociale vrede, losgeld van de collectieve gemoedsrust. Solidariteit en sociale vrede zijn niet hetzelfde. Zolang in dit land het humane ideaal van de solidariteit geen aansluiting vindt bij de universele waarde van de politieke gelijkheid, zal de Belgische solidariteit nooit iets anders opleveren dan vals respect - of getolereerde respectloosheid, dat is hetzelfde - en zal de Belgische sociale zekerheid nooit meer zijn dan een gulden vlies over een hoop gebroken botten.

Ook hoor ik, sinds mijn schooltijd en tot vandaag, beweren dat dit land een toonbeeld is van liberale democratie in Europa. Welk liberalisme? De Belg is een sublieme egoïst, die eropuit is overal zijn eigen leventje te leiden, overal zijn eigen huis te bouwen, rivierbedding of niet, en overal zijn eigen taal te spreken, taalgrens of niet. Het valse respect van de Belgische solidariteit en het collectieve egoïsme van de Belgische vrijheid vinden elkaar in de Belgische levenshouding: 'Geef me mijn geld en geef me mijn zin, en laat me verder met rust.' België, modelstaat.

B voor Beschaving. Waarom zou ik een land dat zijn fraai verzonnen ficties door denkbeeldige buitenlanders laat bewonderen, maar zijn hatelijkheden verbergt en ontkent beschaafd noemen? Waarom zou ik burgers die elkaars ondemocratische gedrag tolereren, maar hun democratie zelf naar de bliksem helpen beschaafd noemen? Waarom zou ik politici en intellectuelen beschaafd noemen, als ze altijd weer de splitsing, excuseer, de splinter in het oog van de ander zoeken, maar nooit de balk in het eigen hoofd? Barbarij wordt niet ineens beschaafd omdat ze twee eeuwen lang zachtjes heeft geprutteld op de stoof van de onverschilligheid.


Samengevat

België, met de B van Begoocheling: zinsbegoocheling en zelfbegoocheling. En met de A van Anarchie, Apathie, Autisme, Afasie en (geestes)Armoede. Belgium from A to B and Back Again.

Peter De Graeve, filosoof


DS, 27-11-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB