BRUSSEL - Laaggeschoolden roken meer, bewegen minder en plegen vaker zelfmoord. 'De Vlaamse overheid moet haar campagnes specifiek op deze doelgroep richten', zegt Yvo Nuyens.
Van onze redacteur

Laaggeschoolden scoren systematisch slechter op de zes gezondheidsdoelstellingen van Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (DS 25 januari) dan hooggeschoolden. Dat berekende professor Yvo Nuyens (KU Leuven), oud-directeur van de Wereldgezondheidsorganisatie in Genève (WHO).

Het is daarom rechtvaardig én verstandig om de preventieacties meer op de lagergeschoolden te richten. 'De hooggeschoolden tonen vaak al het nagestreefde gedrag', zegt Nuyens. 'De gezondheidswinst zal des te groter zijn.'

De cijfers ogen indrukwekkend (zie inzet). Zo komen zelfmoordneigingen viermaal meer voor bij laaggeschoolde mannen dan bij hooggeschoolde. Bij vrouwen is het de helft meer. Overgewicht komt dubbel zoveel voor bij lagergeschoolde vrouwen dan bij hoogopgeleide.

De gezondheidskloof tussen arm en rijk, en vooral tussen hoog- en laaggeschoold, is overal zichtbaar', zegt Nuyens. 'Daarom moet de Vlaamse overheid van 'het dichten van de gezondheidskloof' een extra gezondheidsdoelstelling maken.

Preventietips

Nuyens heeft een aantal tips om de preventie te richten op de lagergeschoolden. Preventiecampagnes vertonen - ook in andere landen - wel eens de neiging eerder de waarden, de taal en de communicatiekanalen van de hogergeschoolden te hanteren.

'Preventiecampagnes voeren is een moeilijke business', geeft Nuyens toe. 'De campagne 'Laat naar je borsten kijken', werd over het algemeen zeer goed bevonden; maar in de cijfers zien we er geen effect van.'

'Om campagnes effectief te maken voor doelgroepen, moet men in de eerste plaats veel preciezer definiëren wie men wil of moet bereiken. Zo weten we dat het aantal zelfmoordpogingen veel hoger ligt bij laaggeschoolden, maar we moeten nagaan in welke deelgroepen. We merken dat voor laaggeschoolden die hun job verliezen, de wereld instort. Dat is één gegeven.' Campagnes samen met de woordvoerders van de doelgroep uittekenen, is een tweede tip. 'Men heeft dit bijvoorbeeld gedaan met de armengroepen voor de borstkankerscreening; dan leer je dat je niet de voordelen op lange maar op korte termijn moet aanvoeren als argument. Doe ook een beroep op huisartsen bij wie de doelgroep vroeg of laat toch binnenkomt. Wijkgezondheidscentra doen dat goed.' Nuyens vindt ook dat de overheid moet durven in te grijpen in de prijzen. 'Men kan tegen een vettaks zijn, maar zolang ongezonde margarine goedkoper is dan gezonde, remt men gezond gedrag af voor armere gezinnen.'


De Standaard
31/01/2012

Mening:
Ik vind het zeker nodig dat er campagnes gevoerd worden specifiek gericht op laaggeschoolden! De overheid kan inderdaad minder gezonde dingen (bv. roken, ongezonde margarine,..) duurder maken om deze af te remmen. Ze kunnen campagnes opzetten om te wijzen op de gevaren (van roken bijvoorbeeld). Ook wij als toekomstige leerkrachten kunnen aandacht besteden aan deze specifieke problematiek door gezond leven en beweging te promoten. Dit kunnen we doen aan de hand van klasgesprekken, thema-lessen,...

Zelf had ik nooit de link gemaakt tussen gezondheidsproblemen en laaggeschoolden. Ik had er dan ook totaal geen idee van dat laaggeschoolden meer roken, minder bewegen en zelfs vaker zelfmoord plegen dan hooggeschoolden. Het is een opmerkelijke problematiek.
Voor laaggeschoolden die hun job verliezen, stort de wereld in. Dat kan ik wel begrijpen. In deze maatschappij is het moeilijk om een baan te vinden zonder over een degelijk diploma te beschikken. De druk ligt hoog en de zoektocht naar een nieuwe job zal niet gemakkelijk zijn. Rond dit feit moet zeker gewerkt worden in de campagnes.
Het wordt dus tijd om aan de alarmbel te trekken en drastische maatregelen te nemen. De campagnes die worden voorgesteld zien er goed uit. Nu moeten ze alleen nog in praktijk gebracht worden.
Het voorstel van Wim om als leerkracht een gezond leven en beweging te promoten, is ook een goed plan. Leerkrachten staan dicht bij de leerlingen en kunnen veel meer bijbrengen dan vakkennis alleen. We kunnen ons best doen om zo veel mogelijk laaggeschoolden te vermijden door de leerlingen te blijven motiveren en zo het aantal drop-outs te beperken. Een mooie doelstelling voor de toekomstige leerkrachten!

Ongezonde producten duurder maken dan gezonder producten lijkt me inderdaad een stap in de goede richting. Maar dit mag niet betekenen dat het leven duurder wordt. De gezonde producten zullen dan goedkoper moeten worden. Dit lijkt me moeilijker realiseerbaar maar het zou wel een stap in de goede richting kunnen zijn.

Ik denk dat het misschien ook boeiend kan zijn om eens na te gaan waarom deze mensen laaggeschoold zijn. De oorzaken hiervan kunnen, volgens mij al een groot deel van deze cijfers verklaren.
Uiteraard zal dit niet alles verklaren. Er spelen veel meer factoren mee. Maar dit lijkt mij een factor die van belang kan zijn, die toch vaak over het hoofd gezien wordt.

Gezond leven moet voor iedereen gepromoot worden. We bewegen weinig, de fastfoodketens groeien steeds meer en ook het roken lijkt niet te verbannen, ondanks het rookverbod in de horeca en de verschillende campagnes rond een gezonde levensstijl.
Nu blijkt dat vooral laaggeschoolden slechter scoren op de gezondheidsdoelstellingen, is men in staat om campagnes omtrent een gezonde levensstijl meer te richten tot de doelgroep die het nodig heeft.
Niet alleen aan meer bewegen en minder roken met meer aandacht besteed worden, ook met de informatie omtrent zelfmoordneigingen bij laaggeschoolden moet men aan het werk. Zoals reeds aangehaald wordt in het artikel moet ervoor gezorgd worden dat ook de waarden, de taal en de communicatiekanalen van de laaggeschoolden aan bod komen in de verscheidene campagnes.
Een eerste maatregel kan inderdaad de prijsstijging zijn van onder andere sigaretten, maar er moet ook wel degelijk werk gemaakt worden van campagnes die zich specifiek richten op laaggeschoolden.
Ook als leerkrachten kunnen wij hier rekening mee houden: wij staan zeer dicht bij de leerlingen en we vervullen vaak ook een voorbeeldfunctie. In onze klas of school kunnen we samen met de leerlingen werken rond preventieve campagnes om een gezonde levensstijl te promoten.

Ik vind ook dat gezondheidspreventiecampagnes meer op de laaggeschoolden mogen gericht worden. De cijfers uit het artikel geven aan dat er een enorme gezondheidskloof is tussen arm en rijk. Die gezondheidskloof moet volgens mij bij de wortel aangepakt worden en er moeten preventiecampagnes komen op school die voornamelijk gericht zijn op deze doelgroep. Ook op het werk zouden dergelijke campagnes kunnen worden georganiseerd. Werknemers aansporen om met de fiets naar het werk te komen tegen een kleine vergoeding is ook een manier om de gezondheidskloof aan te pakken. En ik denk dat enkele van deze kleine maatregelen al een groot verschil kunnen maken.

Vaak zijn kinderen die in het BSO terechtkomen of jongeren die hun school niet afmaken en op leercontract gaan kinderen uit kansarme gezinnen. Als je thuis vaak niets anders ziet dan miserie en familieleden die beginnen te roken en slechte eetgewoontes, dan raak je zelf ook sneller aan het roken met de nodige gezondheidsgevolgen van dien.

Zoals al aangegeven in het artikel hebben hooggeschoolden minder gezondheidsproblemen omdat ze sneller de norm volgen. Maar deze gegevens mogen voor mij geen uitvlucht zijn om preventiecampagnes bij hooggeschoolden te laten vallen!