Europa laat burgers in de vuile lucht staan


Kathleen Van Brempt en Gerben-Jan Gerbrandy vragen dat Jean-Claude Juncker en Donald Tusk de erfenis van Dieselgate aanpakken.


Omdat nagenoeg niemand wenste op te dagen, werd een voor dinsdag geplande dieseltop met ministers van alle Europese lidstaten afgeblazen en vervangen door een ambtelijk onderonsje. Dat is tekenend voor de houding van de lidstaten, die weigeren hun handen vuil te maken aan de sjoemeldiesels. De Commissie legt hen weinig in de weg, zodat het verhaal ook politiek een flop dreigt te worden.

Na een jaar van onderzoek, hoorzittingen en het doorspitten van honderden e-mails en documenten kwam de onderzoekscommissie die werd opgericht na Dieselgate tot de conclusie dat er sprake was van wanbeleid. Zowel de nationale toezichthouders als de Europese Commissie hebben grandioos gefaald om toezicht te houden op de auto-industrie. Autoconstructeurs bouwden hun wagens zo dat ze alleen tijdens de goedkeuringstests in het laboratorium hun uitlaatgassen zuiverden. Op de weg gebeurde dat niet, waardoor de echte uitstoot een veelvoud hoger lag dan wat de auto op papier presteerde.


Nog steeds sjoemeldiesels op de weg

We hebben lessen getrokken uit Dieselgate. Vandaag worden nieuwe wagens pas op de markt toegelaten als ze de normen halen tijdens een test op de weg en niet langer alleen in het laboratorium. Lidstaten zijn verplicht om een minimaal aantal wagens per jaar te testen. Voor het eerst krijgt ook de Europese Commissie de bevoegdheid om wagens te testen en kunnen Europese boetes opgelegd worden tot 30.000 euro per wagen.

Europa blikt dus vooruit, maar vergeet de vuile erfenis van het verleden aan te pakken. Er rijden nog miljoenen sjoemeldiesels op de Europese wegen. Het terugroepprogramma van Volkswagen – waarbij de software van de wagen wordt aangepast – schiet ernstig tekort. Teruggeroepen wagens stoten nog altijd te veel uit. Voor de sjoemelwagens van andere constructeurs moet de terugroep vaak nog beginnen.

De top die dinsdag had moeten plaatsvinden, was belangrijk om een krachtig en eendrachtig antwoord te geven op Dieselgate. Door dat te minimaliseren – slechts twee van de vijftien ministers bevestigden en de Duitse beweerde ‘van geen dieseltop te weten’ – laten de lidstaten en de Commissie hun burgers in de kou staan, of liever: in de vuile lucht.

Het is teleurstellend dat niet iedereen in Europa het dieselschandaal ernstig neemt. De Europese Commissie gaf in haar antwoord op het rapport van de onderzoekscommissie alleen commentaar bij de beleidsaanbevelingen voor nieuwe wetten en toekomstige maatregelen. Níét op wat er fout is gegaan met het toezicht op de auto-industrie. De lidstaten doen het nog slechter. Die hebben tot nog toe niet gereageerd op het rapport van de onderzoekscommissie, terwijl de misstanden bij het nationale toezicht het grootst waren.

Ter herinnering: het gaat om miljoenen vervuilende dieselwagens – 8,5 miljoen van Volkswagen alleen al – waarmee de auto-industrie bewust de regels omzeilde, zonder passend toezicht vanuit de nationale overheden. Een recent rapport van de European Public Health Alliance schat de totale gezondheidskosten van verkeersuitstoot op 70 miljard euro per jaar, met diesel als hoofdschuldige.

Dat verdient een politiek antwoord op het allerhoogste niveau. De Europese Commissie is politieke verantwoording verschuldigd aan het Europees Parlement. Bovendien moeten ook de lidstaten en de Raad reageren op het parlementaire onderzoek, als ze geloofwaardig willen blijven bij de Europese burgers. Bureaucratische onderonsjes volstaan niet, Jean-Claude Juncker en Donald Tusk moeten dit voor het parlement komen verantwoorden.

Einddoel moet een gestroomlijnde actie zijn in heel Europa, waarmee definitief een eind gemaakt wordt aan de vuile dieselvloot. Elke sjoemeldiesel moet, op kosten van de autoconstructeur, zo hersteld worden dat hij de Europese uitstootnormen op de weg haalt. In Duitsland kan dat, in de rest van Europa moet dat ook kunnen.

Kathleen Van Brempt en Gerben-Jan Gerbrandy, voorzitter (SP.A) en corapporteur (D66) van de onderzoekscommissie Dieselgate.

DS, 29-11-2018