'Christian Van Buggenhout trok aan alle touwtjes' -Jean-Marie Dedecker (LDD) over de Fortis-commissie


'Ze hadden de bevoegdheden van een onderzoeksrechter, en ze hebben er niets mee gedaan. Niets. Ze hadden de kans om Dedecker te kakken te zetten en te tonen dat het geen doofpotoperatie was. Zelfs dat deden ze niet. En dan maar praten over 'de antipolitiek'. Wie doet hier aan antipolitiek?'


'Gefrustreerd en coleirig, zo zit ik hier.' Jean-Marie Dedecker (LDD) ziet er vermoeid uit na de laatste nachtelijke vergadering van de Fortis-commissie. 'Men wil de waarheid niet kennen. Omdat ze te pijnlijk is voor de MR. Maar we spelen hier met 20 miljard euro hé, zoveel was Fortis waard. De mensen mogen weten waar hun centen naartoe zijn.'

'Daarom ook heb ik me de afgelopen weken niet beperkt tot het onderzoek van de parlementaire commissie alleen. Want de openheid die de magistratuur aan de dag legde, gaf me hoop. Mensen als Guy Delvoie, de voorzitter van het Brusselse hof van beroep, en Ghislain Londers, voorzitter van Cassatie, hebben me verrast met hun eerlijkheid. Ik heb mijn stoute schoenen aangetrokken en ben tot bij de magistratuur gegaan. Daar heb ik verschillende interessante gesprekken gehad. Want voor ik uitspraken doe, wil ik honderd procent zeker zijn.'


In de conclusie van uw onderzoek bent u vooral scherp voor de advocaat van de overheid, Christian Van Buggenhout.

'Van Buggenhout is de poppenspeler, die in heel de affaire aan de touwtjes trok. Vanaf de eerste dag, waarop hij de deal tussen de overheid, Fortis en BNP Paribas uittekende, was hij aan zet.'

'Alles begon bij die deal. Want Van Buggenhout - jarenlang adviseur van Guy Verhofstadt (Open VLD) en nu van Didier Reynders (MR) - is niet alleen advocaat van de staat, maar ook van BNP Paribas. In 2008 werkte hij nog voor de Franse bank. Met die twee petjes op heeft hij de verkoop van Fortis geregeld. Van onderhandelingen was geen sprake. Van Buggenhout heeft de zaak gewoon opgelegd aan Fortis, terwijl Paribas de voorwaarden stelde.'


Wat verklaart waarom verontwaardigde aandeelhouders van Fortis naar de rechtbank trokken.

'Klopt. Reynders en Van Buggenhout dachten dat het wel los zou lopen. Ze lachten de klachten van de kleine aandeelhouders weg.'

'Toen de zaak in Brussel voor de rechtbank van koophandel kwam, stelde substituut Paul D'haeyer er 105 kritische vragen over. De advocaten van de overheid en Paribas namen zelfs niet de moeite om ernstig te antwoorden. D'haeyer voelde zich voor schut gezet; hij begreep niet dat de advocaten tegen zichzelf pleitten en de rechtbank voorlogen over de cijfers van Fortis. Hij vroeg de advocaten hoeveel ze Fortis waard achtten. Volgens zijn berekening was het 22 miljard euro. Ze lachten hem uit.'


Vanwaar dan die hoogmoed?

'Omdat ze zeker waren van het vonnis in eerste aanleg.'


Als het advies van D'haeyer niet van belang was, waarom dan die acties van Olivier Henin, de kabinetschef van Reynders, en de telefoontjes van de CD&V-kabinetten naar D'haeyer en zijn baas Bruno Bulthé?

'Ze waren geschrokken, ze hadden nooit gedacht dat het advies van D'haeyer zo scherp zou zijn. Ze dachten dat ze alles onder controle hadden. Maar als je iemand vernedert, moet je altijd opletten. Als je in zo'n dossier weigert te antwoorden, dan krijg je een felle reactie.'


Maar hoe komt het dat ze op voorhand op de hoogte waren van de inhoud van dat advies?

'D'haeyer heeft alleen collega's ingelicht, daar is hij heel formeel in. Van Buggenhout is dus vanuit de rechtbank getipt.'


Bent u er zeker van dat Van Buggenhout naar Henin heeft gebeld om dat advies te laten ombuigen?

'Absoluut, zo is de bal aan het rollen gegaan. In de traditie van de oude politieke cultuur zijn de CD&V-kabinetten ingegaan op de vraag van Henin “om eens te bellen,. Want D'haeyer had tenslotte een CD&V-signatuur, hij was medewerker geweest van CD&V-senator Hugo Vandenberghe.'

'Herman Dams, de kabinetschef van Jo Vandeurzen die nu zowat heilig verklaard wordt, heeft Bulthé gebeld om na te gaan welke politieke kleur substituut Paul D'Haeyer had. Dams ontkende dat in de commissie onder eed, D'haeyer beweerde dat het wel was gebeurd. Ik heb het gecheckt en Dams liegt.'


Hebt u met Bruno Bulthé gepraat?

'Dat zeg ik niet, want ik wil niemand in de problemen brengen.'

'Maar Henin moet niet beweren dat hij de inhoud van dat advies niet op voorhand kende. Pim Vanwallegem, de kabinetsmedewerker van Leterme die naar D'haeyer heeft gebeld, heeft toegegeven dat hij dat nooit zou hebben gedaan als hij niet wist dat het advies negatief zou zijn. “Waarom zou ik anders gebeld hebben,, stelde hij.'

'Ik wil ook nog even in herinnering brengen dat na dat negatief advies toenmalig premier Yves Leterme (CD&V) het nodig vond te verklaren dat “als de rechter zich negatief zou uitspreken, de staat zijn geld zou terugtrekken uit Fortis,. Dat is wat mij betreft de grootste druk die in heel de Fortis-zaak op de magistratuur is uitgeoefend. Als Fortis failliet ging, zou het dan de schuld van de rechter geweest zijn.'


Zover kwam het niet, want het vonnis in eerste aanleg was positief voor de overheid.

'Ze hebben het wel te elfder ure nog aangepast, om te antwoorden op D'haeyers negatief advies. Van Buggenhout wilde zeker zijn van zijn stuk, en is tussengekomen. Nicolas Pinschart, de griffier van dienst, was een vonnis aan het schrijven dat voorlopige bewindvoerders zou aanstellen voor Fortis. Toen is Louise-Marie Henrion, rechter bij de rechtbank van koophandel in Namen, plots binnengestapt. Die moet u ook kennen als de ex-vrouw van Alain Zenner, oud-staatssecretaris voor de MR, en dochter van oud-minister Robert Henrion (MR). “Hier is de tekst, je hoeft geen verdere opzoekingen meer te doen,, stelde ze, en ze duwde Pinschart het vonnis in de handen.'


Van Buggenhout heeft dat vonnis in eerste aanleg dus 'bewerkt'?

'Dat kan ik niet bewijzen, maar getuigen hebben het mij bevestigd. Daarbij was dat negatief advies van D'haeyer slechts een kleine tegenslag.'


De poppen gingen pas echt aan het dansen bij het Brusselse hof van beroep.

'Daar zijn ronduit grove zaken gebeurd. Maar die episode hebben we nooit mogen onderzoeken, dat is het drama van de onderzoekscommissie.'

'Terwijl de magistratuur enorm gechoqueerd is door wat daar gebeurd is en de manier waarop de zaken zijn voorgesteld. Ik zal de laatste zijn die het establishment verdedigt, maar neem nu rechter Paul Blondeel, die in hoger beroep de Fortis-zaak voorzat. Die man is zo verontwaardigd dat hij zijn carrière op het spel heeft gezet om de commissie in een brief te melden wat er echt gebeurd is. Een man van zestig met een vlekkeloze staat van dienst die een noodkreet liet horen: “Wat doen jullie ons aan? Jullie horen maar één klok, namelijk die van collega-rechter Christine Schurmans.,'

'Blondeel stond klaar om te komen getuigen en zijn brief onder eed te bevestigen. Maar de meerderheid wilde hem gewoon niet horen. Toen wist ik dat het kalf verdronken was.'


Blondeel moet dan toch ten einde raad geweest zijn?

'Schurmans heeft vanaf het eerste moment de Fortis-zaak naar zich toe willen trekken, tot frustratie van Blondeel en de derde rechter, Mirreille Salmon. Schurmans was bij negentig procent van het beraad aanwezig, ze wist dus perfect welke richting het uitging. Toen ze doorhad dat het twee tegen een zou zijn, ging ze op de rem staan en werd ze plots ziek.'


Blondeel schrijft 'dat Schurmans vlak voor haar ziekte strijdvaardig en eigengereid was, in de mate dat het zo hinderlijk was dat we het beraad regelmatig moesten onderbreken'.

'Maar Schurmans zat vast. Want als het twee tegen een is, kan men perfect een arrest vellen bij het hof van beroep. Dus hebben ze uitgezocht hoe ze de zaak alsnog konden saboteren. En zo werd ze plots ziek.'


Hebt u aanwijzingen dat Van Buggenhout en Schurmans onder één hoedje speelden?

'Ik ben ervan overtuigd, honderd procent zeker. Een paar uur nadat Schurmans ziek werd, dienden de advocaten van de overheid een verzoekschrift in om de debatten te heropenen. In beroep was het alles of niets voor de regering hé, vergeet dat niet.'


Van Buggenhout wist donderdagmiddag 10 december al dat het misging?

'Absoluut. De advocaten van de overheid en van BNP wilden bij aanvang van het hoger beroep niet weten van een behandeling in twee fasen, ze konden niet wachten op het advies van het openbaar ministerie en wilden op bijzonder korte termijn een arrest. Maar plots eisten ze een heropening van de debatten, met een verzoekschrift dat haast amateuristisch was opgesteld, en dat het vonnis 14 dagen zou uitstellen. Ze dachten dat de ziekte van Schurmans en die heropening genoeg zou zijn om tijd te winnen.'


Welk motief had Schurmans dan? Loyauteit ten opzichte van 'haar' CD&V?

'Ongetwijfeld. Haar man, Jan De Groof, is een politiek benoemde regeringscommissaris bij de universiteiten van Antwerpen en Hasselt, een CD&V-apparatsjik. Zij heeft gelekt en zich ziek verklaard om de zaak tegen te houden. Toen dat niet lukte, omdat een andere rechter haar zou vervangen, moesten Van Buggenhout en co andere methodes gebruiken. Van dan af mikten ze op een procedure-incident.'

'Maar daarvoor hadden ze interventie nodig van bovenaf. Dus belde De Groof naar Hans D'Hondt, de kabinetschef van Leterme, en - nog belangrijker - naar Vandeurzen, de minister van Justitie. Daarop belde diens medewerker Eric De Formanoir naar procureur-generaal Marc de le Court, die eropuit werd gestuurd. Hij stond plots in het kantoor van Paul Blondeel te eisen dat heel de 18de kamer zou worden vervangen, zodat er geen arrest zou komen. Blondeel reageerde razend. Hij zou tegen De le Court gezegd hebben: “Als je hier blijft, dien ik klacht in wegens omkoperij,. Vindt u het niet vreemd dat iedereen in het hof van beroep achter Blondeel stond, en niemand Schurmans steunt?'


Volgens u hadden de advocaten van de overheid het telefoontje van De Groof naar D'Hondt dus niet nodig om te weten dat er iets mis was, maar werden de CD&V-kabinetten daar veeleer gebruikt in een spelletje van Van Buggenhout?

'D'Hondt is pas op donderdagavond 11 december gewaarschuwd dat de zaak aan het ontsporen was voor Schurmans. Klopt dit, of niet? Dat durf ik niet te zeggen.'


Waarom zou hij liegen? Dat kan makkelijk worden weerlegd door zijn telefoonverkeer te checken?

'Wel, waarom heeft de onderzoekscommissie de gegevens over dat telefoonverkeer niet opgevraagd? Als we zouden weten wie Schurmans allemaal gebeld heeft, zouden we meteen weten hoe laat het is. De onderzoekscommissie had die bevoegdheid, maar de meerderheid heeft dat altijd tegengehouden.'


Het strafonderzoek zal dit toch uitwijzen, zij onderzoeken toch het telefoonverkeer?

'Schurmans riskeert sowieso een veroordeling, want ze heeft haar man ingelicht. Dat is op zich al strafbaar. De getuigenis van De Groof voor de onderzoekscommissie is overigens één lange leugen, een schaamteloze show over “zijn vrouw en kindjes die het slachtoffer waren van stoute collega-rechters,. Die mens leeft nog in de oude CVP-cultuur, en wilde een nieuw postje voor zijn vrouw.'


U kan uw respect voor Blondeel moeilijk verbergen. Want hij heeft stand gehouden, ondanks druk van de procureur-generaal?

'Blondeel heeft de hulp ingeroepen van zijn baas, Guy Delvoie. Die heeft hem gesteund, samen met Ghislain Londers, de hoogste magistraat. De advocaten van de overheid hebben dan via de kabinetten geprobeerd om Blondeel te laten wraken, maar ook dat is tegengehouden door Delvoie.'

'In deze fase van de Fortis-zaak is de rol van Henin, de kabinetschef van Reynders, verpletterend. Henin belde op vrijdag 12 december met Pierre Morlet, de openbare aanklager in de zaak. Morlet, een vriend van Reynders, heeft geëist dat hij de Fortis-zaak kreeg. Toen Schurmans zich ziek meldde en daarop “klacht indiende,, schoot Morlet na een telefoontje van Henin in actie. Plots eiste ook hij dat de procedure helemaal zou worden overgedaan.'

'Londers stelt in zijn fameuze rapport over de schending van de scheiding der machten dat er te veel toevalligheden zijn in deze zaak, zowel in de chronologie als in de personen. Hij heeft gelijk.'


Nadat het arrest was geveld, kwam het fameuze artikel 1088 ter sprake: de regering wilde de hele procedure laten overdoen, maar Jo Vandeurzen weigerde mee te spelen in dat spel.

'Als ik één keer voor Vandeurzen moet pleiten, is het op dat punt. Gelukkig heeft hij toen zijn verstand gebruikt en is hij niet ingegaan op die demarche. Maar opnieuw, wie was de grote architect van dat scenario? Van Buggenhout. Herman Van Rompuy (CD&V) heeft in een brief aan de commissie bevestigd dat Van Buggenhout twee keer persoonlijk aanwezig is geweest op de kern. Hij is er komen pleiten om dat artikel 1088 toe te passen. Op 18 en 19 december schoof hij doodleuk mee aan met de vice-premiers om Vandeurzen onder druk te zetten.'


Vandeurzen verklaarde nochtans onder eed dat hij nooit onder druk heeft gestaan om artikel 1088 toe te passen.

'Ik vrees dat hij daar dicht tegen meineed aan zit. Heel de Wetstraat weet dat Reynders en Leterme hem bijna letterlijk met derug tegen de muur hebben geplakt. Maar zelfs na die episode duikt Van Buggenhout weer op als de Raspoetin van de regering. Als weken later de aandeelhouders toch mogen stemmen over de Fortis-deal, wil de regering plots 125 miljoen niet-stemgerechtigde aandelen laten stemmen. Opnieuw een ideetje dat Van Buggenhout iedereen door de strot heeft geramd. Hij wilde die zaak zelfs persoonlijk gaan bepleiten op de algemene vergadering op de Heizel, maar dat werd uiteindelijk verhinderd.'


Van Buggenhout als grote manipulator dus?

(Nadrukkelijk) 'Die bank moest naar BNP, om het even hoe. Iedereen die daar een stokje voor stak, moest buitenspel worden gezet. Dat is de waarheid. En dan kwam Van Buggenhout doodleuk aan het parlement zeggen dat hij niet zou getuigen.'


Is de commissie belachelijk gemaakt?

'Voorzitter Bart Tommelein (Open VLD) is belachelijk gemaakt. Van Buggenhout mocht niet getuigen van zijn stafhouder, terwijl in de onderzoekscommissie Fiscale Fraude een andere advocaat dat zonder problemen wel deed, mét toestemming van de stafhouder. Dit parlement maakt een existentiële crisis door. Als we zo'n onderzoekscommissie kunnen oprichten en we doen er niets mee, wat is dan nog het nut en de noodzaak van het parlement? Henin spreekt acht getuigen tegen over zijn gedrag op 6 november; iedereen zegt dat hij voorkennis had van het advies van D'haeyer. En hij komt daar gewoon mee weg. Parlementsleden dienen blijkbaar enkel om aan het handje van de regering te lopen en stemmachine te spelen. Parlementairen als lemmingen.'


Nu bent u erg kritisch voor uw collega-commissieleden, maar het viel toch op hoe gemoedelijk de sfeer soms was.

'Er was in de commissie sprake van het stockholmsyndroom: iedereen ging amicaal om met elkaar. Door die interne dynamiek heb ook ik op een bepaald moment echt gedacht dat de commissie iets zou opleveren. Mensen van de meerderheid sloegen op tafel: “Jongens, wat hier gebeurd is, kan toch niet?,'

'Ik heb het als niet-jurist ook niet altijd even makkelijk gehad, tussen 14 advocaten. Zo'n onderzoekscommissie is in feite een parlementaire jury, met daarin de advocaten van de daders. De MR verdedigde Reynders, de CD&V Vandeurzen en Leterme. Terwijl hun parlementsleden wel het onderzoek moesten voeren. Maar al bij al verliepen de zaken relatief fair, tot we conclusies uit ons onderzoek moesten trekken. Dat is een koude douche geworden.'


Is dat niet gewoon een deel van het spel? Zal u dan zo anders zijn als u minister wordt, en bijvoorbeeld geen kabinet hebben?

'Je kunt voorlopig niet anders dan met een kabinet werken. Ik was onlangs op AC Milan, en kwam daar de Italiaanse premier Silvio Berlusconi tegen. Hij zei me: “If you want to do politics in Rome, you have to do it like the Romans. In België heerst een nefaste kabinettencultuur, kleine baronieën waar een verregaande normvervaging heerst. Ik erger me dood aan ministers die hun verantwoordelijkheid daarin niet opnemen. Een kabinet valt onder de verantwoordelijkheid van de minister. Als Leterme niet bekwaam is om zijn medewerkers te sturen, dan moet hij geen premier zijn. Zo simpel is dat.'


DS, 21-03-2009 (Wouter Verschelden)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB