Dorpspleinen op steroïden


Op een avond gooide journalist Elle Hunt een poll op Twitter, om een discussie met vrienden te beslechten. Is Alien een horrorfilm of niet? Hunts argument: nee, want horrorfilms spelen zich niet in de ruimte af. Ze sloot haar telefoon en ging slapen. De volgende ochtend had haar poll 120.000 antwoorden en duizenden woedende reacties uitgelokt. Door Twitters algoritme kwam haar tweet bij de trending topics terecht, een tool die de populairste onderwerpen van de dag oplijst en mensen aanmoedigt om mee te praten. Daardoor kreeg Hunts onschuldige tijdverdrijf opeens een heel andere lading.

Charlie Warzel beschrijft het voorval in Galaxy Brain, zijn nieuwsbrief voor The New York Times rond technologie, media en politiek. Voor hem is het een treffend voorbeeld van ‘context collapse’. Dat gebeurt wanneer verschillende doelgroepen in dezelfde ruimte terechtkomen en een stukje informatie dat voor een bepaald publiek bedoeld is, opeens gelezen wordt met de slechtste intenties. Alle context en nuance verdwijnen en de machtsverhoudingen tussen zender en geadresseerde worden genegeerd. Hunt werd die dag ‘Twitter’s Main Character’. Dat word je wanneer twitteraars, journalisten met veel tijd en volgers, trollen, politici en opiniemakers, beslissen om één individu uit te lichten. Warzel beschrijft het fenomeen als een dagelijks ritueel dat het midden houdt tussen de roddels die je op de middelbare school vertelde tijdens de lunchpauze en de Rage Rooms die je kunt afhuren om een uur lang met een hamer alles te lijf te gaan om je frustraties uit te werken.

Hunt wijt wat haar overkwam aan ‘platform failure’. Dat Twitter een probleem heeft met de verspreiding van nepnieuws, online intimidatie van vrouwen en minderheden, bleek al uit onderzoek. Dat een banaal incident zo uit de hand kan lopen, toont nog maar eens aan dat het platform stuk is. ‘Het is een perfect voorbeeld van onze kapotte socialemediadynamieken, die meer en meer aanvoelen alsof ze ontworpen zijn om ons te dehumaniseren, te polariseren en ons allemaal ellendig te doen voelen’, meent Warzel.

Twitter is niet het enige platform dat stuk is. Uit de Facebook Files van The Wall Street Journal bleek dat berichten die je boos maken vijf keer zo zichtbaar worden gemaakt als berichten die je leuk vindt. Facebook wist dat, maar deed niets. Nu zijn roddelen en publieke verontwaardiging menselijk en van alle tijden. Het grote verschil is dat dit vandaag op massale schaal gebeurt, op platformen die zo veel mogelijk verontwaardiging genereren, omdat die de motor is van hun winstmodel – als dorpspleinen op steroïden.

Ook mediamakers kopiëren die technieken. Zo las ik in Humo en De Morgen dat Bart Peeters kritiek had gekregen van ‘feministen’ op zijn ‘seksistische lied’. Ik volg nogal wat feministische organisaties en personen, maar ik had geen dolle mina’s gezien die Peeters’ plaat wilden verbranden. In feite ging het over één tweet van schrijfster Saskia De Coster waarin ze een vraag stelde over één zinnetje in Peeters’ song. Je moest moeite doen om er een verwijt van seksisme in te lezen. De tweet kreeg zes likes en een handvol reacties. Van mij mag Peeters zingen wat hij wil, zei De Coster nog. De zogenaamde controverse bleek een scheet in een fles, die weliswaar veel clicks had opgeleverd. Als neveneffect denken veel mensen nu dat Peeters een dikke seksist is of dat een horde zure feministen Peeters’ plaat wil cancelen. Geen van beide zijn waar, maar kijk, we zijn weer een beetje bozer op elkaar.

Door voortdurend kleine incidenten op flessen te trekken, komen we terecht in een reageermodel waarin het alleen gaat over wie wat heeft gezegd over wie en waarom. Dit weekend had Anuna De Wever het genoegen Twitter’s Main Character te zijn. Gert Verhulst had haar in De Morgen verweten dat ze de klimaatstrijd meer kwaad dan goed had gedaan. De sneer werd de titel van het interview. De Wever reageerde fel terug op Twitter, waarop het halve internet losging, en ze meer dan 1.000 haatreacties ontving. Zelfs politici voelde zich geroepen om te reageren.

Het Nieuwsblad bracht een artikel over alle reacties op de tweet. Ondertussen gaf De Wever toe uit frustratie te hebben gereageerd, dat dat niet de juiste manier was, en vroeg ze de pers met aandrang om zich op belangrijkere zaken te concentreren ... Waarop artikels verschenen over deze reactie op de reacties op de eerste reactie op een quote uit een interview. Is dat hoe we het publieke debat willen voeren?

Dan liever de woorden van Michaela Coel, die een Emmy Award won voor haar meesterwerk I may destroy you, en de stilste, kortste speech gaf van het event. ‘In een wereld die ons verleidt om door de levens van anderen te scrollen om ons te helpen bepalen wat we van onszelf vinden, en om op onze beurt de drang te voelen om constant zichtbaar te zijn, omdat zichtbaarheid vandaag gelijkgesteld wordt met succes – wees niet bang om even te verdwijnen, om voor een tijdje voor ons te verdwijnen, en kijk wat er in je opkomt in de stilte.’


DS, 23-09-2021 (Jozefien Daelemans)