Kampioen zijn was dan toch niet meer zo plezant

Marc Reynebeau


Komkommertijd en FC De Kampioenen, ze horen bijeen als Hansje en Grietje, erwtjes en worteltjes, rozengeur en maneschijn, zondag en boterkoeken, hamburger en friet (behalve in Rusland), nieuwjaar en schansspringen, Devos en Lemmens, FC De Kampioenen en herhalingen, kommer en kwel, slagen en verwondingen, PFAS en Oosterweel, of Piet Huysentruyt en wat hebben we vandaag geleerd. De twee begrippen worden in één adem uitgesproken en veel longinhoud is daar niet voor nodig.

De tv-serie staat bij de VRT dan ook op endless repeat en als dat niet meer kan, op infinite loop. 273 ‘gewone’ afleveringen, enkele tv-specials, vier speelfilms, een spin-off in 119 kinderstrips, met daarvan nog 63 specials en 57 ‘speciale uitgaven’, plus nog een spin-off met 37 strips – we schrijven het over van Wikipedia, want een mensenleven is te kort om dat allemaal gezien, gelezen of geteld te kunnen hebben.

Iemand is dat, allicht gebruikmakend van de luwte van de komkommertijd, toch aan het doen en kwam erop uit dat het in dat pandemonium in 16 afleveringen zo fout liep dat zelfs de VRT ermee verlegen zit. Voortaan kan alleen de archivaris en wie daarvoor bij Streamz wil betalen, ze nog zien.

Dat is geen 6 procent van alleen de tv-reeks, wat nog meevalt. Elke fabriek heeft productaansprakelijkheid en doet aan kwaliteitscontrole om misbaksels eruit te halen, weliswaar het liefst voor ze van de band rollen en in de winkel liggen. En de fabriek stempelt er een houdbaarheidsdatum op. Er blijkt nogal wat geboefte in de reeks te hebben meegespeeld aan wie de VRT niet graag meer herinnerd wordt, MeToo-achtig seksisme of homo’s uitlachen is ook niet meer van deze tijd, net zo min als racistische clichés dat zijn. Dat het in FC De Kampioenen allemaal kon, is wat je krijgt als je mikt op de goedkoopste lach, die alleen naar onderen trapt en vooral kinderen amuseert.

En nu de VRT het zegt, misschien verdienen ook de Kampioenenfilms een tweede visie. Over de derde film in de reeks, die uitkwam in 2017 en zich ‘ergens’ in Afrika afspeelt (maakt niet uit waar precies, Afrika is Afrika), meldde onze recensent: ‘de manier waarop hier de westerse vooroordelen tegenover Afrika kwistig in het rond worden gestrooid, tart alle verbeelding’. De gelijkenis met Kuifje in Congo is groot, maar die strip dateert wel van 1930. Dat het merk FC De Kampioenen in 87 jaar dus niets bleek te hebben bijgeleerd, is geen reclame voor de Vlaamse cultuur en wetenschap.

Zeker, de reeks trok altijd veel kijkers en welmenenden die vaker vinden dat parels te goed zijn voor de zwijnen, beweerden dat de reeks toch ‘goed is in haar genre’. Wat comedian Gunter Lamoot de repliek ontlokte dat ook Auschwitz goed was in zijn genre. Het klonk cru en Lamoot kreeg ervoor op zijn kop, maar hij had gelijk: je krijgt wat je beoogt.

Vanzelfsprekend – ach, het is komkommertijd voor iedereen – heet het nu dat woke gedoe en cancel culture en politiek correctheid hiermee het Vlaamse culturele erfgoed censureren. Sommigen zien zichzelf al als helden van het ondergrondse verzet als ze nog naar de reeks kijken. Wie uit is op een cultuuroorlog, vindt er altijd wel een aanleiding voor, zelfs in een reeks waarin Vlamingen alleen kneusjes of zielige aanstellers mogen zijn.

Niet dat FC De Kampioenen nu voor altijd moet worden vergeten, integendeel. Want, aldus historicus Wouter Ryckbosch op Twitter, ‘Hoe anders maak je de jonge generatie vertrouwd met de slechte smaak en het cryptoracisme van de jaren 90? Helemaal akkoord dus: de Kampioenen horen in de eindtermen, niet op tv.’


DS, 25-07-2022 (Marc Reynebeau)