Stortplaatsen, de verborgen ‘superuitstoters’ van broeikasgassen


Stortplaatsen zijn ‘superuitstoters’ van broeikasgassen, maar bleven lang onder de radar. Nieuw onderzoek toont hoe groot hun impact is. ‘Die stortplaatsen aanpakken, is laaghangend fruit in de strijd tegen klimaatverandering.’


Met de uitstoot van zo’n 28 ton methaan per uur, draagt een stortplaats in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires zowat evenveel bij tot de klimaatverandering als de opgetelde emissies van zo’n anderhalf miljoen auto’s. Dat is een van de opvallende vaststellingen in een nieuwe studie van het Nederlandse Instituut voor Ruimteonderzoek SRON, die woensdag in het vakblad Science Advances is gepubliceerd. Ook in de Indiase miljoenensteden Delhi en Mumbai en het Pakistaanse Lahore ontdekten de onderzoekers met de hulp van satellieten grote vuilnisbelten, die samen zo’n 19 ton methaan per uur de atmosfeer in blazen, vergelijkbaar met de klimaatimpact van ruwweg een miljoen personenwagens.

De vuilnisbelten zijn wat de onderzoekers van het SRON ‘superuitstoters’ noemen: plaatsen waar enorme concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer komen. De satellietgegevens, van in Nederland (Tropomi) en Canada (GHGSat) ontwikkelde meetinstrumenten, tonen ook aan dat de stedelijke emissies veel groter zijn dan de schattingen op basis van inventarisaties doen vermoeden. Hun uitstoot was gemiddeld dubbel zo hoog als de eerdere schattingen.


Zelfs affakkelen is minder schadelijk

Met de studie blijkt opnieuw dat de klimaatimpact van methaan – een geur en kleurloos gas – lang onderbelicht is gebleven. Het krachtige broeikasgas, dat in de eerste twintig jaar na uitstoot per molecule ruwweg 80 keer meer warmte vasthoudt dan CO2 (dat wel veel langer in de atmosfeer aanwezig blijft), wordt nu al door het IPCC verantwoordelijk gehouden voor een kwart van de wereldwijde temperatuurstijgingen, maar kreeg in het verleden weinig politieke aandacht.

Nochtans is er geen snellere en efficiëntere manier om de klimaatopwarming – zeker op korte termijn – af te remmen dan methaanemissie te reduceren. ‘Niet alle uitstoot is even makkelijk aan te pakken’, zegt Bram Maasakkers, onderzoeker bij SRON en hoofdauteur van de studie, ‘maar bij dergelijke stortplaatsen kan je met relatief weinig moeite veel impact hebben. Het is laaghangend fruit in de strijd tegen klimaatverandering.’

Het broeikasgas komt vrij bij het ontbinden van het afval, maar kan op verschillende manieren worden aangepakt. Door onder meer biologisch afbreekbaar afval te scheiden en het methaan (de belangrijkste component van aardgas) op te vangen. Of gewoon door de afvalbergen te verkleinen. Zelfs het affakkelen van de uitstoot zou minder schadelijk zijn voor het klimaat dan het gas gewoon laten vrijkomen, merken de onderzoekers op. ‘En door de stortplaatsen onder handen te nemen, pak je ook meteen andere problemen, zoals vervuiling van de lucht door sporadische branden of grondwatervervuiling, aan’, zegt Maasakkers. Door een betere verwerking kon Duitsland de methaanemissies van stortplaatsen tussen 1990 en 2018 met bijna 80 procent verminderen.


Onderschat probleem

Het Internationaal Energieagentschap schat dat de wereldwijde afvalsector jaarlijks 68 megaton methaan produceert (zie grafiek) – net geen vijfde (19 procent) van de door menselijke activiteiten veroorzaakte emissies, waardoor de methaanconcentratie in de atmosfeer zo’n 2,5 keer hoger ligt dan voor het industriële tijdperk.

De klimaatimpact van stortplaatsen, waar zo’n 70 procent van het wereldwijde afval terechtkomt, is niet alleen een probleem van ontwikkelingslanden. In de VS waren ze in 2020 nog goed voor zo’n 14,5 procent van de aan mensen toegeschreven methaanemissies (even schadelijk voor het klimaat als wat 20 miljoen wagens per jaar uitstoten), volgens het Milieubeschermingsagentschap EPA. Maar uit recente studies en metingen blijkt dat de cijfers van het EPA vaak een onderschatting zijn – wat ook door eigen medewerkers wordt toegegeven.

De politieke urgentie om het probleem aan te pakken, groeit wel. Met als voorlopig orgelpunt de belofte (de Global Methane Pledge) die eind vorig jaar – in aanloop naar de klimaatconferentie van Glasgow – werd gelanceerd, waarbij meer dan honderd landen beloven om tegen 2030 de methaanuitstoot met 30 procent te verminderen tegenover 2020. Het aanpakken van stortplaatsen moet daarbij een van de speerpunten worden.


DS, 10-08-2022 (Korneel Delbeke)