Finland versterkt de Navo, maar brengt ook risico’s mee


Finland wordt dinsdag officieel het 31ste lid van de Navo. Is de toetreding meer dan een juridische formaliteit? Rusland kondigt alvast aan dat het zijn noordwestelijke grens versterkt.


Het wordt een historische dag op het Navo-hoofdkwartier, als dinsdagnamiddag voor de eerste keer de blauw-witte vlag wordt gehesen en Finland het 31ste lid van het militaire bondgenootschap wordt. De komst van de ministers van Buitenlandse Zaken naar Brussel voor een bijeenkomst die vooral gaat over de steun op lange termijn voor Oekraïne, was voor Jens Stoltenberg het ideale moment om de Finnen officieel te verwelkomen. Dat 4 april ook de stichtingsdatum is van het bondgenootschap, geeft aan de toetreding extra glans, vindt de secretaris-generaal.

Het liefst had hij ook de Zweedse vlag zien wapperen, maar daarover blijft de Turkse president, Recep Tayyip Erdogan, moeilijk doen. Toch twijfelt niemand eraan dat ook de Zweden nog dit jaar zullen toetreden. ‘Ik ben daar zelfs absoluut van overtuigd’, zei Stoltenberg. De hoop is dat dit tegen de Navo-top in Vilnius – op 11 en 12 juli – zal lukken. In Turkije zijn de verkiezingen dan voorbij en is er waarschijnlijk meer inschikkelijkheid. ‘Maar ook nu al zullen we de Zweden niet in de steek laten, mocht er iets gebeuren’, beklemtoont Stoltenberg.

De toetreding van Finland – en later Zweden – is in recordtempo gebeurd. Snel na de Russische invasie van Oekraïne vroegen de twee Scandinavische landen het lidmaatschap aan. Dat ze wilden toetreden, was al een kleine revolutie. Decennialang hadden ze zich geprofileerd als neutraal. Die neutraliteit leek zelfs een deel van hun DNA geworden. De Russische agressie maakte daar prompt een einde aan. Zeker in Finland is een grote meerderheid voorstander van het lidmaatschap. De Zweden blijven iets gereserveerder.


Leren van de Finnen

Maar maakt de toetreding op het terrein een wezenlijk verschil? Op het eerste gezicht verandert er niet zoveel. Het belangrijkste gevolg is dat Finland voortaan automatisch Navo-steun krijgt als het aangevallen wordt, zoals bepaald in artikel 5 van het handvest. Daarover moet het zich dus geen zorgen meer maken. Maar in praktijk zou dat ook zonder officieel lidmaatschap gebeuren.

De Zweden en de Finnen werkten de voorbije jaren al nauw samen met de Navo. Die samenwerking wordt door alle leden erg geapprecieerd. Stoltenberg wees er maandag fijntjes op dat de Finnen nooit hebben bespaard op hun defensie. Omdat ze zo’n lange grens hebben met Rusland en goed beseften hoe onvoorspelbaar Moskou kan zijn, zit er veel weerbaarheid in de Finse samenleving. ‘Veel andere Navo-lidstaten kunnen nog wat leren van de Finnen’, zegt een Navo-diplomaat. Het goed getrainde Finse leger kan ook meer ingezet worden bij Navo-missies. ‘Zij zullen bijdragen aan onze collectieve veiligheid.’

Maar gaat de Navo ook wapensystemen plaatsen langs de Fins-Russische grens? ‘Officieel is dat niet de bedoeling’, zegt de diplomaat. Wel hebben de Finnen 60 F35-gevechtsvliegtuigen gekocht. Een deel daarvan zal in Lapland gestationeerd worden. Zij moeten meehelpen het hoge noorden van het Navo-territorium te verdedigen.


Extra Russische troepen

De vraag is vooral hoe Rusland zal reageren op de uitbreiding. Toen de twee landen hun aanvraag indienden, was de reactie van president Poetin eerder onderkoeld. Hij leek er geen grote zaak van te willen maken. Intussen maakt Moskou toch meer stennis. Viceminister van Buitenlandse Zaken Aleksandr Groesjko herhaalde maandag dat Rusland zijn troepen in het noordwesten zal versterken. De bedoeling is dat er in het Russische deel van Karelië een nieuwe legereenheid wordt gestationeerd. Finse veiligheidsexperts zijn daar voorlopig niet van onder de indruk. Door de oorlog in Oekraïne heeft Moskou daar zelfs troepen moeten weghalen.

Conventioneel is Rusland verzwakt. De enige manier om dat te compenseren is dreigen met tactische kernwapens. Het is geen toeval dat Moskou heeft aangekondigd deze tuigen te willen plaatsen in Wit-Rusland. Die zullen zo dicht mogelijk tegen de grens met de Navo-landen komen. Maar voorlopig ziet Stoltenberg geen beweging in de opstelling van de kernraketten.

Maar de veiligheidssituatie in het hele hoge noorden verandert. Rusland voelt er zich stilaan helemaal omsingeld. Vooral het Kola-schiereiland – waar de noordelijke vloot van Rusland, inclusief duikboten met kernwapens, gestationeerd is – wordt belangrijk. ‘Ook de Navo moet hierover ernstig nadenken’, schrijven Heli Hautala en Nicholas Lokker. De Finse diplomaat en de veiligheidsexpert verwachten immers dat Rusland zich in het noorden agressiever zal opstellen. Welke strategie plaatst het bondgenootschap daar tegenover?


DS, 03-04-2023 (Dominique Minten)

Bijgesloten Plaatje(s)