Vijf goede redenen waarom we beter niet meer naar de Boekenbeurs gaan

Daarom ga ik niet naar Antwerp Expo

Het is zover: de Boekenbeurs, die naar jaarlijkse gewoonte van start gaat in Antwerp Expo, wordt 80! Feest, confetti, koude pintjes? Helemaal niet, vindt onze redacteur, integendeel: de hoogste tijd voor euthanasie.

30-10-16, 20.03u - Joël De Ceulaer

1. Er gebeurt nooit iets interessants

Dat relletje over seksisme was veelzeggend. Een uitgever had voor Ladies Night op 10 november een 'workshop poetsen, wassen en strijken' gepland. Oubolliger kan niet. Nog erger was de reactie na het protest uit feministische hoek: de uitgever gelastte de workshop meteen af. Politiek correcter kan niet. Oubollig en politiek correct: ziedaar de Boekenbeurs. Waarom, vraag ik mij af, gebruikt men zo'n relletje niet om eindelijk eens iets te laten gebeuren? Maak van die workshop een statement, doe er iets mee, hang er een fonkelend debat aan vast - maak er dé trekpleister van die hele Boekenbeurs van, waar zelfs CNN op afkomt.

Maar nee, er zal dit jaar tijdens Ladies Night niets bijzonders gebeuren. De rest van de dagen trouwens ook niet. Er gebeurt nooit iets bijzonders op de Boekenbeurs. Alles is er saai, vervelend en voorspelbaar, de eeuwige terugkeer van hetzelfde. U zult de komende dagen vernemen bij welke vedette de rijen het langste zijn, wanneer de 100.000ste bezoeker zijn gewicht in Kiekeboe-strips mee naar huis krijgt, hoeveel boeken er werden verkocht en of de dames/heren uitgevers tevreden waren. Spoiler: já, kan ik u nu al vertellen, de uitgevers waren zeer tevreden. Gewéldig tevreden. Het staat nu al vast dat deze 80ste editie een groot succes zal blijken te zijn geweest.

2. Het boek wordt fameus overroepen

Velen vertoeven in de illusie dat de Boekenbeurs een hoogmis is van het intellect en de verbeelding, een evenement dat hersenen en creativiteit wil prikkelen. Zij dwalen. De Boekenbeurs is voor de meeste mensen gewoon een dagje uit. Het equivalent van Ikea, Weba en het Wijnegem Shopping Center. Net zoals Batibouw en het Autosalon dat zijn. De Boekenbeurs is een van de vele attracties op de jaarlijkse evenementenkermis die de Vlaming helpt bij het opsouperen van zijn vrije tijd. Huisje, boompje, boekje, beestje.

Toch staat een bezoek aan de Boekenbeurs hoger aangeschreven dan een dag in de Ikea. In de Zweedse meubelmastodont, zo luidt het cliché, zijn we platte consumenten, in Antwerp Expo overstijgen we die hoedanigheid, omdat we daar op zoek zijn naar inhoud, naar de meerwaarde van het gedrukte woord, naar Het Boek in zijn vele verschijningsvormen. Is Het Boek geen synoniem van wijsheid, geen baken van diepgang in dit tijdperk van populisme en oppervlakkigheid? Is Het Boek niet hét wapen van de ernst, ons laatste verweer tegen Twitter en andere onnozeliteiten?

Euh, nee. Waarom zou het? Er verschijnen in Vlaanderen zo'n 20.000 Nederlandstalige boeken per jaar. De overgrote meerderheid daarvan is tamelijk oninteressant - van de obligate geeuwroman die aaneenhangt van de subsidies tot de diepzinnige bestseller die grossiert in denkfouten. Het is niet omdat iets gedrukt staat dat het waardevol of zinvol is. Er bestaan boeken over homeopathie en creationisme. Mein Kampf, weldra in het Nederlands, is óók een boek. Zelfs kookboeken zijn zogezegd boeken. Kunt u nagaan.

Om maar te zeggen: Het Boek blindelings verafgoden is ongepast, melig en nergens voor nodig. De Boekenbeurs is geen feest voor de geest, maar een evenement dat niet verschilt van een dagje Ikea: het enige wat telt is consumeren. Van omgehakte bomen.

3. Er heerst regelrechte censuur

De Boekenbeurs wordt altijd geopend met een suffe speech van de Vlaamse minister van Cultuur, die al vergeten is nog voor hij is uitgesproken. Toch is er eentje die ik mij nog scherp herinner: toen Joke Schauvliege verantwoordelijk was voor cultuur, hield ze eens een hoogdravende toespraak over Het Boek en Het Vrije Woord en hoe wij in het Westen nooit censuur zullen aanvaarden. Ze verwees zelfs naar de Deense Mohammed-cartoons, die wij volgens haar te vuur en te zwaard moeten verdedigen.
De pijnlijke waarheid is dat de Boekenbeurs sinds jaar en dag aan censuur doet. Probeer er maar eens een boek te vinden van Vlaams Belanger Gerolf Annemans, bijvoorbeeld, of het recent verschenen Volksverhuizing van de voormalige Tsjechische president Václav Klaus. U zult er vergeefs naar zoeken, want uitgeverij Egmont, die voornoemde werken publiceert, krijgt geen plek in de Expo - merkwaardig, want op de Frankfurter Buchmesse kon Annemans onlangs wél Quid nunc voorstellen, zijn nieuwe boek over "de ordelijke opdeling van België".

Waarom kan in Frankfurt wel wat in Antwerpen niet kan? Een pertinente vraag waar organisator Boek.be zich toch eens over moet beraden. Voltaire draait zich in afwachting daarvan voor de zoveelste keer om in zijn graf.

4. Het concept deugt allang niet meer

Schrik niet, maar die Boekenbeurs is er niet voor u, bezoeker. Die Boekenbeurs is er voor de uitgevers. U merkt dat aan de indeling. De boeken zijn niet gerangschikt naar genre of invalshoek of wat dan ook, om u gemakkelijk langs de verschillende sferen van uw belangstelling te loodsen, nee, alles is gerangschikt per uitgever. Niet uw comfort werd nagestreefd, maar dat van de fabrikanten der dodebomenindustrie. Daarom vindt een kat er haar jongen niet in terug, in die hangars van de Expo.

Hoe, en de themadagen dan? Die maken het nog erger. Wie wil weten hoe tenenkrullend dat concept is, moet op de website van de Boekenbeurs eens gaan kijken naar die dagen en hoe ze heten: Activi-tijd (voor, jawel, "de actieve lezer"), Globali-tijd (voor lezers, ik verzin het niet, "met een hart voor de wereld"), Intimi-tijd (met boeken die "inkijk geven in de ziel"), en voorts Spontani-tijd, Universi-tijd, Actuali-tijd, Authentici-tijd en Identi-tijd. Wie verzínt het? Allicht iemand die graag met taal bezig is.

Nee, in zijn huidige vorm is dit evenement terminaal, laten we de lijdensweg niet langer rekken. Tenzij de Boekenbeurs volgend jaar eindelijk op creatieve wijze in de 21ste eeuw wordt getild, dringt euthanasie zich op: de Boekenbeurs is 80, het is mooi geweest.

5. Antwerpen is de verkeerde locatie

Niet alleen het concept, ook de locatie heeft zichzelf hopeloos overleefd. Antwerp Expo bevindt zich knal in het epicentrum van de Vlaamse verkeersramp. Er komt een dag dat men van heinde en verre naar de Expo zal afzakken, om er vanaf de brug over de Antwerpse Ring de langste files ter wereld te aanschouwen. Een evenement van die omvang, op een plek met die bereikbaarheid: dat Boek.be het blijft aanvaarden, wijst op krachtig en verdacht gelobby - anders was de Boekenbeurs allang verhuisd naar pakweg Flanders Expo in Gent.

Ook de Antwerp Expo zelf heeft zijn beste tijd gehad. In weerwil van de hoge plafonds hangt er een claustrofobisch sfeertje en het tocht er uit alle hoeken en kieren. Ook de catering in de marge van de boekenkermis is niet om over naar huis te schrijven: om te vieren dat u de nieuwe Pascale Naessens hebt gekocht, kunt u in het beste geval een sponzige croque monsieur met industriële mayonaise gaan eten.

En toch is de organisatie er altijd in geslaagd om u te doen betalen. Gewoon om binnen te mogen. Denk daar eens over na: zij smeken om klanten, maar u moet betálen om alleen nog maar te mogen kijken naar de koopwaar. Dat de Boekenbeurs er niettemin in slaagt om verlieslatend te zijn, mag een hele prestatie heten. Daar zit vast een boek in.

Bron: http://www.demorgen.be/boeken/vijf-...-gaan-b7eb521a/

Eigen mening: Hoeveel verzet je ook voelt tijdens het lezen van deze opinietekst, je voelt dat er een grond van waarheid achter zit. De Boekenbeurs is niet meer wat ze was, of beter gezegd: ze is niet mee met haar tijd. Ik sluit me niet aan bij de conclusie om dan niet meer te gaan. Wel sluit ik me aan bij het gegeven dat er een verandering moet komen in de opbouw van de Boekenbeurs. De 21ste eeuw is volledig anders dan al zijn voorgangers. Ze is actueel, hyper individueel en sterk gericht op (sociale) media en ICT. Voldoet de Boekenbeurs aan deze maatschappelijke vorderingen? Ik denk het niet. Moeten we daarom de Boekenbeurs weghalen? Absoluut niet. De Boekenbeurs is een kans voor jong en oud om de horizon te verleggen. Ja, het kan een dagje uit worden, maar is dat een slecht gegeven? Dat mensen beslissen om hun vrije dag te geven aan een dagje Boekenbeurs in plaats van aan een cinema vind ik net een goede beslissing. De Boekenbeurs is er maar een tijdje en mensen krijgen de kans kennis te maken met alles dat op papier staat. Antwerpen is daar inderdaad een zeer drukke locatie voor en wat dan nog? Gaan mensen komen als we het bij wijze van spreken (zoals ze dat in de volksmond zeggen) in een boerengat houden? Mensen weten Antwerpen liggen en zijn gewend aan de traditie dat de Boekenbeurs daar doorgaat. Dat biedt ook voor mensen uit Antwerpen zelf de mogelijkheid om met het openbaar vervoer of met de fiets te komen.

Waar ik me wel bij aansluit is dat de verdeling in de Boekenbeurs anders zou moeten kunnen. Al jaren komt er de kritiek bij het vak Nederlands naar voor dat jongeren het moeilijk hebben met te weten welk genre ze leuk vinden of welke genres er in het algemeen zijn. Waarom ordenen we hen dan niet per genre? Dat maakt het zoveel makkelijker. Ben je een fan van detectives? Hoe leuk zou het dan zijn als je een eigen hoekje hebt op de Boekenbeurs waar je uren in kan snuffelen tot je het ultieme nieuwe boek gevonden hebt? Anderzijds begrijp ik de strategie van de huidige Boekenbeurs ook wel. Als je ze verspreidt, heb je de kans andere dingen tegen te komen die je ook kunnen aanspreken. Toch denk ik dat het overzichtelijker zou zijn per genre. Dan kan je ook elke categorie helemaal aankleden volgens dat genre. Plus: je krijgt de kans om eveneens ICT of media in je hoek te betrekken, gericht op het aanwezige genre. Jongeren lezen steeds minder lijkt wel de tendens, maar er bestaan heus manieren om ze daarvoor te prikkelen. Ik denk dat een uitstap naar de Boekenbeurs al heel wat teweeg kan brengen, zeker wanneer de Boekenbeurs de moeite zou doen om moderner (volgens de 21ste eeuw) te denken. Daardoor kan de Boekenbeurs interessante zaken aanbieden. Toch zou er geen censuur aanwezig mogen zijn. Uiteraard kunnen ze niet elk boek binnenin uitstallen, maar het mag geen tendens worden welke boeken er wel of niet uitgestald worden.

Begrijp me nu niet verkeerd. Ik ben niet van mening om weg te blijven bij de Boekenbeurs. Wel vind ik hier in deze opinie een onderbouwde boodschap terug in de richting van de organisatoren, om daar eens even bij stil te staan. Niet letterlijk lang stilstaan, maar proberen om vooruit te gaan en het te verbeteren.

Laat mij het even voor de duidelijkheid nogmaals aanhalen: ik ben pro Boekenbeurs dus allen daarheen!