Regering Leterme ramde bankdeal door strot Fortis


BRUSSEL - De Belgische overheid heeft de top van Fortis gedwongen de deal met BNP Paribas te aanvaarden. De regering wilde zijn kruit voor Dexia houden. Fortis moest van straat, zelfs tegen een negatieve waarde voor de bank.


Drie fatale nekslagen hebben de kansen op een onafhankelijk Fortis genekt: de Nederlandse overval, de keuze van de regering voor Dexia (en, omgekeerd, een gebrek aan geloof in Fortis) en de portefeuille gestructureerde kredieten bij de merchant bank. De top van Fortis wist ten laatste vrijdagochtend al dat het spel gespeeld was. Ze is als een mak schaap naar de slachtbank gevoerd. De regering had ergens ten laatste donderdag al gekozen om toe te geven aan de Nederlandse druk en Fortis te lossen, terwijl ze de wapens had om de Nederlandse aanval af te slaan.

Nochtans stond Fortis Bank België relatief sterk. Het was de Nederlandse organisatie die met een groot financieringstekort kampte en gefinancierd werd door de Belgische bank. Die had een kredietlijn van zo'n 60miljard euro uitstaan op Fortis Nederland. De deposito's van Fortis zaten in België, terwijl de Nederlandse tak zich moest financieren op de markt (in de praktijk: bij België).

Toen vorige week grote partijen hun geld terugtrokken en banken hun kredietlijnen opzegden bij Fortis Bank Nederland, werd een beroep gedaan op de Belgische noodlijn van 62miljard euro bij de Nationale Bank van België. Nederland deed niets, de overheid was er geobsedeerd om ABN Amro te recupereren. Vorige week maandag al werden de Belgen bij ABN Amro verplicht hun Blackberry's, laptops en zaktelefoons af te geven. Hun toegangspas werd geblokkeerd. 'Overijverige security-mensen', heette het.

Ondertussen financierden de Belgen de Nederlandse bankenmarkt. ING had het weekend daarvoor nog 5miljard euro geboden voor ABN Amro terwijl de regering 10miljard wilde. Daarop wilden de Belgen de zaak desnoods verkopen aan Deutsche Bank. De Nederlanders wilden hun bank terug en de regering besloot hen hun zin te geven. Nochtans volstond het om de Belgische geldkraan dicht te draaien om Nederland tot rede aan te zetten. Alleen al van de kredietlijn van 60miljard van Fortis België aan Fortis Nederland, verviel op zeer korte termijn 40miljard euro. Fortis Nederland was zelfs door die totale kredietlijn geschoten. 'Hadden we de geldkraan dichtgedraaid, was het oorlog', zegt een bron.

De Nederlandse druk was groot, maar omgekeerd zag het Belgisch kamp ook iets in het toegeven aan de Nederlandse eisen: via een verkoop van Fortis Nederland kwam er extra geld binnen om België te stutten. De overheid verkocht uiteindelijk de Nederlandse verzekeringsactiviteiten (Amev, ASR) aan Nederland voor 4miljard euro, Fortis Bank Nederland voor 5miljard euro en ABN Amro voor 7,8 miljard euro. Een beetje meer dan de 5miljard die ING het weekend ervoor had geboden, maar minder dan de 10miljard die het Belgische kamp de week ervoor nog had gevraagd.

Het losrukken van Fortis Nederland, dat volledig geïntegreerd was in Fortis Bank België, was een delicate zaak. Nederland ging er met de vuile laarzen door. Ze trokken een soort Berlijnse Muur door de bank. Gemengde (Belgisch-Nederlandse) teams die op transacties aan het werken waren, werden plotseling gesplitst. De shipping-activiteiten die deels in Nederland en deels in het internationale net zaten, werden uiteen gerukt. Als klap op de vuurpijl kwamen 'savonds de destabiliserende opmerkingen.

Bij Fortis Bank wist men toen al hoe laat het was. Na de verkoop van de Nederlandse activa, geloofde niemand binnen de bank nog dat de regering bereid was om voor een onafhankelijke doorstart van Fortis Bank België te gaan. Op de Nederlandse hold-up, waarvan de regering nog altijd aanneemt dat ze een goede prijs heeft bekomen, volgde de Franse raid. 'We kregen geen kans om zelf over onze toekomst te onderhandelen', zegt een insider van Fortis. 'Onze enige tegenpartij was de Belgische regering. We mochten niet eens onderhandelen met BNP Paribas over onze bank- en verzekeringsactiviteiten.'

De Belgische overheid had geen vertrouwen meer in Fortis. Onder het trio Maurice Lippens, Jean-Paul Votron en Gilbert Mittler was een cultuur van goed nieuws en een verbod op tegenspraak ingevoerd. Eens dit trio geëlimineerd, bleek dat er, op Filip Dierckx na, geen stevig management meer in de groep zat. De regering en haar adviseurs geloofden niet dat het resterend management in staat was om Fortis Bank België vlot te trekken. Bovendien loerde ook nog de uitdaging van het uit elkaar halen van de Nederlandse en Belgische activiteiten.

Dat team geloofde ook niet dat een nationalisering voldoende zou zijn om de interbankenmarkt, die gesloten was voor Fortis, opnieuw op gang te krijgen. Een bank die geen kredietlijnen meer krijgt, is als een hart dat geen bloed meer krijgt en onmiddellijk afsterft. Bovendien bleek Dexia met problemen te kampen en was de Nationale Bank van België niet in staat om twee banken te stutten, argumenteerden sommigen. Dexia, de bank van de lokale besturen, lag de politiek veel meer na aan het hart. 'Voor Dexia willen we heel ver gaan', zei een regeringslid gisteren.

BNP Paribas heeft die situatie naar zijn hand weten te zetten. De Fransen boden 9,5 miljard euro voor de totaliteit van Fortis Bank België (Generale Bank, ASLK, BGL...), dat was na de verkoop van de Nederlandse bank voor 12,8 miljard euro. Of een negatieve waarde van 3,3 miljard euro. Aan overheidskant vond men 3,3 miljard euro bijleggen wel wat veel. Uiteindelijk verhoogden de Fransen hun bod (voor 100%) naar 11miljard wat een gat van 1,8 miljard impliceert. 'Hadden we 12,8 miljard geëist voor de bank, was de deal niet doorgegaan', zegt een onderhandelaar. Nationaliseren was geen optie, vond de regering Leterme. Het eerste reddingsplan, de gedeeltelijke nationalisering, had onvoldoende resultaten opgeleverd. Leterme wou geen enkel risico lopen voor de spaarder en de tewerkstelling.

Binnen Fortis bestaat er bitterheid over. 'De problemen met de gestructureerde portefeuille moet je relativeren', zegt een insider. In de holding is 10miljard euro van dat papier achtergebleven terwijl we een balanstotaal hadden van 900 miljard.' 'Toen we ons verzetten tegen de verkoop van de bank, zegden ze dat ze 1euro gingen betalen voor de bank. 'U bent bankroet, 1euro kan je krijgen.' We protesteerden tevergeefs.' Of de staat geen waarborg kon geven tegen een vergoeding? Ook dat wilden de pompiers niet. 'Als we dat doen, moeten we het voor iedereen doen', luidde het. Doordat Fortis Holding in handen was van privé-aandeelhouders kon de overheid niet zelf zijn handtekening onder het verkoopcontract zetten. 'De raad van bestuur werd gedwongen te tekenen. We hadden geen andere mogelijkheid', zegt een insider. 'De Belgische spaarder is 8miljard euro kwijt, verschillende industriële families zijn geruïneerd. Sommigen leenden vorig jaar nog geld bij Fortis om tegen de nieuwe aandelen van 15euro te kunnen intekenen. Ze zijn geruïneerd.' Een golf van juridische procedures is op komst.


Blog DS, 07-10-2008 (Pascal Dendooven)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB