De wereld in 2061


Een dag in de toekomst. Niets minder dan dat werd ons beloofd. En dat de Deense professor Scharfe er zou zijn, met zijn robotbroertje. Meer redenen hadden we niet nodig om naar de TEDx-bijeenkomst in Bozar te trekken.


De TEDx Brussels-conferentie is een merkwaardig beestje. Tweeëndertig sprekers uit de hele wereld, maar vooral uit de Verenigde Staten, worden naar Brussel gevlogen om elk negen minuten te spreken – ecologisch verantwoord is anders. Het publiek is opvallend internationaal en komt uit alle hoeken van de samenleving (maar toch vooral uit de technologie-sector).

TEDx is bedoeld als een variant op de befaamde Amerikaanse TED-conferenties. Maar die zijn behoorlijk elitair: men kan er alleen op uitnodiging binnen. De Brusselse versie is veel toegankelijker, al vallen wij wel uit de toon met onze ouderwetse laptop – bijna iedereen heeft een Apple iPad op zijn schoot.

We hadden een soort wetenschappelijke Night of the proms verwacht, en dat is het uiteindelijk ook geworden. Maar in een goede zin. En zonder de has-beens uit de eighties (op de Britse politicus Paddy Ashdown na misschien). We horen proffen, scifi-auteurs en filosofen, we zappen van robots naar intelligente auto's en cyborgs (half mens, half machine, red.). We krijgen een paar proevertjes van echte wetenschap en fris denkwerk, snel afgewisseld met makkelijk verteerbare techno-onzin en vlotte Amerikaanse beunhazen.

Een erg genietbare mix, al bij al, waarvan hier en daar zelfs iets beklijft. Maar wat hebben we geleerd over de wereld in 2061?


Robots zullen overal zijn

Henrik Scharfe, van de Deense Aalborg Universiteit, brengt zijn presentatie terwijl zijn geminoid, een identieke, mechanische kopie, af en toe sarcastische commentaar geeft. Griezelig echt ziet die machine eruit – ook al heeft hij geen enkele intelligentie, het is gewoon een onwaarschijnlijk levensechte handpop.

Scharfe gelooft dat er in de toekomst veel robots onder ons zullen zijn, daarom onderzoekt hij hoe mensen erop reageren. Soms geeft hij les vanuit zijn kantoortje, waarbij een camera hem filmt en zijn bewegingen overgebracht worden op zijn evenbeeld, dat vooraan in de aula zit. Andere camera's tonen hem wat er in de aula gebeurt. ‘Al na enkele minuten heb ik de indruk dat ik zelf in de aula zit', vertelt Scharfe me. Maar tijdens zijn negen minuten op TEDx Brussel loopt het fout: de stem van de robot klinkt zonder dat zijn lippen bewegen. Die mislukte demonstratie is op een vreemde manier geruststellend.

Luc Steels, computerwetenschapper aan de Vrije Universiteit Brussel, toont een filmpje van zijn experimenten met twee robots die met elkaar proberen te praten. Ze moeten daarvoor zelf hun eigen taal ontwerpen. Het lukt ze nog ook.


We worden allemaal cyborgs

Zullen we onszelf in 2061 ombouwen tot machines? Rob Spence, bijgenaamd de ‘eyeborg', heeft alvast een stap in die richting gezet: nadat hij een oog verloor, heeft hij in de holte een camera laten inbouwen. Die is (nog?) niet aangesloten op zijn hersenen.

Maar Spence vertelt ons wel over de snelle vorderingen in oog-implantaten die blinden weer helpen zien. Op een bepaald moment worden die zo goed dat ook ziende mensen ze zullen willen, beweert hij. Hij toont vervolgens een foto van Pamela Anderson, om te bewijzen dat ‘veel mensen vandaag al in hun lichaam laten snijden om zichzelf te verbeteren'.

Volgens biotechnoloog Andrew Hessel wordt biotechnologie zo eenvoudig dat we allemaal aan genetisch materiaal kunnen sleutelen. Boeren zullen zelf hun zaaigoed kunnen ontwerpen. ‘Biotechnologie zal er letterlijk gaan uitzien zoals een app store', vertelt hij. Of we ook aan ons eigen DNA willen sleutelen, hangt alleen van onszelf af, vindt hij.


Alles wordt publiek

Universiteitsprof Hasan Elahi wordt in 2002 opgepakt als terreurverdachte. Vervolgens moet hij maandenlang al zijn verplaatsingen doorgeven aan de FBI. Hij besluit dan maar om alle informatie over zichzelf onmiddellijk op het internet te plaatsen. En dat is hij blijven doen.

Maar Kaliya Hamlin, bijgenaamd ‘Identity Woman' – interessante bijnamen lijken een must om op TEDx te mogen spreken – waarschuwt voor ‘het totalitarisme van de participatie': iedereen wordt verplicht om alles samen en in publiek te doen, op Facebook bijvoorbeeld. Zij vindt dat het internet ons vandaag een fantastische opportuniteit geeft om ons uit te drukken op uiteenlopende manieren. Maar die vrijheid wordt bedreigd doordat al onze ‘identiteiten', online en in het echte leven, aan elkaar worden gekoppeld. Hamlin vindt dat we onszelf op het internet een andere naam moeten kunnen geven – Identity Woman, bijvoorbeeld.

De Finse computerbeveiligingsexpert Mikko Hypponen injecteert nog een dosis paranoia in deze discussie over ons recht op privacy. ‘Als we een recht opgeven, dan zijn we het voor altijd kwijt. Onze regering van nu vertrouwen we misschien wel, maar wat binnen vijftig jaar?'


De singulariteit is (misschien) op komst

Geen futuristencongres zonder verwijzingen naar ‘de singulariteit', het moment waarop computers intelligenter worden dan mensen. Vanaf dat moment heeft de mens zijn toekomst niet meer in eigen handen, en dus kunnen we ook niet voorspellen wat er zal gebeuren. Dat moment zou volgens sommigen al in 2035 of daaromtrent kunnen plaatsvinden, als de huidige trends zich doorzetten.

Maar niet iedereen volgt die redenering. De Brit Peter Cochrane ontwikkelde een formule om artificiële intelligentie te meten en te vergelijken (als u het wilt narekenen: Ic= K log2[1 +AS( 1 +PM)]). En hij concludeert dat de machines van vandaag een stuk minder intelligent zijn dan men denkt, omdat men onvoldoende rekening houdt met hun beperkte waarnemingsvermogen. Anderzijds, zo zegt hij, zit het internet vol sensoren. En dus sluit hij af met de vraag: ‘Zullen wij in staat zijn om nieuwe vormen van intelligentie als dusdanig te herkennen, wanneer die spontaan ontstaan op het internet?'

Scifi-auteur David Brin heeft een schrikbeeld voor ons in petto van computerprogramma's die zelfbewust worden, à la HAL 9000 of Skynet (die uit Terminator, niet die van Belgacom). ‘Voor militaire programma's ben ik niet zo bang, want die zullen wel bevelen uitvoeren', meent Brin. ‘Maar wat als er artificiële intelligentie groeit uit een Wall Street-tradingprogramma? Die dingen zijn echte doders.'


We blijven niet (allemaal) eeuwig jong

‘Alleen de superrijken zullen eeuwig jong zijn', voorspelt cyberpunk-auteur John Shirley. ‘Als we zelf stokoud zijn, zal er misschien nog steeds een jonge Paris Hilton ronddartelen. Misschien horen we binnen honderd jaar nog over de nieuwe liefde van Madonna. En loopt er nog altijd een verjongde Rupert Murdoch rond.'

De opwarming van de aarde en de ecologische rampen waarmee die gepaard gaat, zullen een wereldwijde chaos creëren, meent Shirley. De rijken zullen zich daarom terugtrekken in technocratische stadstaten, een aantal onder hen zal vervallen in decadentie en verslaving aan virtuele realiteit. ‘Ik voorspel niet de ondergang van de beschaving, maar we zullen het de komende veertig à vijftig jaar heel zwaar hebben. Op lange termijn – binnen zestig of honderd jaar – ben ik dan weer optimistisch: door die slechte ervaringen zullen we gemotiveerd zijn om te veranderen. We zullen uit noodzaak een nieuwe manier vinden om kritisch te kijken naar technologie, zonder haar te verwerpen.'

In 2061 beschikt iedereen over een digitaal model van zichzelf in software, waardoor de behandeling voor elke ziekte op een individuele manier kan worden uitgetest, voorspelt oncoloog Jack Tuszynski. Dat zal onder meer kanker geneesbaar maken. Maar Tuszynski ziet onze levensduur niet bovenmatig verlengen. In 2061 worden we gemiddeld 90 tot 95 jaar, meent hij. Maar blijven we wel tot op het einde gezond.


DS, 26-11-2011 (Dominique Deckmyn)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Hadden ze niet in 1960 voorspeld dat we nu met auto's zouden vliegen over de straten ?

__________________
Vero