Voetbal, een job waar je fouten móét maken


Wil je ook een beroep waar de baas je complimenten geeft als je met opzet een professionele fout maakt? Word voetballer. Een bedenking over filosofie en voetbal.


Het kon maandag voor de Rode Duivels na België-Italië allemaal wat minder erg geweest zijn. Op het einde van de wedstrijd braken de Italianen Eder, Bonucci en Chiellini kort na elkaar een gevaarlijke tegenaanval van het Belgische elftal af. Ze deden dat alle drie door een Belgische speler bewust en foutief tegen de grond te werken.

In een ideale wereld hadden de drie rood gekregen en gingen de Belgen nog op en over de Italianen. Maar we weten allemaal dat de voetbalwereld niet volmaakt is. De drie incasseerden met de glimlach een gele kaart en Italië won al bij al gemakkelijk.

We geven het grif toe: de analyse van Italiaanse supporters zal allicht anders zijn. Zij zullen beklemtonen dat de drie spelers van La Squadra Azzurra de plicht hebben dergelijke overtredingen te maken.

Elke trainer van enig niveau eist toch dat soort fouten van zijn spelers. Dat is uiteindelijk ook de reden waarom die overtredingen ‘professionele fouten’ worden genoemd.


Wie stout is krijgt lekkers

Maar is die zogenaamde professionele fout niet iets bijzonder vreemds? Beeld je het volgende in. Je bent een beginnende leerkracht en hebt een eerste gesprek met je directeur. Die vertelt je dat er regels zijn en dat het niet naleven van die regels bestraft zal worden. Maar tegelijk krijg je de boodschap dat een leerkracht die haar job ernstig neemt – en dat is uiteindelijk toch wat echte professionals doen – af en toe een paar regels moet overtreden.

Wie zoiets zou horen, zou ongetwijfeld de wenkbrauwen fronsen. Als leerkracht, maar ook als journalist, advocaat of winkelhulp word je namelijk geacht je aan de regels te houden. En als iemand in het onderwijs, journalistiek, advocatuur of handel toch professionele fouten maakt, dan resulteert dat in ontslag of minstens toch een tuchtsanctie.

Niet zo in het voetbal. Daar krijg je na een professionele fout schouderklopjes van de trainer. Daar word je ‘onervaren’ en ‘onvolwassen’ genoemd wanneer je geen overtredingen maakt wanneer het ‘nodig’ is. Ziehier de eigenaardigheid: wie het goed wil doen als profvoetballer, moet eigenlijk slecht doen. Of ook: in het voetbal is het een wet dat je de wet moet overtreden.

Dat verschil tussen het professionele voetbal en de professionele wereld daarbuiten heeft alles te maken met de heel specifieke betekenis van ‘professionele fout’ in het voetbal. Uit zo’n fout haal je namelijk voordeel, ook al wordt ze bestraft.

Er is sprake van een professionele fout als de straf die op de overtreding volgt minder nadeel met zich meebrengt als het gewoon volgen van de regels.

Luis Suarez leverde in de kwartfinale van het WK 2010 een interessante illustratie van een professionele fout. In de laatste minuut van die wedstrijd tussen Ghana en Uruguay sloeg hij met de hand een bal uit het doel. Ghana kreeg een strafschop … en miste die. Er kwamen verlengingen en uiteindelijk won Uruguay.

Had Suarez de bal niet onreglementair uit het doel geranseld, dan was niet Uruguay, maar Ghana naar de halve finale gegaan. Suarez’ straf voor zijn handsbal was zwaar: rood en strafschop. Maar die straf deed het voordeel dat Uruguay uit de fout haalde niet teniet.

Winden we ons terecht op over wat Eder en Suarez deden? Of behoren professionele fouten gewoon tot het spel dat voetbal is? Wij zijn van mening dat een professionele overtreding een beetje is als neuspeuteren: we zouden het neuspeuteren en de professionele fout liefst uit wereld bannen (toch als anderen het doen), maar de kans dat dat ooit lukt is bijzonder klein.


De straf faalt

Enerzijds willen we professionele fouten de wereld uit. Professionele fouten lijken in geen enkele sport thuis te horen. Straffen hebben immers als functie het overtreden van regels tegen te gaan, of ze beogen minstens de speler of het team te benadelen dat de regel overtreedt. Het loutere bestaan van een professionele fout betekent dat dat systeem van straffen faalt.

Anderzijds zijn professionele fouten toch ook wel ‘part of the game’. Dat heeft onder meer te maken met het wankele evenwicht tussen een te lichte en een te zware straf.

Omstandigheden kunnen dat evenwicht verstoren, waardoor een gepaste straf plots een te milde straf wordt en een gewone overtreding een professionele fout.

Stel bijvoorbeeld dat Jan Vertonghen in de volgende wedstrijd al na vijf minuten de bal met zijn hand uit doel haalt, dan zullen de Ieren bijna zeker van profiteren van zijn rode kaart en de strafschop. Maar als hij hetzelfde doet in de toegevoegde tijd van de verlengingen van de EK-finale, in een ultieme poging de gelijkmaker van de tegenpartij te verhinderen, dan krijgt hij achteraf zeker alle lof van Wilmots.

Vooraleer het echter zover komt, zullen de Rode Duivels niet alleen meer grinta moeten tonen, maar zullen ze ook meer professionele fouten moeten maken.


Deredactie.be, 18-06-2016 (Andreas De Block en Lode Lauwaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB