Belastingdruk lager voor grote bedrijven


Hoe groter het bedrijf, hoe minder belasting het afdraagt. Dat blijkt uit een onderzoek naar de fiscale gegevens van duizenden multinationals, in opdracht van de Europese Groenen.


De manier waarop multinationals belast worden, is in de meeste landen regressief. Hoe groter de onderneming, hoe lager het deel van de winst dat aan de fiscus wordt afgestaan. Dat concludeert de Tsjechische econoom Petr Janský in een onderzoek naar tienduizenden multinationals in 63 landen.

In de meeste landen ligt de effectieve belastingvoet voor alle bedrijven samen hoger dan voor alleen de grote bedrijven. Ook ligt de mediaan hoger dan het gewogen gemiddelde. Dat laatste wijst op een relatief klein aantal grote bedrijven met een onevenredig lage belastingvoet. België hoort, samen met onder meer Luxemburg, Taiwan en Italië, tot de landen waar de belasting voor multinationals het meest regressief is.

Grote bedrijven slagen er beter in om hun belastingvoet te drukken, doordat ze meer mogelijkheden hebben om bijzondere constructies op te zetten. Door hun omvang loont het meer om gespecialiseerde adviseurs in te huren, en ook zijn ze vaak in een groter aantal landen actief waardoor ze hun belastingaanslag kunnen optimaliseren. Janský heeft in zijn studie alleen multinationals opgenomen, dus geen kmo’s.

De studie laat zien dat multinationals vaak maar een fractie betalen van het officiële tarief van de vennootschapsbelasting. Ook in België is die kloof erg groot. Hoewel de vennootschapsbelasting 34 procent bedroeg, betaalden de 7.999 Belgische bedrijven uit de steekproef 14 procent belasting in de jaren tussen 2011 en 2015.

Die kloof is de hoogste van alle lidstaten van de Europese Unie, op Luxemburg na. De hervorming van de vennootschapsbelasting door voormalig minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) zal die kloof wel aanzienlijk versmallen. Het nominale tarief zal naar beneden gaan. Tegelijk zullen de aftrekmogelijkheden beperkt worden, waardoor het effectief betaalde tarief dichter bij het nominale zal liggen.


België in de middenmoot

Met het effectieve tarief van 14 procent zit België in de Europese middenmoot. De mediterrane landen Spanje, Griekenland en Italië belasten hun multinationals het zwaarst, met effectieve tarieven van 22 tot 30 procent. Luxemburg heeft het laagste effectieve tarief: 2 procent. Ierland behoort tot de weinige landen waar het effectieve tarief hoger ligt dan het nominale tarief. ‘Een intrigerend gegeven’, schrijft Janský. Hij denkt dat het komt doordat in de Ierse jaarrekeningen ook belastingen opgenomen zijn die te maken hebben met activiteiten in andere landen.

Janský waarschuwt in zijn studie wel voor de beperkingen die de door hem gebruikte Orbis-database met zich meebrengt. Die bevat alleen niet-geconsolideerde gegevens van afzonderlijke vennootschappen, waardoor het totale fiscale plaatje op groepsniveau onzichtbaar blijft.

Het rapport is geschreven op vraag van de Europese Groenen. ‘De studie bevestigt weer het beeld van een genadeloze fiscale concurrentie tussen EU-lidstaten’, reageert Europarlementslid Bart Staes. ‘Meer fiscale rechtvaardigheid is een van de sleutelelementen om de EU een meer duurzame, sociale en eerlijke tweede adem te geven.’

De groene fractie pleit voor de snelle invoering van een aantal Europese maatregelen die fiscale transparantie moeten verhogen. Het gaat met name om de zogenaamde country-by-country reporting, die duidelijker moet maken hoeveel belasting een bedrijf per land betaalt, en om de Common Consolidated Corporate Tax Base, die voor lidstaten de mogelijkheden beperkt om aftrekposten op maat te introduceren, en zo het fiscaal shoppen ontmoedigt. De lidstaten zijn het voorlopig nog niet eens geraakt over de invoering van deze maatregelen.


DS, 23-01-2019 (Ruben Mooijman)