‘Zonder vaste banen haken wij af’


De economische crisis heeft Erdogans achterban hard geraakt. Langzaam groeit het verzet van binnenuit. ‘Van onze flexbanen kunnen wij in de crisis nauwelijks rondkomen.’


Busladingen politieagenten rijden op een vroege zondagochtend de Turkse provinciestad Samsun binnen. Met zware dranghekken sluiten ze de toegang tot het Plein van de Republiek hermetisch af. Zes hijskranen takelen een portret omhoog van de man die hier later op de dag een toespraak komt geven. President Erdogan is op campagne.

Een kleine 350 kilometer verderop treft ook Isa Pekdogan de laatste voorbereidingen. De 39-jarige vader van twee kinderen draait lange nachtdiensten als beveiliger van een overheidsgebouw in Ankara. Maar vandaag verdrijven de zenuwen de slaap. Even na zonsopgang vertrekt hij met een groep vrienden vanuit zijn woonplaats Kirikkale richting Samsun. Pekdogan heeft een boodschap voor Erdogan.


Selfie

In het busje naar Samsun deelt hij een selfie op Facebook. “Moge God jullie helpen”, reageert een van zijn vrienden. “Weet dat jullie niet alleen zijn!” Anderen plaatsen foto’s van kleine kinderen die stukken karton vasthouden met daarop de tekst: ‘Geef mijn papa een vaste baan’.

Pekdogan is de oprichter van een nieuwe protestbeweging; zijn facebookpagina telt zo’n twintigduizend volgers. De groep eist betere arbeidsvoorwaarden voor werknemers van overheidsinstanties. De AKP-regering besteedde veel van hun banen uit aan privébedrijven die slechter betalen en vaak geen sociale zekerheid bieden. In plaats daarvan willen de actievoerders vaste banen in dienst van de staat. ‘Kadro’ heet dat in Turkije – een codewoord voor een fatsoenlijk salaris en arbeidszekerheid.


Beloften nakomen

In de aanloop naar de lokale verkiezingen van 31 maart is Pekdogans beweging vastbesloten die eis te laten horen. Desnoods als de president zelf aan het woord is. Vorige maand hadden de actievoerders het lef door Erdogans toespraak in de stad Sivas heen te schreeuwen. De president reageerde zichtbaar geïrriteerd. “We hebben jullie al vaste banen gegeven. Verwacht niets van ons. En stop met provoceren.”

Maar Pekdogan heeft weinig weg van een provocateur. Hij verwijst naar Erdogan als ‘de hooggeachte president’ en spreekt plechtig over zijn ‘drie kernwaarden’: de natie, het vaderland en de staat. “Wij willen gewoon dat de regering haar beloften nakomt”, zegt hij. “Er zijn ons meer vaste banen beloofd, maar daar is niets van terechtgekomen. Van onze flexcontracten kunnen we in de huidige economische crisis nauwelijks rondkomen.”

Zijn zorgen wijzen op groeiende onvrede in Erdogans achterban. Sinds de Turkse lira vorig jaar zomer instortte is de koopkracht gekelderd. De prijs van basale levensmiddelen als groente en fruit is in één jaar zelfs meer dan verdubbeld. “De elites die toch al tegen Erdogan waren, merken daar minder van”, aldus Pekdogan. “Maar juist onder aanhangers van de regering nemen de zorgen toe. Negentig procent van onze beweging stemde voorheen op de AKP en coalitiepartner MHP.”

Tegelijkertijd komt precies dit deel van Turkije niet snel in opstand. In conservatieve kringen is kritiek op je eigen staat uit den boze, legt Pekdogan uit. “De sociale druk is groot, vooral op de werkvloer. Onze bazen dreigen met ontslag. Zelfs onze eigen vakbonden werken ons tegen. Ze zijn allemaal bang dat hun positie in het geding komt. Zeker nadat Erdogan zo fel op ons had gereageerd in Sivas.”

“Burgers zijn bang voor hun regering”, zegt Pekdogan ernstig. “Maar ik niet. Ik ben alleen bang voor God.” Met die woorden vertrekt hij naar het Plein van de Republiek. De president kan ieder moment aankomen.


Protest genegeerd

Zoals gewoonlijk wordt Erdogan onthaald met zijn eigen Erdogan-lied. Kort nadat de muziek is uit gedreund en de toespraak is begonnen, verheffen de demonstranten hun stem. Uit alle macht schreeuwen ze dat ze ‘kadro’ willen. Heel even is het protest te zien op de televisie. Uit de menigte rijzen tientallen gebalde vuisten omhoog, pal voor de president. Dan wordt het beeld weggesneden.

“Op televisie dempen ze het geluid uit het publiek zodat niemand ons hoort”, reageert Pekdogan gefrustreerd. Hij heeft het terrein zonder problemen kunnen verlaten. “Maar ik weet zeker dat de hooggeachte president ons gehoord heeft. We hadden zelfs even oogcontact. Heel even dacht ik dat hij me naar het podium zou roepen. Maar dat gebeurde niet. Hij negeerde ons.”

De beveiliger moet weer aan het werk. Twee dagen later hangt hij boven een kop thee in een tankstation in Ankara. Zijn nachtdienst is net voorbij, maar zijn vermoeide ogen blaken van het zelfvertrouwen. “Onze beweging groeit”, glimlacht Pekdogan. “Na Samsun heb ik veel telefoontjes gekregen. Collega’s door het hele land sluiten zich bij ons aan. Ze zien dat wij strijden voor brood en banen. Dat spreekt mensen aan.”

De volgende protesten staan al gepland. “Nu is het hopen dat de hooggeachte president naar ons luistert”, zegt de conservatieve actievoerder beleefd. “In Samsun heb ik een briefje met onze wensen aan zijn beveiliging gegeven. Misschien doet hij er iets mee. Zo niet, dan zal dat gevolgen hebben tijdens de verkiezingen. Want als wij geen banen krijgen, krijgt hij geen stemmen.”


Trouw, 16-03-2019 (Melvyn Ingleby)